Οδηγός επιβίωσης για τους Ελληνες

1. Θα μπορέσουν να παραμείνουν οι Ελληνες που ζουν ήδη στη Βρετανία;

Τόσο οι περίπου 120.000 Ελληνες που βρίσκονται ήδη στη χώρα όσο και εκείνοι που θα μεταναστεύσουν έως τις 31 Δεκεμβρίου μπορούν να παραμείνουν. Οσοι έχουν συμπληρώσει πέντε χρόνια οφείλουν να υποβάλουν αίτηση χορήγησης Καθεστώτος Εγκατεστημένου Πολίτη (Settled Status), δηλαδή άδειας μόνιμης παραμονής, διατηρώντας όλα τα υφιστάμενα δικαιώματά τους (εργασία, κοινωνική ασφάλιση, επιδόματα κ.λπ.). Οσοι βρίσκονται στη χώρα για μικρότερο χρονικό διάστημα πρέπει να κάνουν αίτηση προσωρινής παραμονής (Pre-settled Status). Μόλις συμπληρώσουν την πενταετία, θα υποβάλουν αίτηση απόκτησης Καθεστώτος Εγκατεστημένου Πολίτη. Εως το τέλος του περασμένου Δεκεμβρίου, είχαν καταθέσει αιτήσεις 61.200 Ελληνες. Η προθεσμία λήγει στις 30 Ιουνίου 2021. Η Ελληνική Πρεσβεία στο Λονδίνο, σε συνεργασία με φορείς της ομογένειας, σκοπεύει να εντείνει την εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών ώστε να διασφαλιστεί ότι όλοι οι Ελληνες θα υποβάλουν αίτηση.

2. Τι θα γίνει με τους Ελληνες που θέλουν να μεταναστεύσουν στο μέλλον στη Βρετανία;

Η ελεύθερη μετακίνηση πολιτών καταργείται. Οσοι σκοπεύουν να μεταναστεύσουν στη Βρετανία από την 1η Ιανουαρίου 2021 και μετά θα υπόκεινται στη νέα μεταναστευτική πολιτική της χώρας. Οι λεπτομέρειες του νέου συστήματος δεν είναι ακόμη γνωστές. Ο Τζόνσον έχει εξαγγείλει ένα μεταναστευτικό «πόιντ σίστεμ» αντίστοιχο με αυτό της Αυστραλίας. Οι Ευρωπαίοι θα μοριοδοτούνται με βάση τις δεξιότητες, τις γνώσεις, τις σπουδές και την εμπειρία τους. Αλλοι θα καταφέρνουν να μείνουν στη χώρα, άλλοι όχι. Στους χαμηλής ειδίκευσης εργαζομένους ενδέχεται να χορηγείται βίζα εργασίας διάρκειας μόλις 12 μηνών. Εκφράζονται σοβαρές επιφυλάξεις για το εάν το σύστημα αυτό θα είναι έτοιμο τον προσεχή Ιανουάριο.

3. Τι θα ισχύσει για τους φοιτητές;

Οσοι έλληνες φοιτητές εγγραφούν στα βρετανικά πανεπιστήμια έως και το ακαδημαϊκό έτος 2020-21 θα είναι σε θέση να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους χωρίς να αυξηθούν τα δίδακτρά τους (έως 9.250 στερλίνες ετησίως). Ωστόσο, από το 2021 τα δίδακτρα πιθανότατα θα αυξηθούν σημαντικά, καθώς οι Ευρωπαίοι ενδέχεται να εξομοιωθούν με τους λοιπούς αλλοδαπούς φοιτητές (σήμερα πληρώνουν έως 38.000 στερλίνες ετησίως). Θεωρητικά, αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν συναφθεί ειδική συμφωνία με την ΕΕ. Σήμερα, στα βρετανικά πανεπιστήμια φοιτούν περίπου 10.000 Ελληνες.

4. Θα καταργηθεί το roaming στα κινητά;

Εως τις 31 Δεκεμβρίου, όχι. Ωστόσο, δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι χρεώσεις περιαγωγής δεν θα επανέλθουν από τον Ιανουάριο του 2021. Πάντως, το πιθανότερο είναι να διατηρηθεί και στο μέλλον το καθεστώς της περιαγωγής.

5. Θα μπορώ να ταξιδεύω ελεύθερα στη Βρετανία;

Ναι. Εως τις 31 Δεκεμβρίου, δεν αλλάζει απολύτως τίποτε. Ωστόσο, από το 2021, οι Ευρωπαίοι θα μπορούν να ταξιδεύουν μόνο με διαβατήριο και όχι με ταυτότητα όπως ισχύει σήμερα, ενώ ενδέχεται να τους ζητείται να συμπληρώσουν μία ηλεκτρονική αίτηση προτού ταξιδεύσουν. Πάντως, δεν θα χρειάζονται βίζα για ταξίδια με σκοπό τον τουρισμό.

6. Θα συνεχιστεί απρόσκοπτα το εμπόριο μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ;

Σίγουρα θα συνεχιστεί. Το πόσο απρόσκοπτα, θα φανεί. Στην Πολιτική Διακήρυξη που συνυπέγραψαν Βρετανία και ΕΕ αναφέρεται ως στόχος η υπογραφή μιας «φιλόδοξης» Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών χωρίς δασμούς, τέλη, επιβαρύνσεις και περιορισμούς. Ωστόσο, ο Τζόνσον διαμηνύει ότι η χώρα του δεν θα παραμείνει ευθυγραμμισμένη με το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ, κάτι που οι Βρυξέλλες θεωρούν απαραίτητο για μια εμπορική σχέση χωρίς περιορισμούς. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από το περιεχόμενο της εμπορικής συμφωνίας, το οποίο θα μάθουμε προς το τέλος του έτους - αν όχι αρκετά αργότερα.

7. Θα «κινδυνέψει» η φέτα από το Brexit;

Η προστασία των ευρωπαϊκών γεωγραφικών ενδείξεων - Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ), Προστατευόμενη Γεωγραφική Ενδειξη (ΠΓΕ) - δεν θα είναι δεδομένη μετά το Brexit. Σε αυτή την κατηγορία υπάγεται η ελληνική φέτα, προϊόν ιδιαίτερα δημοφιλές στη Βρετανία. Θεωρητικά, η χώρα δεν θα υποχρεούται να αναγνωρίζει αυτές τις ενδείξεις, που σημαίνει ότι θα μπορούσε να διατίθεται στη βρετανική αγορά τυρί ξένης προέλευσης με την ονομασία φέτα. Επειδή, όμως, και η Βρετανία θέλει να προστατεύσει τα δικά της προϊόντα, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι η προστασία των ευρωπαϊκών ενδείξεων θα συνεχιστεί.