Χρήματα και χάρτες θα σώσουν τον Αμαζόνιο

Το πρώτο πράγμα που έμαθε ο Ραμόν για τη συμφωνία αφορούσε τις τηλεοράσεις. Ορισμένες οικογένειες από τη φυλή των ιθαγενών Ασάνινκα τις είχαν λάβει από ξένους με αντάλλαγμα εκτάσεις γης. Οι ξυλοκόποι ενδιαφέρονταν για δέντρα όπως το μαόνι και η δρυς, τα οποία φτάνουν σε εντυπωσιακά ύψη στο συγκεκριμένο τμήμα του τροπικού δάσους γύρω από το Κουτιβιρένι, στο Κεντρικό Περού.

Οι υλοτόμοι είχαν κι άλλους τρόπους πειθούς, εκτός από τη δωροδοκία. Πρότειναν να χτίσουν ένα σχολείο ή έναν τόπο συναντήσεων με αντάλλαγμα ξυλεία. Οταν το έργο υπερέβαινε τον προϋπολογισμό, απαιτούσαν χρήματα - και δεδομένου ότι οι ιθαγενείς δεν διαθέτουν, έπαιρναν περισσότερα δέντρα για να εξυπηρετήσουν το χρέος. Και αν αποτύγχανε κι αυτό, χρησιμοποιούσαν τη βία.

Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Επιτροπής για την κλιματική αλλαγή το 2018, η αποψίλωση των δασών πρέπει να σταματήσει για να αποτραπεί η κλιματική καταστροφή. Μια έρευνα φέτος το καλοκαίρι επεσήμαινε μάλιστα την τεράστια ανάγκη φύτευσης και διατήρησης δέντρων για τη σταθεροποίηση του κλίματος του πλανήτη. Ωστόσο, στον Αμαζόνιο οι απομακρυσμένες κοινότητες βρίσκονται υπό συνεχή πίεση - οικονομική και ψυχολογική - να καθαρίσουν τη γη τους και να παραδώσουν τα δέντρα τους. Το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Δασών ανέφερε ότι το Περού έχασε πάνω από 1.400.000 στρέμματα παρθένου δάσους το 2018. Ο Ραμόν ανακάλυψε ότι, εκτός από τις τηλεοράσεις και άλλα δώρα, οι υλοτόμοι έδιναν στους κατοίκους του Κουτιβιρένι γελοία χρηματικά ποσά για την ξυλεία τους. Επεισε, λοιπόν, την κοινότητα να σταματήσει τις πωλήσεις δασικών εκτάσεων και να επιστρέψει τις τηλεοράσεις. Οι υλοτόμοι υποχώρησαν αλλά ήταν σαφές ότι δεν θα κατέθεταν τα όπλα.

Δουλεύοντας με άκρα μυστικότητα, υπό τον φόβο αντιποίνων από τους υλοτόμους, ο Ραμόν προσπάθησε να καταλήξει σε μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη διατήρηση του τροπικού δάσους. Στο πλαίσιο αυτό, ήρθε σε επαφή με έναν ουαλό ανθρωπολόγο, τον Ντίλγουιν Τζένκινς, ο οποίος είχε ζήσει στην περιοχή και είχε μελετήσει τη φυλή Ασάνινκα για δεκαετίες. Ο Τζένκινς, ο οποίος πέθανε το 2014, πρότεινε στην κοινότητα να έρθει σε επαφή με την Cool Earth, μια οργάνωση για τα τροπικά δάση.

Η οργάνωση προσφέρει χρηματοδότηση και κατάρτιση σε αυτόχθονες πληθυσμούς προκειμένου να τους στηρίξει στην προστασία των περιοχών τους. Χρησιμοποιεί επίσης δορυφορικούς χάρτες προκειμένου να δείξει στους ντόπιους την έκταση της αποψίλωσης στην περιοχή τους και την ταχύτητα με την οποία εξαφανίζεται το τροπικό δάσος.

«Η πιο αποτελεσματική στρατηγική για τη διατήρηση του τροπικού δάσους, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, είναι να ενδυναμώσουμε τις αυτόχθονες ομάδες που κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση» λέει ο Τόνι Τζάνιπερ, πρώην διευθυντής της οργάνωσης Φίλοι της Γης, πρεσβευτής της Cool Earth και συγγραφέας.

Μέρος του προγράμματος περιλαμβάνει την παροχή στους ντόπιους των πληροφοριών που χρειάζονται για να καταστήσουν τις γεωργικές τους πρακτικές πιο αποτελεσματικές και λιγότερο καταστροφικές. Στο πλαίσιο αυτό, γεωπόνος βοηθά τους κατοίκους να αυξήσουν την παραγωγικότητα της γης τους για καλλιέργειες τροφίμων.

Το εργαλείο όμως που έπεισε τους αυτόχθονες ότι πρέπει να κάνουν έναν καλύτερο σχεδιασμό ήταν ένας μεγάλος δορυφορικός χάρτης που παρουσίασε μια μέρα η Cool Earth σε 50 κατοίκους του οικισμού Τανκοάρι. Ο χάρτης έδειχνε την περιοχή κατά μήκος του ποταμού Ενε που είχε αποψιλωθεί ύστερα από μια αρπαγή γης από αγρότες στις Ανδεις τη δεκαετία του '80. Οι κάτοικοι έμειναν έκπληκτοι: δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι φαλακρές εκτάσεις ήταν τόσο πολλές και τόσο γειτονικές μεταξύ τους.

Στις περιοχές όπου η Cool Earth συνεργάζεται με τις κοινότητες, ο σχεδιασμός και η διαχείριση τηςκαλλιέργειας έχει μειώσει κατά το ήμισυ την απώλεια των δασών. Η περουβιανή κυβέρνηση εγκαινίασε επιπλέον το 2010 το Εθνικό Πρόγραμμα Διατήρησης Δασών, επιβραβεύοντας τις κοινότητες που κατορθώνουν να περιορίσουν την αποψίλωση, με ετήσιες επιδοτήσεις και τεχνική υποστήριξη.