«Είτε πρόκειται για γρύλο αυτοκινήτου είτε για διαστημικό σταθμό, πρέπει να δουλέψει, και να δουλέψει με τον καλύτερο τρόπο». Ο Βίκτορ Πάπανεκ, ένας από τους σημαντικότερους εκφραστές του ντιζάιν του 20ού αιώνα, έγραψε αυτή τη δήλωση σε ένα δοκίμιο του το 1968 για το περιοδικό της φοιτητικής σκανδιναβικής οργάνωσης σχεδιασμού (SDO). Αργότερα συμπλήρωσε το κείμενό του και το κυκλοφόρησε με τίτλο «Design for the Real World». Ηταν το βιβλίο – σταθμός που καθιέρωσε τη φήμη του Πάπανεκ ως ενός από τους σημαντικότερους σχεδιαστές και θεωρητικούς του ντιζάιν στον 20ό αιώνα. Η δήλωσή του ήταν ένα κριτικό σχόλιο για προϊόντα που δεν διαρκούν πολύ. Αντίστοιχα με τα αντικείμενα της εποχής του, η άποψή του μπορεί να κάνει κριτική και σε αντικείμενα του δικού μας παρόντος. Οπως για παράδειγμα ο ηλεκτρικός βραστήρας, του οποίου η λαβή σβήνει έπειτα από μόλις έναν χρόνο. Το καλώδιο κινητού τηλεφώνου που δεν φορτίζει πια. Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι ο σχεδιασμός όλο και συχνότερα δεν ανταποκρίνεται στις σημερινές ανθρώπινες ανάγκες. Η κούπα με μια λαβή τόσο μικρή που κανείς δεν μπορεί να την κρατήσει. Η πλαστική συσκευασία που ανοίγει μόνο με μεγάλη δύναμη. Το κάθισμα του αεροπλάνου που αποτελεί εργαλείο βασανισμού για άτομα με ύψος πάνω από 1,75 μ. Στο διάσημο βιβλίο του ο Βίκτορ Πάπανεκ σχολίαζε σχετικά: «Υπάρχουν επαγγέλματα πιο επιβλαβή από τον βιομηχανικό σχεδιασμό, αλλά αυτά είναι ελάχιστα». Ωστόσο η θεωρία του και τα αντικείμενά του που αποσκοπούσαν σε λειτουργικού χαρακτήρα σχεδιαστικά αντικείμενα αποκτούν σημασία και στο παρόν. Με αφορμή την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση της δουλειάς του στην Ευρώπη. Το Μουσείο Ντιζάιν Vitra στη Γερμανία με την έκθεση «Victor Papanek: η πολιτική του σχεδιασμού» προβάλλει το έργο του. Kαι εστιάζει στις απόψεις και τις σχεδιαστικές ιδέες του συγγραφέα και ακτιβιστή, ο οποίος υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς πρωτοπόρους του 20ού αιώνα, μιας κοινωνικά και οικολογικά προσανατολισμένης προσέγγισης για το ντιζάιν που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960.

ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ. Το βασικό έργο του, «Design for the Real World» (1971), παραμένει το πιο ευρέως διαδεδομένο βιβλίο για τον σχεδιασμό που δημοσιεύτηκε ποτέ. Σε αυτό ο Πάπανεκ κάνει λόγο για κοινωνική δικαιοσύνη και βιωσιμότητα – θέματα που έχουν μεγαλύτερη σημασία για το σημερινό ντιζάιν από ποτέ άλλοτε. Η έκθεση περιλαμβάνει σχέδια, αντικείμενα, ταινίες, χειρόγραφα και εκτυπώσεις, μερικά από τα οποία δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ πριν. Αυτά συμπληρώνονται από έργα συγχρόνων του, από τη δεκαετία του 1960 μέχρι και τη δεκαετία του 1980, όπως ο ντιζάινερ Τζορτζ Νέλσον, ο αρχιτέκτονας Ρίτσαρντ Μπάκμινστερ Φούλερ και ο θεωρητικός Μάρσαλ ΜακΛούαν, αλλά και η ομάδα ριζοσπαστικού σχεδιασμού Global Tools. Και σύγχρονα έργα κοινωνικού σχεδιασμού συμπληρώνουν τις πληροφορίες για την επιδραστικότητα του Πάπανεκ έως και σήμερα.

Το 1939 ο γεννημένος στην Αυστρία Πάπανεκ διέφυγε στην Αμερική για να αποφύγει τις διώξεις των ναζί. Το 1946 ίδρυσε τη δική του εταιρεία, την Design Clinic, και δημιούργησε μικρά έπιπλα που αντικατόπτριζαν το πνεύμα της εποχής, αλλά εξακολουθούν να λειτουργούν και σήμερα. Οπως το Carry About Table, ένα μικρό τραπέζι με κεντρική λαβή που ανυψώνεται, ή το Hearth Group, ένα πλήρες εσωτερικό σύστημα επίπλωσης για ένα μικρό διαμέρισμα. Απευθυνόταν με αυτά τα πρώτα έργα του σε μικρές οικογένειες και στρατιώτες που επέστρεφαν από τον πόλεμο.

Το 1961 συντόνισε μια τηλεοπτική σειρά εθνικής εμβέλειας γύρω από το ντιζάιν. Υστερα από μια καριέρα ως βιομηχανικός σχεδιαστής, κατά τη δεκαετία του 1960 ανέπτυξε την κριτική του απέναντι στον καταναλωτισμό χρησιμοποιώντας στα βιβλία του έντονη γλώσσα και χιούμορ, έτσι ώστε άρχισε να γίνεται ευρύτερα γνωστός. Η θέση του αυτή πέρασε από τη θεωρία των γραπτών του στα σχέδιά του το διάστημα 1965-1970. Τα ανέπτυσσε συχνά μαζί με τους φοιτητές ή τους συνεργάτες του. Ορισμένα από αυτά αφορούν σήματα τηλεοράσεων και ραδιοφώνων για τις αφρικανικές χώρες, ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και το Fingermajig. Πρόκειται για ένα αντικείμενο που αποσκοπεί στην τόνωση της αίσθησης της αφής. Ενώ η σειρά Living Cubes, που βγήκε το 1973 στην παραγωγή, είναι έπιπλα που συναρμολογούνται από τον χρήστη και μπορούν να τροποποιηθούν για να καλύψουν διαφορετικές ανάγκες. Το διεθνώς αναγνωρισμένο εικονίδιο αναπηρικής πολυθρόνας δημιουργήθηκε σε ένα από τα πανεπιστημιακά μαθήματα του Πάπανεκ. Εγινε πρωτοπόρος σε αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως «κοινωνικό σχέδιο». Η δουλειά του όμως είχε και έναν άλλο κοινωνικό χαρακτήρα, περισσότερο διασκεδαστικό: η σήραγγα παιχνιδιού που μοιάζει με σκηνή και βρίσκεται σε παιδικά δωμάτια σε όλο τον κόσμο είναι άλλο ένα δικό του σχέδιο.