Στοιχειώδη, τουλάχιστον, εθνική συνεννόηση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων για να αναγνωριστούν τα προβλήματα που υπάρχουν στην οικονομία και την κοινωνία της Ελλάδας ώστε να δει η χώρα ένα καλύτερο αύριο ζητά ο διευθυντής Πληροφορικής και ερευνητής του ΜΙΤ Media Lab Μιχάλης Μπλέτσας. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ», ο Μιχάλης Μπλέτσας ασκεί αυστηρή κριτική σε πολιτικά κόμματα και ιδεολογίες που έχουν επικρατήσει εδώ και χρόνια στη χώρα, παντρεύοντας τον ευθύ λόγο του επιστήμονα με την οπτική γωνία του Ελληνα που ζει και εργάζεται για χρόνια στους κόλπους ενός από τα κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα στον κόσμο. «Δεν μπορείς να ξεπεράσεις ένα πρόβλημα που δεν αναγνωρίζεις» λέει, ζητώντας ενότητα και απαλλαγή από τα βαρίδια του κοντινού και μακρινού παρελθόντος.

Ο Μιχάλης Μπλέτσας πολλές φορές χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα, αλλά και καταρρίπτει μύθους που έχουν συντηρηθεί για χρόνια. Κάνει λόγο για τεράστιο κενό στον χώρο του προοδευτικού μεταρρυθμιστικού Κέντρου όπως το ονομάζει και ζητά νέες ιδέες που θα βασίζονται στη σύγχρονη πραγματικότητα. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει επίσης στα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα στην Εκπαίδευση στην Ελλάδα, αναφέροντας ότι αυτό τον απασχολεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, αφού κινδυνεύουμε να χάσουμε το μέλλον όντας προσηλωμένοι στο παρελθόν, όπως λέει.

Η Ελλάδα βιώνει τα τελευταία χρόνια μια κρίση χωρίς προηγούμενο. Θεωρείτε ότι η χώρα μας μπορεί να βγει από την κρίση αυτή σε εύλογο χρονικό διάστημα και υπό ποιες προϋποθέσεις;

Η κρίση που βιώνουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα συσσωρευμένων λαθών δεκαετιών, τα οποία εξέθεσε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο η καταστροφική δημοσιονομική πολιτική της περιόδου 2007-2009. Αυτό είναι κάτι που μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας αρνείται πεισματικά να αποδεχθεί, προσπαθώντας ακόμα και σήμερα να βρει βολικούς φαντασιακούς ενόχους στα Μνημόνια, στον μινώταυρο του νεοφιλελευθερισμού, στις συνωμοσίες των ξένων ενάντια στην Ελλάδα, αλλά και αδυνατώντας να κρίνει σχετικά μεγέθη, για παράδειγμα αποδίδοντας δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στη διαφθορά. Δεν μπορείς να ξεπεράσεις ένα πρόβλημα που δεν αναγνωρίζεις. Επίσης δεν μπορεί η χώρα να βγει πραγματικά από την κρίση κατά τη διάρκεια μιας κυβερνητικής θητείας. Χρειάζονται περισσότερες, κάτι που ρεαλιστικά προϋποθέτει στοιχειώδη εθνική συνεννόηση, ακριβώς δηλαδή το αντίθετο από αυτό που έκανε η σημερινή κυβέρνηση μηδενίζοντας τα θετικά βήματα που είχε κάνει η χώρα με την ανεκδιήγητη σύγκρουση με την πραγματικότητα και την παλαβή «διαπραγμάτευση» του 2015. Δεν υπάρχουν εύκολες, γρήγορες και ανώδυνες λύσεις και όσο πιο γρήγορα το αποδεχτούμε, τόσο θα γίνεται συντομότερο το «εύλογο».

Μπορούν τα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα, ιδιαίτερα όσα κυβερνούν ή έχουν κυβερνήσει στο παρελθόν, να οδηγήσουν σε καλύτερη μοίρα αυτή τη χώρα;

Εκτός από καταστροφές, τα κόμματα που κυβέρνησαν στο παρελθόν έχουν να καταγράψουν και σημαντικές επιτυχίες, κάτι που έχει γίνει μόδα να ξεχνάμε. Η συνολική απαξίωση του πολιτικού συστήματος που βιώνουμε σήμερα δεν θα έχει καλή κατάληξη. Προφανώς υπάρχει σήμερα ένα τεράστιο κενό στον χώρο του προοδευτικού μεταρρυθμιστικού Κέντρου, κάτι που δεν πρόκειται να καλυφθεί με το πλασάρισμα νεωτερικότητας προς χάριν της εικόνας. Ακόμα χειρότερο είναι το πλασάρισμα της πιο βαθιάς συντήρησης ως επαναστατικής προοδευτικής πολιτικής, κάτι που έχει γίνει η θρησκεία της Αριστεράς στην Ελλάδα. Χρειάζονται νέες ιδέες, προσαρμοσμένες στην ταχύτητα των εξελίξεων γύρω μας και αυτές θα πρέπει να γίνονται ευπρόσδεκτες από τα συστημικά κόμματα.

Σας ανησυχούν τα προβλήματα που καταγράφονται σήμερα στην Εκπαίδευση στην Ελλάδα;

Είναι αυτό που με ανησυχεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Εχουμε γυρίσει την πλάτη μας στο μέλλον, προσηλωμένοι σε εντελώς ξεπερασμένα δόγματα της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, όταν ήδη διανύουμε την 4η. Με στενοχωρεί ιδιαίτερα ο έντονος ταξικός χαρακτήρας των αρνητικών εξελίξεων στην Παιδεία (οι πλούσιοι μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους σε καλά σχολεία και πανεπιστήμια) και η επιδίωξη μιας εξαθλιωμένης ισότητας και ενός ιδιότυπου συνδρόμου  Στοκχόλμης όπου η ομηρεία είναι η προτεραιότητα που δίνει ακόμα η ελληνική κοινωνία στην εισαγωγή στα πανεπιστήμια εις βάρος της ποιότητας των σπουδών. Αλλά υποθέτω προέχουν οι συντάξεις…

Πιστεύετε ότι η Εκπαίδευση στη χώρα μας παντρεύει αποτελεσματικά τις εγχώριες – και όχι μόνο – ανάγκες της αγοράς εργασίας;

Προφανώς και κάποιοι τομείς του εκπαιδευτικού μας συστήματος καλύπτουν ανάγκες της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας αν κρίνει κανείς από τη μαζική μετοίκηση επιστημόνων σε χώρες της ΕΕ. Η ελληνική αγορά εργασίας δεν υφίσταται ως όρος, δεδομένης της τεράστιας νεανικής ανεργίας αλλά και της ταυτόχρονης δυσκολίας πολλών επιχειρήσεων να βρουν τις δεξιότητες που χρειάζονται. Εδώ θα πρέπει να ξεχωρίσουμε κάποια πράγματα. Η απόκτηση επαγγελματικών δεξιοτήτων για το παρόν είναι κυρίως θέμα επαγγελματικής κατάρτισης. Παιδεία είναι οι βάσεις που χρειάζονται για να μπορούν οι δεξιότητες αυτές να επικαιροποιούνται στο μέλλον.

Τελικά μπορεί να υπάρξει Παιδεία χωρίς έμφαση στην αριστεία;

Η Παιδεία είναι το βασικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο χτίζουμε την προσωπική και συλλογική βελτίωση. Η επιδίωξη της βελτίωσης δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς στόχους, άρα χωρίς έμφαση στην αριστεία.

Υπάρχει ελπίδα να σταματήσει η φυγή επιστημόνων στο εξωτερικό; Υπό ποιες προϋποθέσεις;

Σαφώς και υπάρχει ελπίδα και λέγεται επιστροφή στην κανονικότητα μιας χώρας που επιδιώκει την πραγματική της σύγκλιση με τις πιο προηγμένες κοινωνίες του πλανήτη κάτι στο οποίο η χώρα έχει να δείξει σημαντικές επιτυχίες στο παρελθόν.

Σε ποια θέση θεωρείτε ότι βρίσκεται η Ελλάδα όσον αφορά την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών; Τι μπορεί να γίνει για να βελτιωθεί η θέση αυτή;

Καταφέρνουμε απλά να κρατάμε με δυσκολία τη μύτη μας πάνω από την επιφάνεια του νερού για να μην πνιγούμε, κυρίως μέσω κάποιων επιτυχημένων ερευνητικών νησίδων. Η τεχνολογία όμως είναι εφαρμοσμένη επιστήμη και όταν για παράδειγμα, το να κάνει ένας καθηγητής πολυτεχνείου εταιρεία για να αναπτύξει και να πουλήσει τα προϊόντα της έρευνας του είναι πρακτικά αδύνατον λόγω νομοθετικού πλαισίου, είναι λίγο δύσκολο να φανταστεί πώς μπορεί αυτή να αναπτυχθεί στη χώρα μας. Η εμπορευματοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω της επιχειρηματικότητας είναι ο καλύτερος τρόπος για την ανάπτυξη εγχώριας τεχνολογίας.

Τι χρειάζεται για να γίνουν περισσότερες ξένες επενδύσεις στη χώρα και σε ποιους κλάδους θα ήταν άμεσα εφικτό κάτι τέτοιο – στον πρωτογενή τομέα; Τον δευτερογενή;

Κοινός παράγοντας για όλες τις επενδύσεις είναι ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο με σεβασμό στον πλούτο της χώρας (περιβάλλον και πολιτιστική κληρονομιά). Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να είναι σταθερό (και όχι μεταβαλλόμενο ανάλογα με την επένδυση και τον επενδυτή) και θα πρέπει να εφαρμόζεται γρήγορα και αποδοτικά από την ελληνική Δικαιοσύνη. Τίποτα από αυτά τα δύο δεν ισχύει σήμερα. Αμεσα εφικτές είναι επενδύσεις στον τουρισμό, στα ακίνητα και στη μεταποίηση του πρωτογενούς τομέα, επενδύσεις απλά για να συντηρηθούμε μέχρι την απαραίτητη στροφή σε δραστηριότητες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.