Ενα από τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα του 19ου αιώνα ήταν το Ανατολικό Ζήτημα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία, γνωστή και ως ο ασθενής της Ευρώπης, κατέρρεε και διαλύθηκε επίσημα μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά τον διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο στρατηγός Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ και ο ηττημένος του στρατός υποχώρησαν στην Ανατολία όπου νίκησαν τον ελληνικό στρατό και έπειτα απέρριψαν τη Συνθήκη των Σεβρών. Στη θέση της υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάννης που άνοιξε τον δρόμο για την ίδρυση του τουρκικού κράτους.

Η φιλοδοξία του Ατατούρκ ήταν να κάνει την Τουρκία ένα μοντέρνο, κοσμικό κράτος που θα ανήκε στην Ευρώπη και στη Δύση και όχι στη Μέση Ανατολή. Το 1952 η Τουρκία έγινε μέλος του ΝΑΤΟ και ένας από τους πιο σημαντικούς συμμάχους της Δύσης. Η στρατηγική θέση της την έκανε τον φύλακα των νοτίων συνόρων της συμμαχίας. Παρ’ όλα αυτά η Τουρκία παρέμεινε μια ασταθής πολιτική οντότητα. Η συνεχής εναλλαγή ανάμεσα σε δημοκρατικά και δικτατορικά καθεστώτα επιβράδυνε τον εκσυγχρονισμό της. Η επίσημη προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ενωση θα σήμαινε την ολοκλήρωση του εκσυγχρονισμού.

Το 1995 η Τουρκία συνήψε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ. Οταν το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ανέλαβε την εξουσία το 2002, η Τουρκία στράφηκε πλήρως προς την Ευρώπη. Η κυβέρνηση του Ερντογάν πραγματοποίησε ευρείες οικονομικές και δικαστικές μεταρρυθμίσεις, όπως η κατάργηση της θανατικής ποινής, απαραίτητη προϋπόθεση για ένα υποψήφιο μέλος της ΕΕ.

Τα πρώτα χρόνια της ηγεσίας του Ερντογάν η Τουρκία εκσυγχρονίστηκε ραγδαία και γνώρισε οικονομική άνθηση. Βρισκόταν πιο κοντά από ποτέ στο να γίνει μέλος της ΕΕ. Το 2011 κατά την Αραβική Ανοιξη όλοι θεωρούσαν την Τουρκία υπόδειγμα ισλαμικής δημοκρατίας. Επτά χρόνια μετά ζούμε σε έναν άλλο κόσμο. Η Τουρκία είναι για άλλη μια φορά ο ασθενής της Ευρώπης. Οπισθοχωρεί στον 19ο αιώνα κάτω από το λάβαρο του εθνικισμού και της θρησκείας. Αντί να ενστερνιστεί πλήρως τη νεωτερικότητα στράφηκε προς τη Μέση Ανατολή.

Πώς εξηγείται αυτή η τραγωδία; Ισως ο Ερντογάν να απέκτησε υπερβολική αυτοπεποίθηση κατά τη διάρκεια της οικονομικής άνθησης, πριν χτυπήσει η κρίση. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι απομακρύνθηκε από τη Δύση λόγω της καθυστέρησης της ένταξης της Τουρκίας και λόγω των προσωπικών του φιλοδοξιών.

Η Τουρκία τώρα υποφέρει λόγω μιας νομισματικής κρίσης που ξεκίνησε η ίδια. Εξαιτίας του Ερντογάν η Τουρκία έγινε μέρος του προβλήματος αντί για λύση. Η Τουρκία όμως εξακολουθεί να έχει μεγάλη στρατηγική σημασία για την Ευρώπη. Μια αποσταθεροποιημένη Τουρκία είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Ευρώπη.

Ο Γιόσκα Φίσερ είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών και πρώην αντικαγκελάριος της Γερμανίας