Η πολιτική σκηνή της Τουρκίας χαρακτηρίζεται από έντονες νομικές αναμετρήσεις. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου, υποψήφιος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, βρίσκεται υπό καθεστώς φυλάκισης, ενώ αντιμετωπίζει πολυάριθμες κατηγορίες που περιλαμβάνουν διαφθορά, ξέπλυμα χρημάτων και υποστήριξη τρομοκρατίας. Οι νομικές διαδικασίες, η ακύρωση πανεπιστημιακού διπλώματος και οι μακροχρόνιες δίκες εγείρουν ερωτήματα για τη λειτουργία της δικαιοσύνης, προκαλώντας δημόσιες διαμαρτυρίες και διεθνείς εκκλήσεις για διαφάνεια. Η υπόθεση αυτή επισημαίνει τις εντάσεις ανάμεσα στη νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική εξουσία, θέτοντας σε δοκιμασία τη δημοκρατική διαδικασία εν όψει των προεδρικών εκλογών.
Από την απαγόρευση στην πολιτική αντιπαράθεση
Το κύριο αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το οποίο έχει τον ίδιο ιδρυτή με την Τουρκική Δημοκρατία, δεν έχει καταφέρει ποτέ να νικήσει τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε καμία εκλογική αναμέτρηση από τότε που ανέβηκε στην εξουσία ως ηγέτης του νεοϊδρυθέντος τότε Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK).
Απαγορευμένος από κάθε πολιτική δράση εκείνη την εποχή λόγω μιας καταδίκης του το 1998 για την απαγγελία ενός ποιήματος που θεωρήθηκε ότι υποκινούσε θρησκευτικό μίσος και ότι ήταν ενάντια στον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, δεν μπόρεσε να αναλάβει αμέσως το αξίωμα του πρωθυπουργού, παρόλο που το κόμμα του εξασφάλισε μια σαρωτική νίκη στις γενικές εκλογές της 3ης Νοεμβρίου 2002.
Ο πρώην ημιεπαγγελματίας ποδοσφαιριστής που μεγάλωσε τόσο προσωπικά όσο και πολιτικά στην καρδιά του αναμφισβήτητα πιο ισχυρού συντηρητικού κινήματος της Τουρκίας – το “Εθνικό Όραμα” του πρώην πρωθυπουργού Νεκμετίν Ερμπακάν – εξέτισε τέσσερις μήνες στη φυλακή επειδή διάβασε δημοσίως τους στίχους του διάσημου Τούρκου ποιητή Ziya Gökalp που λένε: “Τα τζαμιά είναι οι στρατώνες μας, οι μιναρέδες οι ξιφολόγχες μας, οι τρούλοι τα κράνη μας και οι πιστοί οι στρατιώτες μας”.
Η αποκαλούμενη «Νέα Τουρκία» του Ερντογάν, όπου η παραβίαση της κοσμικότητας δεν αποτελεί πλέον έγκλημα στην πράξη, επικρίνεται τώρα για την δίωξη της αποτελεσματικής αντιπολίτευσης που έχει οποιαδήποτε δυνατότητα να ανατρέψει δημοκρατικά τον εν ενεργεία πρόεδρο.
Οι συνεχείς διώξεις σε βάρος του Ιμάμογλου
Ακριβώς όπως κάποτε ο προκάτοχός του ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, ο υποψήφιος πρόεδρος του CHP, Εκρέμ Ιμάμογλου, βρίσκεται τώρα στη φυλακή, καθώς συνεχίζονται οι πολύκροτες και πολωτικές υποθέσεις εναντίον του.
Τούτου λεχθέντος, ο Ιμάμογλου αντιμετωπίζει έναν μεγαλύτερο Γολιάθ σε σύγκριση με τον τότε αντίπαλό του. Όταν ο Ερντογάν καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης το 1999, δεν κρατήθηκε ή συνελήφθη με εχθρικό τρόπο. Μόλις επικυρώθηκε η καταδίκη του και οριστικοποιήθηκε η ποινή του, παραδόθηκε οικειοθελώς στις φυλακές Pınarhisar, οι οποίες βρίσκονται στη γειτονική επαρχία Kırklareli, στις 26 Μαρτίου 1999.
Παρ’ όλα αυτά, ακριβώς 26 χρόνια αργότερα, η Τουρκία θα γινόταν μάρτυρας μιας εντελώς διαφορετικής προσέγγισης στην επιβολή του νόμου.
Στις 19 Μαρτίου 2025, η αστυνομία περικύκλωσε την κατοικία του στην Κωνσταντινούπολη σε μια επιδρομή τα ξημερώματα – μια τακτική που συνήθως επιφυλάσσεται για επικίνδυνους, υψηλού κινδύνου εγκληματίες ή ένοπλους μαχητές. Και η φυλάκισή του έχει ήδη ξεπεράσει κατά δύο και πλέον φορές την φυλάκιση του Ερντογάν. Μέχρι τις 9 Μαρτίου 2026, όταν θα διεξαχθεί η πρώτη ακροαματική διαδικασία για την υπόθεση διαφθοράς του Μητροπολιτικού Δήμου της Κωνσταντινούπολης (İBB) και την υπόθεση “εγκληματική οργάνωση κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ιμάμογλου” – την κύρια κατηγορία κατά του δημάρχου, ο οποίος αντιμετωπίζει 2.430 χρόνια φυλάκισης μόνο σε αυτή την υπόθεση -, ο İmamoğlu θα έχει κλείσει μέσα για ένα χρόνο μείον 10 ημέρες, πιθανότατα χωρίς ποτέ να έχει καταδικαστεί για κάποιο έγκλημα.
Επίσης, ο επίσημος “δικαστικός χρόνος-στόχος” του 40ου Ανώτατου Ποινικού Δικαστηρίου της Κωνσταντινούπολης για την οριστικοποίηση της υπόθεσης που είναι “τουλάχιστον 12,5 χρόνια” θεωρείται πολύ αποκαλυπτικός για τη φύση της υπόθεσης που θεωρείται από το κόμμα του ως “νομικός πόλεμος” και “οπλοποίηση της δικαιοσύνης”.
Ακυρωμένες εκλογές και πολιτική δίωξη: Η δίκη του Ιμάμογλου
Η πρώτη και αναμφισβήτητα πιο πολιτικά επακόλουθη υπόθεση ξεκίνησε στον απόηχο των δημαρχιακών εκλογών του 2019 στην Κωνσταντινούπολη, τις οποίες κέρδισε ο Ιμάμογλου μετά από δύο και πλέον δεκαετίες συντηρητικής δημαρχίας στην πόλη.
Τα αποτελέσματα ακυρώθηκαν από το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο (YSK), οδηγώντας σε οργή τους υποστηρικτές της αντιπολίτευσης.
Ο Ιμάμογλου επέκρινε δημοσίως την απόφαση ακύρωσης των εκλογών, δηλώνοντας ότι αυτοί που έλαβαν την απόφαση ήταν “ανόητοι άνθρωποι”. Υποστήριξε σταθερά ότι το σχόλιό του απευθυνόταν στον τότε υπουργό Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο οποίος είχε χρησιμοποιήσει προηγουμένως την ίδια λέξη για τον ίδιο, και όχι στα ίδια τα μέλη του YSK.
Ο Ιμάμογλου παραπέμφθηκε επισήμως σε δίκη με την κατηγορία της “δημόσιας προσβολής κρατικών αξιωματούχων που εργάζονται σε συμβούλια σε σχέση με τα καθήκοντά τους”.
Στις 14 Δεκεμβρίου 2022, το 7ο Πρωτοδικείο της Κωνσταντινούπολης καταδίκασε τον Ιμάμογλου σε φυλάκιση 2 ετών, 7 μηνών και 15 ημερών. Το κρίσιμο είναι ότι το δικαστήριο επέβαλε επίσης πολιτική απαγόρευση βάσει του άρθρου 53 του τουρκικού ποινικού κώδικα. Αυτή η ετυμηγορία, αν επικυρωθεί, θα του στερήσει το δικαίωμα να κατέχει εκλεγμένα αξιώματα και ενδεχομένως να είναι υποψήφιος για την προεδρία. Προς το παρόν, η καταδικαστική απόφαση δεν είναι οριστική και εξακολουθεί να βρίσκεται υπό έφεση.
Ένα από τα πρώτα σημάδια του τι επρόκειτο να συμβεί ήταν η σύλληψη του δημάρχου της αριστοκρατικής συνοικίας Μπεσίκτας της Κωνσταντινούπολης, Ρίζα Ακπολάτ. Μεγάλα στελέχη του CHP έσπευσαν να καταδικάσουν τη σύλληψη, συμπεριλαμβανομένου του ηγέτη του κόμματος, Εζγκούρ Εζέλ και του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Ιμάμογλου – στον οποίο ο πρόεδρος Ερντογάν απάντησε με ένα τουρκικό ιδίωμα: «το μεγαλύτερο ραπανάκι είναι ακόμα στο σακίδιο».
Ήταν ο τρόπος του να υπαινιχθεί την επικείμενη καταστροφή για το CHP. Λίγο περισσότερο από δύο μήνες αργότερα, ο Ιμάμογλου συνελήφθη και στη συνέχεια στάλθηκε στις φυλακές Σηλυβρίας, διαβόητες για τις μακροχρόνιες και άκρως πολιτικοποιημένες δίκες των Ergenekon και Balyoz, τις οποίες η τουρκική κυβέρνηση και η συντριπτική πλειοψηφία της τουρκικής κοινωνίας θεωρούν ως προσχηματικές νομικές ενέργειες των Γκιουλενιστών, μιας ομάδας πρώην συμμάχων του Erdoğan που μετατράπηκαν σε εχθρούς μετά τη σύγκρουση των συμφερόντων των δύο πλευρών.
Η φυλακή μετονομάστηκε αργότερα σε “Φυλακή Μαρμαρά” σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης να καθαρίσει την εικόνα της ομώνυμης συνοικίας της Κωνσταντινούπολης – πολιτικοποιώντας ειρωνικά το όνομα ολόκληρης της περιοχής.
Η πιο δραματική πρόσφατη νομική εξέλιξη
Η πιο δραματική πρόσφατη νομική εξέλιξη ήρθε στα τέλη του 2024 και στις αρχές του 2025, αυξάνοντας σημαντικά το διακύβευμα.
Στις 8 Οκτωβρίου 2024, ο Akın Gürlek, προηγουμένως αναπληρωτής υπουργός Δικαιοσύνης και σημαντικό πρόσωπο που εμπλέκεται στην υπόθεση «Ανόητοι», διορίστηκε επικεφαλής εισαγγελέας της Κωνσταντινούπολης και η συνολική έρευνα για τον Ιμάμογλου επιταχύνθηκε. Τον Νοέμβριο του 2024, κατατέθηκε κατηγορητήριο που περιλάμβανε 142 κατηγορίες κατά του Ιμάμογλου και εκατοντάδων άλλων ατόμων.
Ακύρωση πανεπιστημιακού πτυχίου 35 χρόνια αργότερα: Εμπόδιο στην προεδρική υποψηφιότητα
Στις 18 Μαρτίου 2025, το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, επικαλούμενο υποτιθέμενες παρατυπίες στη μετεγγραφή του από ένα βορειοκυπριακό πανεπιστήμιο πριν από την αποφοίτησή του, ακύρωσε το πανεπιστημιακό δίπλωμα του İmamoğlu. Η κίνηση αυτή θεωρήθηκε ευρέως ως προσπάθεια να εμποδιστεί οποιαδήποτε μελλοντική προεδρική υποψηφιότητα, καθώς το πτυχίο αποτελεί συνταγματική προϋπόθεση για το αξίωμα.
Η σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου
Μία μόλις ημέρα μετά την ακύρωση του διπλώματός του, η αστυνομία εισέβαλε στο σπίτι του Ιμάμογλου με εντολή του εισαγγελέα Gürlek. Τέσσερις ημέρες αργότερα, συνελήφθη και στη συνέχεια στάλθηκε στις φυλακές Σηλυβρίας, όπου παραμένει έγκλειστος. Η χρονική στιγμή της σύλληψης συνέπεσε με τις προκριματικές εκλογές του κόμματός του. Ακολούθησαν εκτεταμένες δημόσιες διαμαρτυρίες και διεθνής καταδίκη, όπως και συνεχιζόμενες διαμαρτυρίες του CHP.
Η υπόθεση της «Εγκληματικής Οργάνωσης»
Η ολοκληρωμένη υπόθεση “Εγκληματική οργάνωση για κερδοσκοπικό σκοπό” βρίσκεται επί του παρόντος ενώπιον του 40ου Ανώτατου Ποινικού Δικαστηρίου της Κωνσταντινούπολης. Ένας μεγάλος αριθμός υπόπτων δικάζεται μαζί με τον φυλακισμένο δήμαρχο, του οποίου ο βασικός δικηγόρος, Mehmet Pehlivan, είναι επίσης έγκλειστος με την αιτιολογία ότι είναι μέλος της οργάνωσης που η Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης ισχυρίζεται ότι υπάρχει.
Το κατηγορητήριο που υποβλήθηκε στο δικαστήριο και το οποίο επίσης εξέτασε το Euronews, ξεπερνά τις 4.000 σελίδες σε συνδυασμό με τις προσθήκες του.
Το έγγραφο υποστηρίζει ότι ο Ιμάμογλου άρχισε να δημιουργεί εγκληματική οργάνωση ήδη από το 2014 κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Beylikdüzü, δήθεν για να “καταλάβει τον έλεγχο του CHP” και “να δημιουργήσει ένα ταμείο για την προεδρική του υποψηφιότητα”.
Οι κατηγορίες κυμαίνονται από διαφθορά και δωροδοκία έως ξέπλυμα χρήματος, κατασκοπεία και υποστήριξη της τρομοκρατίας. Οι εισαγγελείς ζητούν συνολική ποινή φυλάκισης έως και 2.430 χρόνια.
