Η συζήτηση για τον Τζέιμς Μποντ, τον διαχρονικό πράκτορα 007 με άδεια να σκοτώνει, έχει επιστρέψει δυναμικά στο προσκήνιο. Οχι τόσο για το ποιος θα φορέσει το σμόκιν του Ντάνιελ Κρεγκ στην επόμενη ταινία, αλλά για το εάν ήρθε η ώρα ο Μποντ να αλλάξει ριζικά. Να γίνει, ίσως, γυναίκα. Σε μια εποχή που η εκπροσώπηση των φύλων στον κινηματογράφο εξετάζεται όλο και πιο προσεκτικά, τέτοιες ερωτήσεις είναι όχι απλώς αναμενόμενες, αλλά και αναγκαίες. Η βραβευμένη βρετανίδα ηθοποιός Ελεν Μίρεν και ο κριτικός κινηματογράφου του «Γκάρντιαν», Πίτερ Μπράντσο, προσθέτουν τις δικές τους – διαφορετικές αλλά συμπληρωματικές – φωνές σε αυτόν τον διάλογο.
Σε συνέντευξή της στον «Γκάρντιαν», η Ελεν Μίρεν δηλώνει ξεκάθαρα πως δεν πιστεύει ότι ο Τζέιμς Μποντ πρέπει να γίνει γυναίκα. Και το λέει όχι γιατί θεωρεί τον ρόλο ανδρικό από «φύση», αλλά γιατί, όπως εξηγεί, ο χαρακτήρας του έχει δομηθεί πάνω σε μια πολύ συγκεκριμένη αρσενική φαντασίωση: αυτή του cool, αυτάρκους, σεξουαλικά κυρίαρχου άντρα-κατασκόπου. Το να μεταφέρεις αυτό το πρότυπο αυτούσιο σε μια γυναίκα, απλώς αλλάζοντας το φύλο του χαρακτήρα, δεν αποτελεί ανατροπή αλλά μάλλον επιφανειακή μεταμόρφωση.
Η Μίρεν δεν είναι ενάντια στις πρωταγωνίστριες. Αντίθετα, τάσσεται υπέρ της δημιουργίας νέων, αυθεντικών, πολύπλευρων γυναικείων ρόλων που δεν χρειάζονται να δανειστούν την ταυτότητα ανδρικών χαρακτήρων για να είναι ισχυροί. «Ας δημιουργήσουμε νέες ηρωίδες, ας μη βαφτίζουμε τις παλιές με νέο φύλο», είναι το υπονοούμενο της άποψής της.
Ο κινηματογραφικός κριτικός του «Γκάρντιαν», Πίτερ Μπράντσο, δεν έχει αντίρρηση στην άποψη ότι ο Μποντ είναι προϊόν μιας άλλης εποχής, βαθιά σεξιστικός και ενίοτε αναχρονιστικός.
Ομως αντί να ζητεί να μεταμορφωθεί ή να «τιμωρηθεί» ο χαρακτήρας, προτείνει κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον: να τεθεί αντιμέτωπος με μια εφάμιλλη, έξυπνη, υπολογίσιμη – και γυναίκα – αντίπαλο.
Η γυναίκα ως αντίπαλος
Συμφωνεί με την άποψη της Μίρεν, επισημαίνοντας σκηνές από παλαιότερες ταινίες, όπως το «Επιχείρηση Χρυσοδάκτυλος», όπου ο Μποντ συμπεριφέρεται με τρόπο που σήμερα θεωρείται απαράδεκτος. Ωστόσο, υποστηρίζει ότι η δύναμη ενός εμβληματικού χαρακτήρα όπως ο Μποντ δεν βρίσκεται μόνο στο πρότυπο που αναπαράγει, αλλά και στις αντιστάσεις που συναντά. Αντί, λοιπόν, να τον βάλεις να «διορθωθεί» με πολιτικά ορθές επιλογές, βάλ’ τον να συγκρουστεί με μια γυναίκα που δεν τον ερωτεύεται, δεν τον φοβάται και δεν έχει καμία πρόθεση να υποταχθεί. Μια γυναίκα-αρχικακός που να ξέρει το παιχνίδι καλύτερα από εκείνον. Στα χνάρια, για παράδειγμα, της Μέι Ντέι (Γκρέις Τζόουνς) στο «Επιχείρηση Κινούμενος Στόχος» ή της Ηλέκτρα Κινγκ (Σοφί Μαρσό) στο «Ο κόσμος δεν είναι αρκετός» ή της Βέσπερ Λιντ (Εβα Γκριν) στο «Καζίνο Ρουαγιάλ». Μια τέτοια προσέγγιση δεν υπονομεύει τον χαρακτήρα του Μποντ αλλά τον εξελίσσει. Τον προκαλεί να επαναπροσδιοριστεί μέσα από τη σύγκρουση με κάτι ριζικά διαφορετικό – όχι κάτι που απλώς τού μοιάζει με άλλο φύλο.
Η συζήτηση για το φύλο του 007 ανοίγει ένα ευρύτερο ζήτημα που αφορά το Χόλιγουντ συνολικά: γιατί οι γυναίκες ηρωίδες πρέπει συχνά να είναι παραλλαγές ανδρικών ρόλων; Γιατί δεν δημιουργούνται εξαρχής ολοκληρωμένοι γυναικείοι χαρακτήρες, με δική τους αφήγηση, δικό τους παρελθόν και δικές τους συγκρούσεις;
Η μετατροπή του Μποντ σε γυναίκα δεν είναι απαραίτητα επαναστατική αν δεν συνοδεύεται από ουσιαστική αλλαγή στην αφήγηση. Μια ηρωίδα που απλώς πίνει μαρτίνι, οδηγεί Αστον Μάρτιν και κοιτάει τους άντρες αφ’ υψηλού, δεν διαφοροποιείται ουσιαστικά από τον Μποντ – απλώς αντιστρέφει ρόλους.
Το σινεμά χρειάζεται περισσότερες χαρακτήρες σαν την Εβελιν Σολτ (Αντζελίνα Τζολί) στην ταινία «Salt», τη Λίσμπετ Σαλάντερ (Ρούνεϊ Μάρα/Νούμι Ραπάς) στη σειρά ταινιών «Το κορίτσι με το τατουάζ», τη Φιόνα Γκλενάν (Γκαμπριέλ Ανουάρ) του τηλεοπτικού «Burn notice», γυναίκες που φέρουν τη δική τους ταυτότητα και δεν παίζουν δεύτερο ρόλο στο ανδρικό αφήγημα.
Αν κάτι είναι σαφές, είναι πως το κοινό διψά για αλλαγή, αλλά όχι για επιφανειακή ανανέωση. Ο Μποντ δεν χρειάζεται να γίνει γυναίκα για να γίνει πιο επίκαιρος. Χρειάζεται να σταθεί σε έναν κόσμο που έχει αλλάξει, και να το αποδεχτεί. Να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις, νέες ηθικές αμφισημίες, και – γιατί όχι – μια χαρισματική γυναίκα-κακό που θα τον αναγκάσει να επαναδιαπραγματευτεί την ταυτότητά του. Οπως εύστοχα γράφει ο Μπράντσο, ο Μποντ δεν χρειάζεται «μάθημα» ηθικής. Χρειάζεται μια αληθινή σύγκρουση χαρακτήρων. Και ίσως, για πρώτη φορά στην 60χρονη ιστορία του, να χάσει. Αυτό θα ήταν πραγματικά επαναστατικό.
Ονοματολογία και καθυστερήσεις
Πολλά ονόματα έχουν ακουστεί για τον ρόλο, με τον Ααρον Τέιλορ-Τζόνσον να θεωρείται από πολλούς ως επικρατέστερος διάδοχος. Ο ίδιος δήλωσε ότι θεωρεί «γοητευτικό και υπέροχο» το γεγονός ότι τον βλέπουν σε αυτόν τον ρόλο. Προφανώς, οι υπέρμαχοι του άνδρα στον ρόλο.
Για την ώρα και μέχρι να λυθεί το επί του θέματος σαιξπηρικό «Ανδρας ή γυναίκα», η επόμενη ταινία του Τζέιμς Μποντ βρίσκεται σε φάση προετοιμασίας, με αρκετές καθυστερήσεις και αβεβαιότητες να περιβάλλουν την παραγωγή της.
Μετά την αποχώρηση του Ντάνιελ Κρεγκ από τον ρόλο του 007 στο «No Time to Die» το 2021, οι παραγωγοί Μπάρμπαρα Μπρόκολι και Μάικλ Γουίλσον έχουν δηλώσει ότι η επόμενη ταινία απαιτεί «επανεφεύρεση» του χαρακτήρα, κάτι που συμβάλλει στις καθυστερήσεις. Εκτιμάται ότι η νέα ταινία δεν θα κυκλοφορήσει πριν από το τέλος του 2027, ισοφαρίζοντας το ρεκόρ της μεγαλύτερης αναμονής για νέο 007 από την εποχή του Σον Κόνερι. Ο Ντάνιελ Κρεγκ, όταν ρωτήθηκε για τον διάδοχό του στον ρόλο, απάντησε λακωνικά: «Δεν με νοιάζει». Και πώς να τον νοιάζει από τη στιγμή που «πέθανε» στην τελευταία ταινία;
