Ο Τραμπ δεν εμφανίστηκε πριν από μερικά χρόνια αιφνιδίως. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι αποτελεί απάντηση στην αποτυχία των «κατεστημένων» πολιτικών δυνάμεων ολόκληρου του πολιτικού φάσματος των ΗΠΑ να επιλύσουν με επάρκεια προβλήματα των κοινωνιών τους. Ο Τραμπ αλλά και άλλοι πολιτικοί ηγέτες στον κόσμο εμφανίστηκαν ως ανανεωτές ενός «γερασμένου» πολιτικού συστήματος, προερχόμενοι συνήθως όχι από το πολιτικό σύστημα αλλά από τον κόσμο των επιχειρήσεων, για να μιλήσουν με μια διαφορετική γλώσσα κατευθείαν στις αγωνίες εκατομμυρίων ανθρώπων και να υποσχεθούν ότι θα λύσουν με διαφορετικό τρόπο τα οικονομικά προβλήματά τους.

Αυτή η γλώσσα, ο πολιτικός τους λόγος δηλαδή, είχε αμεσότητα. Χωρίς την κοσμιότητα και τις εκλεπτυσμένες εκφράσεις του «κατεστημένου» πολιτικού κόσμου, απαντούσε στα προβλήματα τόσο των επιχειρηματιών όσο και των μισθωτών σε μια Αμερική που φαινόταν να μην μπορεί πλέον να είναι αναμφισβήτητα πρώτη σε όλους τους τομείς (οικονομικό, στρατιωτικό, τεχνολογικό) όπως στο παρελθόν. Το σύνθημα «Η Αμερική στους Αμερικανούς» και η εφαρμογή πολιτικής απομονωτισμού και προστατευτισμού από τον διεθνή ανταγωνισμό έναντι της Ευρώπης και κυρίως της Κίνας κατέστησαν τον Τραμπ έναν λαϊκιστή ηγέτη με μεγάλη επιρροή στα κοινωνικά στρώματα που ανησυχούν για την επέλαση της παγκοσμιοποίησης, είτε είναι επιχειρηματίες είτε εργαζόμενοι, κυρίως λευκοί, αλλά και ισπανόφωνοι ή ακόμη και Αφροαμερικανοί.

Η οικονομική πολιτική του Τραμπ, κυρίως με τον περιορισμό της φορολογίας και τη μείωση των δαπανών για την κοινωνική πρόνοια, πέτυχε να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη και να περιορίσει την ανεργία. Μια οικονομική πολιτική που ανταποκρίνεται στις διαδεδομένες αμερικανικές αντιλήψεις, όπου μόνο η σκληρή δουλειά πρέπει να αμείβεται και δεν υπάρχει λόγος για «μοίρασμα» της αμοιβής με αυτούς που δεν «θέλουν» ή/και δεν μπορούν να εργαστούν. Ακόμη και ο κορωνοϊός δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο για την εργασία αυτών που θέλουν να εργαστούν. Για τον λιγότερο εκπαιδευμένο αμερικανό οπαδό του Τραμπ, ελάχιστα ενδιαφέρει αν η πολιτική αυτή δημιουργεί προβλήματα στην κοινωνική συνοχή και στους μετανάστες στις ΗΠΑ και βέβαια στον υπόλοιπο κόσμο, με τον προστατευτισμό, την άρνηση της κλιματικής αλλαγής, την αδιαφορία για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σε διάφορα μέρη του πλανήτη. Για τον αμερικανό επιχειρηματία αρκεί να έχει ικανοποιητικά κέρδη και για τον αμερικανό εργαζόμενο να βρίσκει εύκολα δουλειά με ικανοποιητικό μισθό. Εξάλλου, ο απομονωτισμός περιορίζει τις δαπάνες των ΗΠΑ για την ειρήνη και την ασφάλεια του Δυτικού Κόσμου και ο προστατευτισμός περιορίζει τον διεθνή ανταγωνισμό. Δεν χρειάζεται η Αμερική συνολικά να ενδιαφέρεται και να στηρίζει τον υπόλοιπο κόσμο, όπως δεν πρέπει ο σκληρά εργαζόμενος Αμερικανός να συνεισφέρει με τη φορολογία για τα κοινωνικά στρώματα που έχουν ανάγκη.

Αυτές οι απόψεις, που υιοθετούνται από μια μεγάλη μερίδα αμερικανών πολιτών, έδωσαν τη νίκη στον Τραμπ στις περασμένες εκλογές και τον έφεραν πολύ κοντά στη νίκη στις τωρινές. Η πολιτική εφαρμογή τέτοιων απόψεων είναι βραχυχρονίως αποδοτική, είναι όμως μεσοχρονίως και μακροχρονίως καταστροφική για την ίδια την αμερικανική κοινωνία και ολόκληρο τον κόσμο. Γιατί οικονομική ανάπτυξη χωρίς κοινωνική συνοχή οδηγεί σε αδιέξοδο, ενώ ο απομονωτισμός και ο προστατευτισμός γυρίζει ως μπούμερανγκ και βλάπτει τα αμερικανικά συμφέροντα.

Για τους λόγους αυτούς, η νίκη Μπάιντεν χαιρετίστηκε στην Αμερική και σε ολόκληρο τον κόσμο από όλους όσοι μπορούν να δουν μακρύτερα από τον βραχυχρόνιο ορίζοντα του Τραμπ και των υποστηρικτών του.

Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην υπουργός