Ο νέος πτωχευτικός νόμος που ψηφίστηκε τη Δευτέρα από τη Βουλή υποκαθιστά κάθε προηγούμενο μέσο προστασίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του νόμου Κατσέλη, και προσφέρει για πρώτη φορά την ευκαιρία διαγραφής χρεών σε εύλογο χρονικό διάστημα, σε περιπτώσεις που τα χρέη δεν είναι βιώσιμα ακόμη και αν ρυθμιστούν. Στην ουσία ο νέος νόμος προσφέρει στους υπερχρεωμένους δανειολήπτες δύο εναλλακτικές: είτε να ρυθμίσουν εξωδικαστικά τα χρέη τους προς τράπεζες και Δημόσιο, είτε να πτωχεύσουν διαγράφοντας τα χρέη τους σε 1-3 χρόνια. Ξεκαθαρίζει έτσι το τοπίο με το ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος που ξεπέρασε ήδη τα 200 δισ. ευρώ.

Με την υποβολή της αίτησης ρύθμισης χρεών σε ειδική πλατφόρμα, ο δανειολήπτης συναινεί στην άρση του τραπεζικού και φορολογικού του απορρήτου. Στους επιλέξιμους δανειολήπτες παρέχεται αναστολή κατασχέσεων και πλειστηριασμών με παράλληλη πρόταση ρύθμισης συνολικών οφειλών σε έως 240 δόσεις (20 χρόνια) που προκύπτει από αντικειμενικά κριτήρια, ώστε να υπάρχει ενιαία αντιμετώπιση των δανειοληπτών. Εξαιρούνται δανειολήπτες με ενήμερες οφειλές που δεν επικαλούνται σημαντική (-20% και άνω) μείωση των εισοδημάτων τους. Ο νέος νόμος παρέχει έτσι την ευκαιρία μακροχρόνιας και βιώσιμης ρύθμισης οφειλών σε φυσικά και νομικά πρόσωπα. Εφόσον τηρήσει τη ρύθμιση, ο δανειολήπτης διασώζει ολόκληρη την περιουσία του και προστατεύει τα εισοδήματά του.

Σε περίπτωση που ο δανειολήπτης αδυνατεί να εξοφλήσει τα χρέη του, ακόμη και με ευνοϊκή ρύθμιση εικοσαετίας, τότε στην ουσία έχει ήδη πτωχεύσει. Σε αυτή την περίπτωση, ο νέος νόμος προβλέπει την απαλλαγή του από όλο το χρέος που υπολείπεται αφού ρευστοποιήσει την περιουσία του, προσφέροντάς του την ευκαιρία επιστροφής στην κανονικότητα.

Με το προηγούμενο καθεστώς, οι πιστωτές είχαν το δικαίωμα να προβαίνουν σε κατασχέσεις και πλειστηριασμό των ακινήτων των μη συνεπών οφειλετών. Αφού χάσει έτσι ολόκληρη την περιουσία του, συμπεριλαμβανομένης της πρώτης κατοικίας του που έπαυσε να προστατεύεται με τον νόμο του ΣΥΡΙΖΑ, ο πολίτης συνεχίζει να χρωστάει και οι πιστωτές στρέφονται κατά των εισοδημάτων του ιδίου και των κληρονόμων του, με αποτέλεσμα οι κληρονόμοι να αποποιούνται τις κληρονομιές για να γλιτώσουν από τα χρέη των γονέων τους.

Αν οι δανειολήπτες ανήκουν σε ευάλωτη κοινωνική ομάδα βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων – είτε έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα είτε όχι -, τότε μπορούν να καταφύγουν στον νέο ιδιωτικό Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης ακινήτων για να αποφύγουν την έξωση. Εφόσον παραμένουν συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, μπορούν να λάβουν κρατική επιδότηση ενοικίου έως 210 ευρώ τον μήνα και να επαναγοράσουν το ακίνητο, εφόσον έχουν τη δυνατότητα, μέσα σε 12 χρόνια.

Ποια είναι λοιπόν η ένσταση του ΣΥΡΙΖΑ; Με προπέτασμα την προστασία της πρώτης κατοικίας, που ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ κατήργησε, δημιουργήθηκε μια ακραία αντιπαράθεση με αποκορύφωμα την πρόταση μομφής κατά του ΥΠΟΙΚ κ. Σταϊκούρα.

Η συζήτηση περί «αρπακτικών» και «νόμου φτιαγμένου για τις τράπεζες» είναι απολύτως δυσνόητη. Υστερα από μία δεκαετία κρίσης οι τράπεζες συνεχίζουν να έχουν υπέρογκα κόκκινα δάνεια παρά τις ανακεφαλαιοποιήσεις της περιόδου 2012-15. Οι φορολογούμενοι φορτώθηκαν τα αντίστοιχα χρέη, ενώ οι μετοχές των τραπεζών που απέκτησε το Δημόσιο απαξιώθηκαν λόγω της αβεβαιότητας που προκάλεσε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το 2015-16. Με την ανοχή του κράτους, οι «στρατηγικοί κακοπληρωτές» του νόμου Κατσέλη δεν είχαν τίποτε να χάσουν προσφεύγοντας στη Δικαιοσύνη και περιμένοντας χρόνια να εκδικαστεί η υπόθεσή τους χωρίς να εξυπηρετούν τα δάνειά τους. Η μόνη βιώσιμη λύση είναι αυτή που εφαρμόζεται σε όλον τον κόσμο: αναδιάρθρωση χρέους ή πτώχευση με ρευστοποίηση περιουσίας. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάποια άλλη λύση, παρακαλούμε να την ανακοινώσει. Στην ουσία προτείνει να χαριστούν τα δάνεια και να αποζημιωθούν οι τράπεζες μέσω νέας ανακεφαλαιοποίησης με τα χρήματα των φορολογουμένων. Δώσαμε, φτάνει!

Η Μιράντα Ξαφά είναι senior scholar στο Centre for International Governance Innovation (CIGI)