Πτήση (ή πτώση) με αλεξίπτωτο

Στο ατμοσφαιρικό και λειτουργικό σκηνικό που έστησε η Ελένη Μανωλοπούλου στο Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, με τη μουσική του Σοπέν (το 2ο πρελούδιο ερμηνεύει η Ντόρα Μπακοπούλου) να δίνει το στίγμα, τα τρία πρόσωπα της «Φθινοπωρινής σονάτας» του Μπέργκμαν παίρνουν θέση. Αυτός ο αγώνας που ξεκινά θα φτάσει ώς το τέλος. Με θύματα και θύτες –ή μόνο θύματα;

Γεννημένος στην Ουψάλα και μεγαλωμένος στη Στοκχόλμη ο σουηδός σεναριογράφος και σκηνοθέτης Ινγκμαρ Μπέργκμαν (Ingmar Bergman 1918 – 2007) δεν άργησε, παράλληλα με τις σπουδές ιστορίας και φιλολογίας, να στραφεί στη σκηνοθεσία –θέατρο, μεγάλη οθόνη, σενάρια.

Με τη θεματολογία του ανίχνευσε τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του ή τον θεό, τις δυσκολίες στην επικοινωνία και τις σχέσεις ανάμεσα στα δύο φύλα. Με συμβολισμούς, αλληγορίες ή και χωρίς, ο Μπέργκμαν δημιούργησε έναν ολόκληρο κόσμο. Η βαθιά ψυχαναλυτική του διάθεση, η υψηλή του αισθητική και η συνεργασία του με κορυφαίους ηθοποιούς οδήγησαν τον σουηδό δημιουργό στην «αθανασία».

Η «Φθινοπωρινή σονάτα» (1978), εμπνευσμένη (και) από τη «Σονάτα των φαντασμάτων» του συντοπίτη του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο με την Ινγκριντ Μπέργκμαν στον ρόλο της μητέρας (Σαρλότ) και τη Λιβ Ούλμαν –κόρη (Εύα). Το έργο έχει παιχθεί με επιτυχία στις σκηνές της Ευρώπης αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο. Στην Ελλάδα έχουν προγηθεί τρία ανεβάσματα –2002, 2006 και 2015.

Μάνα και κόρη, δύο κόσμοι εκ διαμέτρου αντίθετοι, βρίσκονται αντιμέτωπες. Εκείνη, μια επιτυχημένη πιανίστρια, που έδωσε προτεραιότητα στο εαυτό της, και η κόρη ένα πλάσμα που ξέρει να αγαπά. Τις παρακολουθούμε επτά χρόνια μετά την τελευταία τους συνάντηση, στο πρεσβυτέριο όπου ζει η Εύα με τον άντρα της, τον πάστορα Βικτόρ. Μια συνάντηση γεμάτη τραύματα, ενοχές, απωθημένα –και στο βάθος η άρρωστη κόρη και αδελφή με τις άναρθρες κραυγές θυμίζει ένα παρελθόν που η μάνα δεν μπορεί να διαχειριστεί.

Απέναντι στη φαινομενικά ισχυρή μητέρα που βρίσκεται στη δύση της, η συνεσταλμένη και υπομονετική κόρη που έχει συσσωρευμένο μέσα της θυμό. Η πρώτη αναζητά τη συγχώρεση, η δεύτερη την αποδοχή. Αναμέσά τους ο πάστορας που ελπίζει σε μια χαμένη ευτυχία.

Ο Αρης Τρουπάκης που ανέλαβε τη σκηνοθεσία δεν φάνηκε να διαθέτει την εμπειρία που απαιτεί η «Φθινοπωρινή σονάτα». Η παράσταση κυλάει επίπεδα, χωρίς να φωτίζει τις αποχρώσεις στις αντιδράσεις των ηρώων. Λείπουν τα γκρο πλαν της μεγάλης οθόνης που δεν αντικαταστάθηκαν με θεατρικές παραλλαγές. Σαν να μην τονίστηκαν οι λεπτομέρειες εκείνες που θα μπορούσαν να φωτίσουν ένα κείμενο που σε κάποια σημεία μοιάζει παλιό και κουράζει.

Η δυνατή, εσωτερική ερμηνεία της Δέσποινας Κούρτη στον ρόλο της κόρης καθορίζει τις εξελίξεις και κυριαρχεί απέναντι στη μάνα, τη Σαρλότ της Μπέτυς Αρβανίτη, που μοιάζει εγκλωβισμένη στην εικόνα της αλαζονικής ηρωίδας της και στα υπέροχα, πράγματι, κοστούμια της. Ο Δημήτρης Ημελλος, παρά τον ρόλο διαιτητή που του έχει δώσει ο ίδιος ο Μπέργκμαν, πάλλεται ουσιαστικά επί σκηνής. Ο πάστωρ Βικτόρ προσθέτει με το υποκριτικό του κύρος βάρος και ουσία σε μια παράσταση που δεν σε παρασύρει στη δίνη των προσωπικών αναμετρήσεων.