Ελληνας επιμελητής ζητήθηκε, αλλά δεν ορίστηκε ποτέ. Ελληνες συνεργάτες είχαν δώσει τα χέρια, αλλά δεν τους ανακοίνωσε κανείς. Παραστάσεις αποσύρθηκαν, αλλά ουδέποτε έγινε γνωστό. Είναι μόνο μερικά από όσα παρασκηνιακά συνέβησαν κατά τη διάρκεια των 52 ημερών, κατά τις οποίες ο Γιαν Φαμπρ κράτησε το τιμόνι του μετονομασθέντος Ελληνικού Φεστιβάλ σε Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου. Και τα οποία αποκαλύπτει στην εκτενέστατη επιστολή του που απευθύνει στους έλληνες καλλιτέχνες.

Στις σελίδες της η άμυνα έχει ενδυθεί τον μανδύα της επίθεσης, με σαφή διάθεση να αδειάσει το υπουργείο Πολιτισμού και το ΔΣ του φεστιβάλ και να κουνήσει το δάχτυλο στην ελληνική καλλιτεχνική σκηνή, παραδίδοντάς της ταυτοχρόνως μαθήματα για τον τρόπο λειτουργίας της διοργάνωσης χωρίς να λείπουν οι αντιφάσεις. Οσο περί αυτοκριτικής; Οση χώρεσε σε μία παράγραφο και όχι επί της ουσίας.

Ακριβώς 22.30 έδειχνε το ρολόι την Παρασκευή όταν η επίμαχη επιστολή, την οποία συνυπογράφουν οι συνεργάτες του Φαμπρ, έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία. Μία εβδομάδα ακριβώς μετά την επιστολή που του απηύθυναν τουλάχιστον 500 άνθρωποι της τέχνης, οι οποίοι είχαν συγκεντρωθεί στο θέατρο Σφενδόνη, χαρακτηρίζοντάς τον persona non grata και ζητώντας εκ παραλλήλου την παραίτηση του υπουργού Πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά.

Τόσος χρόνος χρειάστηκε για να φτάσει στα χέρια τού Φαμπρ η επιστολή και να μεταφραστεί μέσω της μηχανής αυτόματης μετάφρασης (γιατί άραγε, αφού είναι γνωστό ότι ο φλαμανδός καλλιτέχνης έχει έλληνες συνεργάτες;) και να ετοιμαστεί η απάντηση.

ΘΥΕΛΛΑ ΣΧΟΛΙΩΝ. Η πρώτη γρήγορη ανάγνωση της επιστολής Φαμπρ προκάλεσε θύελλα σχολίων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η τάση που αρχικά καταγράφτηκε ήταν μάλλον θετική καθώς αποκαλύπτει ότι ζήτησε, μεταξύ άλλων, έλληνα επιμελητή «ιδέα που απορρίφθηκε από το ΔΣ του φεστιβάλ λόγω του περιορισμένου εναπομείναντος χρόνου». «Επιμείναμε» όπως γράφει, «για την άμεση καταβολή αμοιβών από την προηγούμενη διοργάνωση και λάβαμε ρητή δέσμευση». Και υποστηρίζει ότι είπε στον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και στον υπουργό Πολιτισμού πως «η επιμέλεια προγράμματος είναι μια καλλιτεχνική πράξη, σε αντίθεση με την πολιτική, γίνεται χωρίς συμβιβασμούς».
Η δεύτερη και πιο προσεκτική ανάγνωση ωστόσο δεν άφηνε πολλά περιθώρια σε κάποιον να επικροτήσει το ύφος –εν μέρει και το περιεχόμενο –της επιστολής. Διότι μπορεί ο Γιαν Φαμπρ να βρήκε «επικίνδυνο και αντιδραστικό» τον χαρακτηρισμό persona non grata, με τον οποίο δηλώνει σοκαρισμένος, κατηγορεί όμως τους έλληνες καλλιτέχνες για έλλειψη ευπρέπειας που δεν τον κάλεσαν στη συνάντηση να του πουν τα παράπονά τους, ασχέτως αν εκείνος ήταν ήδη εκτός Ελλάδας.

Και εδώ αρχίζουν οι αντιφάσεις. Διότι σε άλλο σημείο της επιστολής παραδέχεται ότι είχε ενημερωθεί για το κακό κλίμα και την οργή των Ελλήνων εναντίον του «επειδή στερούνται τη δουλειά τους και τα χρήματα του καλοκαιριού» από τον διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου Στάθη Λιβαθινό και η απάντησή του ήταν ότι πρόκειται για «επιχειρήματα κοινωνικοοικονομικά και όχι καλλιτεχνικά», τονίζοντας σε άλλο σημείο ότι «πρέπει να αλλάξει η εδραιωμένη αντίληψη του φεστιβάλ ως μηχανισμού επιδότησης».

Αρα ανίδεος για την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί δεν ήταν. Αλλωστε, όπως ο ίδιος δηλώνει εξ αρχής, «ο υπουργός Πολιτισμού τόνισε την ανάγκη να αναπτυχθεί (ή να ανακτηθεί) το διεθνές κύρος του φεστιβάλ ως βήματος για την ανάδειξη των ελλήνων καλλιτεχνών σε όλο τον κόσμο, μια συναρπαστική πρόκληση που η ομάδα μου και εγώ με χαρά αποδεχθήκαμε». Πώς θα το πετύχαινε απουσία των ελλήνων καλλιτεχνών κατά τον πρώτο χρόνο και με ποσόστωση που θα έφτανε στο ένα τρίτο τις επόμενες χρονιές;

Και ενώ παραδέχεται πως «θα ήταν αλαζονικό» να ισχυριστεί ότι γνωρίζει το καλλιτεχνικό τοπίο της χώρας, μερικές αράδες πιο κάτω υιοθετεί το συγκεκριμένο ύφος γράφοντας: «Οταν καλείτε έναν διεθνή καλλιτέχνη με πολυσχιδή δράση, δεν θα περιμένατε να παρουσιάσει το καλλιτεχνικό του σύμπαν; Ενας καλλιτέχνης μιλά σαφέστερα μέσα από τα έργα του», ξεχνώντας προφανώς ότι δεν εκλήθη ως καλλιτέχνης για το προσωπικό του έργο, αλλά για να συνθέσει πρόγραμμα με τις δουλειές πολλών και διαφορετικών καλλιτεχνών.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ. Με την επιστολή Φαμπρ, είχαμε την ευκαιρία να πληροφορηθούμε ότι είχαν κλειστεί ήδη συνεργασίες: ο συγγραφέας Χρήστος Χρυσόπουλος θα παρείχε συμβουλές και η ιστορικός τέχνης Ηλιάνα Φωκιανάκη θα είχε θέση συνεπιμελήτριας για τις επιτελεστικές τέχνες.

Οπως και ότι μετά τη συνέντευξη Τύπου απέσυρε μία από τις τέσσερις εκδηλώσεις που έφεραν την υπογραφή του (την παράσταση «Preparatio Mortis»), χωρίς να εξηγεί την αιτία. Μήπως επειδή κατηγορήθηκε, όπως ενημερώθηκε, ότι «κράτησε τη μερίδα του λέοντος για λογαριασμό του»; Οσο για την αυτοκριτική; Την περιορίζει στο επίπεδο της επικοινωνίας. «Επικεντρωθήκαμε στις λίγες βεβαιότητες που είχαμε εκείνη τη χρονική στιγμή, δηλαδή στα καλλιτεχνικά έργα του Φαμπρ και την εστίαση στο Βέλγιο. Ισως δεν τονίσαμε αρκετά το πώς σχεδιάζαμε τη συνάντηση και την εμπλοκή της ελληνικής καλλιτεχνικής σκηνής ήδη από φέτος. Το ακριβές πρόγραμμα του 2016 θα αποτελούσε αντικείμενο μιας επόμενης συνέντευξης Τύπου».

Για να καταλήξει με ακόμη μία αντίφαση: «Ανοίξατε τα στόματά σας σχετικά με τον διορισμό και το επιμελητικό μου πρόγραμμα –τα ανοίξατε δυνατά, με πάθος και όλοι μαζί. Κρατήστε τα ανοιχτά: ας είναι αυτή η αρχή και όχι το τέλος. Αλλά μην ξεχάσετε να ανοίξετε επίσης τα αφτιά και τα μάτια σας». Προτροπή που σαφώς δεν συνάδει με τη ρητορική ερώτηση που προηγείται: «Θα ερχόμασταν στην Ελλάδα και θα δεχόμασταν την επιμέλεια του κεντρικού σας φεστιβάλ αν δεν σεβόμασταν την κουλτούρα και τους καλλιτέχνες σας;».

Τελευταία Νέα