Η έντυπη δημοσιογραφία αναζητά το μέλλον της

Η ανακοίνωση πως η έντυπη έκδοση της βρετανικής εφημερίδας «Independent» θα σταματήσει να κυκλοφορεί στις 26 Μαρτίου έπεσε σαν βόμβα στον χώρο του διεθνούς Τύπου. Καθώς η κρίση στην Ευρώπη συνεχίζεται και τα έντυπα συνεχίζουν να χάνουν διαφημίσεις, ο βρετανικός Τύπος –από τους ανταγωνιστικούς στον κόσμο –μπαίνει στο μικροσκόπιο, προκειμένου να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα για όλους.

Ακόμα και για έναν τομέα συνηθισμένο σε δυσκολίες, όπως ο χώρος του Τύπου στη Βρετανία, το 2015 ήταν τραγικό. Τα έσοδα από τις διαφημίσεις στον Τύπο μειώθηκαν κατά 144 εκατ. ευρώ –ποσό που ισοδυναμεί με το ήμισυ των συνολικών κερδών των βρετανικών εφημερίδων ή με τα μισθολόγια των εφημερίδων «Times», «Sunday Times» και «Daily Telegraph» μαζί.

Οι διαφημίσεις σε εφημερίδες πανεθνικής εμβέλειας έχουν μειωθεί κατά 1/3 από το 2010, φθάνοντας το 1,1 δισ. ευρώ. Και στο Διαδίκτυο, όμως, τα πράγματα δεν φαίνεται να πηγαίνουν πολύ καλύτερα για τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς, καθώς ειδικά προγράμματα που κόβουν τις διαφημίσεις, τα smartphones και οι νέες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων φαίνεται ότι υπονομεύουν τις ψηφιακές στρατηγικές.

Οσα συμβαίνουν στη μιντιακή αυτοκρατορία του Μέρντοκ είναι ενδεικτικά. Πριν από τέσσερα χρόνια η στενή συνεργάτις του Ρεμπέκα Μπρουκς αποπέμφθηκε έπειτα από τις κατηγορίες ότι ήταν ενήμερη για τις παρακολουθήσεις τηλεφώνων διασήμων, τις οποίες πραγματοποίησαν κάποιοι δημοσιογράφοι της κυριακάτικης εφημερίδας του ομίλου «News of the World». Η εφημερίδα έκλεισε. Η Μπρουκς αρκετό καιρό πριν αποχωρήσει είχε ξεκινήσει ένα σχέδιο ώστε να κάνει τη δημοσιογραφία «οικονομικά συναρπαστική πρόταση».

Οι διαδικτυακοί αναγνώστες της «Sun» έπρεπε να πληρώνουν προκειμένου να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο. Επρόκειτο για «καθοριστική στιγμή», είπε το 2010. «Αυτή είναι μόνο η αρχή». Αυτές τις ημέρες η Μπρουκς επανήλθε στο συγκρότημα του Μέρντοκ. Οσο έλειπε, τα πράγματα άλλαξαν και το σχέδιό της απέτυχε. Η «Sun» ξόδεψε εκατομμύρια για τα δικαιώματα των ποδοσφαιρικών παιχνιδιών της Premier League, λίγοι όμως από τους αναγνώστες της έντυπης έκδοσης έγιναν διαδικτυακοί συνδρομητές.

Ετσι, μια από τις πρώτες αποφάσεις της Μπρουκς ήταν να καταργήσει τις χρεώσεις για όσους θέλουν να διαβάσουν την ιστοσελίδα της εφημερίδας.

Επί δεκαετίες τα στελέχη των εφημερίδων έκαναν λόγο για «ψηφιακό κομβικό σημείο», όταν δηλαδή τα έσοδα από το Διαδίκτυο θα αντιστάθμιζαν την πτώση στις πωλήσεις των εντύπων. Τώρα αρκετοί αμφισβητούν αν ισχύει αυτή η άποψη και αν τελικά υπάρχει επικερδές μέλλον στον τομέα.

Οσον αφορά τον βρετανικό Τύπο, τουλάχιστον δύο εφημερίδες –«Guardian» και «Independent» –εμφανίζουν ζημιές, ενώ άλλες τρεις –«Daily Telegraph», «Sun» και «Daily Mail» –είδαν τα κέρδη τους να μειώνονται κατά 40% την τελευταία δεκαετία. «Η βιομηχανία του Τύπου πρέπει να παραδεχθεί πως το ιστορικό μοντέλο παραγωγής εφημερίδων δεν ισχύει πια» παρατηρεί ο πρώην διευθυντής της «News of the World». «Πολλοί όμως αρνούνται να το αποδεχθούν».

Οσα γίνονται στη Γηραιά Αλβιώνα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς η βρετανική βιομηχανία Τύπου είναι από τις πιο ανταγωνιστικές στον κόσμο. Καθημερινά πωλούνται 7 εκατ. εφημερίδες στη χώρα –αριθμός ικανοποιητικός παρότι μικρότερος από τα 13 εκατ. αντίτυπα πριν μια δεκαετία. Η ιστοσελίδα της «Daily Mail» είναι η πιο δημοφιλής αγγλόφωνη ιστοσελίδα στον κόσμο.

Ωστόσο πριν από την ανακοίνωση για το κλείσιμο της «Independent», η «Guardian» είχε ανακοινώσει ετήσια ζημιά περίπου 65 εκατ. ευρώ και για τον λόγο αυτό σχέδια να περικόψει το κόστος κατά 20% τα επόμενα τρία χρόνια. Αυτή η τάση παρατηρείται σε ολόκληρη την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Οι ελπίδες ότι θα ανακοπεί δείχνουν να διαψεύδονται.

Το πέρασμα από τα έντυπα στο… facebook

Η δορυφορική πλατφόρμα Sky, μεγαλύτερος μέτοχος της οποίας είναι μεγιστάνας του Τύπου Ρούπερτ Μέρντοκ, έχει μεταφέρει διαφημίσεις αξίας εκατ. ευρώ από τα έντυπα σε ιστοσελίδες όπως το facebook. «Πρόκειται για σεισμική αλλαγή που συγκλονίζει τα έντυπα ΜΜΕ» σχολιάζουν αναλυτές.