O διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας Λεωνίδας Φραγκιαδάκης στα «ΝΕΑ»: «Φυγή προς τα εμπρός η πώληση της Finans»

Ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μια οδυνηρή επιτυχία;

Η ανακεφαλαιοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ταυτόχρονα και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ήταν σίγουρα πρόκληση, και ναι, ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Το θέμα ήταν και είναι το σύστημα να αντεπεξέλθει στα δεδομένα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και δεδομένων των επιλογών και των συνθηκών.

Στις συγκεκριμένες συνθήκες, λοιπόν, η ανακεφαλαιοποίηση ήταν επιτυχής, καθώς εν μέσω μεγάλης αμφιβολίας από τους διεθνείς επενδυτές, κατάφερε το σύστημα να πείσει τους επενδυτές να πάρουν πάνω από 8 δισ. ελληνικό τραπεζικό ρίσκο, συμπεριλαμβανομένης της ανταλλαγής ομολόγων με μετοχές (LME).

Τι απαντάτε σε όσους διατείνονται ότι οι τράπεζες πουλήθηκαν φθηνά; Είναι ένας οιωνός ότι, έστω και σε χαμηλές τιμές, οι επενδυτές ενδιαφέρονται για την Ελλάδα;

Οι τιμές των μετοχών είναι όντως ελκυστικές για τους επενδυτές. Είναι σκόπιμο να αναλογιστούμε όμως πως αυτές οι τιμές ορίστηκαν ώστε οι τράπεζες να απευθυνθούν για τρίτη φορά μέσα σε τρία χρόνια στο παγκόσμιο επενδυτικό κοινό για την ανακεφαλαιοποίησή τους. Η ανακεφαλαιοποίηση αυτή έγινε μετά τα αποτελέσματα του ελέγχου ποιότητας χαρτοφυλακίου και της προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, του οποίου το δυσμενές σενάριο ήταν πραγματικά πολύ αυστηρό.

Οι τιμές λοιπόν βγήκαν με βάση αυτές τις ανάγκες και η άντληση κεφαλαίων σε αυτά τα μεγέθη εγγυάται πως το σύστημα πλέον είναι έτοιμο να αντέξει ακραίες καταστάσεις. Αν όμως οι ακραίες καταστάσεις δεν συμβούν, τότε αντιλαμβανόμαστε όλοι το πλεόνασμα που θα υπάρξει. Η διάθεση ανάληψης κινδύνου είναι ευθέως ανάλογη με την αναμενόμενη βελτίωση. Οι επενδυτές λοιπόν, υπό προϋποθέσεις, ενδιαφέρονται για την Ελλάδα, περιμένουν όμως και την έμπρακτη υλοποίηση όσων υποστηρίζουμε.

Υπάρχει περίπτωση το Δημόσιο να βγει κερδισμένο στο μέλλον, παρά τη μικρή συμμετοχή του;

Το ελληνικό Δημόσιο επένδυσε στο σύστημα πριν από τρία χρόνια, αλλά έκτοτε οι συνθήκες που ακολούθησαν έριξαν τις αξίες. Οι αξίες είναι σε χαμηλά επίπεδα, αλλά με την ομαλότητα και με σωστές κινήσεις μάς παρουσιάζεται μια μεγάλη ευκαιρία επανάκαμψης.

Το θέμα λοιπόν είναι η δημιουργία υπεραξίας από εδώ και πέρα. Στη συμφωνία με τους θεσμούς, έχει συμφωνηθεί η σταδιακή απεμπλοκή του κράτους από τη μετοχική σύνθεση των τραπεζών. Αρα, το κέρδος θα κριθεί κατά την έξοδο του Δημοσίου από τη μετοχική σύνθεσή μας, όταν αυτό συμβεί. Η ανάκαμψη της οικονομίας και η ενδυνάμωση των τραπεζών ως λογικό επακόλουθο είναι μονόδρομος και για το συμφέρον του Δημοσίου. Θυμίζω ότι οι τράπεζες είναι εξ ορισμού μοχλευμένα ιδρύματα.

Εφόσον η οικονομία ανακάμψει, οι θετικές επιδράσεις στην κερδοφορία των τραπεζών και κατά συνέπεια στην αποτίμηση των τραπεζικών μετοχών θα είναι πολλαπλάσιες.

Γιατί χρειάστηκε νέα ανακεφαλαιοποίηση; Φταίνε όσα συνέβησαν κατά το επτάμηνο της διαπραγμάτευσης και η απόσυρση των καταθέσεων, ή μήπως δεν είχε υπολογιστεί σωστά η προηγούμενη ανακεφαλαιοποίηση;

Είναι αλήθεια πως τα προηγούμενα χρόνια οι τράπεζες ανακεφαλαιοποιήθηκαν με βάση ανάλογους ελέγχους όπως η φετινή συνολική αξιολόγηση. Κάθε άσκηση που περιλαμβάνει εκτιμήσεις για το μέλλον διακατέχεται από υποθέσεις, οι οποίες μόνο εκ των υστέρων φαίνεται αν ήταν σωστές.

Η συνέχεια της ύφεσης, η συνέχεια της αύξησης των επισφαλειών, η συνέχεια πτώσης των τιμών ακινήτων και οι πιέσεις στη ρευστότητα που ακολούθησαν τις προηγούμενες ασκήσεις υπερέβησαν τα κεφάλαια που είχαν συγκεντρωθεί και δημιούργησαν την ανάγκη περαιτέρω κεφαλαίων.

Γιατί όμως υπάρχει η ανάγκη για κεφάλαια; Εχω ξαναπεί πως τα δάνεια από τις τράπεζες δίνονται από τα κεφάλαια των μετόχων αλλά κυρίως από τα χρήματα των καταθετών. Η τράπεζα είναι ένας μεσολαβητής σε αυτή την ανακατανομή και χρήση κεφαλαίων.

Το υψηλό επίπεδο επισφαλειών οδηγεί σε κεφαλαιακές ανάγκες ακριβώς για να προστατέψει τα χρήματα των καταθετών. Κάθε δάνειο που δεν πληρώνεται, είναι χρήμα καταθετών. Για να έχουν οι καταθέτες τα χρήματά τους, πρέπει να συμπληρωθεί το κενό από το δάνειο που δεν πληρώνεται υπό τη μορφή νέων κεφαλαίων.

Η Εθνική μετά την ανακεφαλαιοποίηση; Ποια είναι η στρατηγική από εδώ και πέρα;

Η Εθνική μετά την ανακεφαλαιοποίησή της και τις κεφαλαιακές δράσεις που έχουν δρομολογηθεί ήδη έχει ξεκάθαρη υπεροχή σε κεφαλαιακή επάρκεια, ισχυρή ρευστότητα και επαρκείς προβλέψεις. Ως η μόνη τράπεζα με δείκτη δανείων προς καταθέσεις κάτω της μονάδας και με τη μεγαλύτερη ρευστότητα στο σύστημα, θα διοχετεύσει ρευστότητα στην οικονομία.

Ο στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε τους πελάτες μας με σωστή ευθυγράμμιση κινήτρων μεταξύ τράπεζας – επιχείρησης, σε πελάτες μας οι οποίοι είναι έτοιμοι να αναλάβουν σωστούς κινδύνους. Ταυτόχρονα επενδύουμε και θα συνεχίσουμε ακόμα δυνατότερα στην τεχνολογία, τόσο στον τρόπο λειτουργίας μας και εξυπηρέτησης της πελατείας μας όσο και στην υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων.

Η διαχείριση των προβληματικών δανείων και η εξεύρεση λύσεων με σεβασμό στους πελάτες μας, τους καταθέτες αλλά και τους συνεπείς δανειολήπτες, είναι ο πρωταγωνιστής της επόμενης χρονιάς. Μέσα από αυτά τα τρία μέτωπα η Εθνική θα εξασφαλίσει τη θέση της ως η ισχυρή τράπεζα της χώρας.

Τι περιμένει η Εθνική από το φθηνό χρήμα του Ντράγκι; Θα δώσει δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις;

Η Εθνική είναι η τράπεζα με τη μεγαλύτερη ρευστότητα στη χώρα και τη χαμηλότερη εξάρτηση από το Ευρωσύστημα. Δεν σταματήσαμε ούτε το τελευταίο έτος να παρέχουμε ρευστότητα στην οικονομία. Από εδώ και πέρα, δε, είναι και η βασική μας προτεραιότητα, η οποία δεν είναι απλώς ένας στόχος αλλά και ρεαλιστική καθημερινότητα για μας. Η ποσοτική χαλάρωση έρχεται ως νέος παράγων, ο οποίος σίγουρα μπορεί να συμβάλει επιπλέον.

Η Εθνική θα στηρίξει, όπως κάνει τόσο καιρό, τόσο τις επιχειρήσεις όσο και τη γενικότερη πελατεία της. Η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο που θα ενθαρρύνει τη σωστή ανάληψη κινδύνων, και αυτό είναι το μοντέλο το οποίο θα στηρίξουμε.

Είχε υποτιμηθεί το θέμα των κόκκινων δανείων; Μήπως ευθύνεται και ο οικονομικός λαϊκισμός που κυριαρχεί στο θέμα;

To θέμα των κόκκινων δανείων θα έλεγα πως είναι κάθε άλλο παρά υποτιμημένο. Η αλήθεια είναι ότι το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση είναι υψηλότερο από αυτό σε άλλες χώρες με ανάλογα οικονομικά προβλήματα και πως η διαδικασία αντιμετώπισής τους είναι αρκετά πολυπλοκότερη, λόγω του θεσμικού πλαισίου που μας περιβάλλει. Για να υπάρξει ουσιώδης και αποτελεσματική αντιμετώπιση του θέματος, αρχικά αναμφισβήτητα είναι θέμα ανάκαμψης της οικονομίας.

Αλλά μόνο αυτό δεν αρκεί. Το θεσμικό και νομικό πλαίσιο χρειάζεται απλοποίηση, ξεκάθαρα κριτήρια και σωστή και εμπρόθεσμη εφαρμογή. Το δυσκολότερο όλων είναι να εμπεδωθεί η φιλοσοφία πληρωμών, ώστε οι τράπεζες να προσφέρουν καλές λύσεις σε όσους θέλουν να πληρώσουν αλλά αδυνατούν να το κάνουν. Οσο για το αν είναι και ζήτημα λαϊκισμού, η αλήθεια είναι ότι η συνεχής κουβέντα γύρω από το θέμα και οι συνεχείς αλλαγές στη νομοθεσία ή η προσδοκία αλλαγών μπερδεύουν το κοινό, αλλά και καθυστερούν την εξεύρεση οριστικών λύσεων.

Είναι πολύ ενθαρρυντικό πως οι τελευταίες νομοθετικές διαβουλεύσεις και οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στο νομικό πλαίσιο κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.

Τι θα γίνει με τη διαχείριση των επιχειρηματικών δανείων; Και με τα σπίτια; Θα πουλήσετε πακέτα σε funds;

Το μέλλον των δανείων σε καθυστέρηση θα καθοριστεί τόσο από οικονομικούς παράγοντες όσο και από τη διαμόρφωση της νομοθεσίας. Η Εθνική στηρίζει την απλοποίηση της νομοθεσίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποσκοπεί στην απόκτηση των εξασφαλίσεων των δανείων. Αυτό είναι προαπαιτούμενο για την οποιαδήποτε λύση και από όπου και αν γίνεται η διαχείριση των δανείων. Δεν θεωρώ πως ο ρόλος μιας τράπεζας είναι να γίνει μέτοχος στους επιχειρηματικούς της πελάτες κατά κανόνα ούτε να καταλήξει να είναι επιχείρηση απόκτησης και διαχείρισης ακινήτων.

Οι τράπεζες έχουν πρωτεύον συμφέρον ίδιο με αυτό της πελατείας: οι επιχειρήσεις να είναι λειτουργικές και κερδοφόρες και οι πελάτες της λιανικής να δύνανται να καλύψουν τα δάνειά τους. Στόχος είναι τα δάνεια να εξυπηρετούνται. Εχουμε στήσει δομές ειδικής διαχείρισης των δανείων σε καθυστέρηση ώστε να μπορούμε να βρίσκουμε εξειδικευμένες λύσεις. Θεωρώ πως η διαχείριση των δανείων αυτών είναι σκόπιμο να γίνεται εσωτερικά στην τράπεζα, καθώς κάτι τέτοιο διατηρεί τη σχέση με τον πελάτη και αξιοποιεί την τεχνογνωσία του προσωπικού μας.

Οι πωλήσεις χαρτοφυλακίων λοιπόν δεν είναι πάση θυσία η κύρια επιλογή και θα εξεταστούν κατά περίπτωση, επιλεκτικά και μόνο σε περιπτώσεις που υπάρχει ξεκάθαρο όφελος εξωτερικής διαχείρισης. Πάντως εγώ είμαι της άποψης πως η τράπεζα πρέπει να είναι με τον πελάτη στα δύσκολα, για να είναι μαζί του και στα καλύτερα όταν αυτά έρθουν.

Δεν ήταν η Finansbank μέρος του success story της Εθνικής; Η πώλησή της είναι «εθνική υποχώρηση» ή ανάγκη λόγω της ανακεφαλαιοποίησης;

Μια επένδυση κρίνεται από όλες τις φάσεις της: την εξαγορά, την περίοδο διακράτησης και την έξοδο από την επένδυση. Κατά την περίοδο διακράτησης της επένδυσης η Εθνική ωφελήθηκε από ισχυρή κερδοφορία. Στο σύνολό του ο όμιλος κέρδισε πάνω από 7 δισ. τουρκικές λίρες από το 2008 και αν κανείς αναλογιστεί τη μειωμένη κερδοφορία στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης, αποτέλεσε ξεκάθαρο πλεονέκτημα για την Εθνική.

Οι αποφάσεις που παίρνουμε σήμερα, δεν πρέπει να υποβάλλονται από το παρελθόν. Σε αυτή την περίπτωση, θα οδηγούσαμε με το κεφάλι γυρισμένο πίσω.

Οι συναλλαγές πρέπει να κρίνονται πάντοτε βάσει του ευρύτερου περιβάλλοντος και της χρονικής στιγμής που συμβαίνουν. Η απόφαση για την πώληση της Finansbank ελήφθη βάσει των τρεχουσών κεφαλαιακών αναγκών της ΕΤΕ και του ρίσκου που εμπεριείχε η παραμονή της στην τουρκική αγορά μέσω της Finansbank. Το τελικό αποτέλεσμα της διαδικασίας είναι απολύτως ικανοποιητικό, δεδομένων των άμεσων αλλά και μακροπρόθεσμων πλεονεκτημάτων που επιτυγχάνονται για την ΕΤΕ.

Το τίμημα της εξόδου αυτή τη στιγμή είναι υψηλότερο από τους μέσους δείκτες της τουρκικής αγοράς και αυτό αποτελεί σημαντικό στοιχείο. Το τίμημα όμως πιάνει μόνο μία πλευρά από τα οφέλη. Η έξοδος, και αν είναι επιτυχής ή όχι, κρίνεται, τέλος, και από το τι εναλλακτική χρήση θα έχουν τα κεφάλαια που θα αποκτήσουμε από την έξοδο στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή.

Τι όφελος μπορεί να έχει η Εθνική Τράπεζα πουλώντας τη Finansbank;

Το ύψος της συναλλαγής ανέρχεται σε 3,5 δισ. ευρώ. Μετά την πώληση η Εθνική θα έχει ύψος κεφαλαίων χωρίς προηγούμενο στην τραπεζική αγορά μας, έτσι θα μπορεί να είναι αυτή που θα πρωτοστατήσει στην υποστήριξη της εγχώριας οικονομίας, που αυτή τη στιγμή νομίζω πως είναι το κύριο μέλημα της χώρας.

Δεύτερον, θα επωφεληθεί άμεσα από τη δυνατότητα αποπληρωμής των CoCos (ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης τα οποία η ΕΤΕ έλαβε ως κρατική βοήθεια στο πλαίσιο της πρόσφατης ανακεφαλαιοποίησης), που θα μειώσει τα χρηματοδοτικά κόστη της Εθνικής σημαντικά, υπολογίζουμε πάνω από 150 εκατ. ετησίως. Εδώ τίθεται και το γενικότερο θέμα της μείωσης της κρατικής βοήθειας που θα επιτευχθεί με την έξοδο από τη Finansbank. Το ελληνικό κράτος, οι έλληνες φορολογούμενοι αλλά και οι ξένες Αρχές έχουν όλοι όφελος από τη μείωση της κρατικής ενίσχυσης.

Τρίτο όφελος είναι η διευκόλυνση αποπληρωμής του υψηλού κόστους των ομολόγων του Πυλώνα ΙΙ (ομόλογα με εγγύηση ελληνικού Δημοσίου που εισφέρονται ως ενέχυρο στο Ευρωσύστημα για άντληση ρευστότητας) και η μείωση της χρηματοδότησης μέσω ELA, με άμεσο όφελος περί τα 100 εκατ. ετησίως. H Εθνική είναι ήδη η τράπεζα με τη μικρότερη εξάρτηση από το Ευρωσύστημα, η πλήρης απεμπλοκή θα επιτευχθεί άμεσα και ευκολότερα, δημιουργώντας επιπλέον όφελος τόσο στην τράπεζα όσο και στους μετόχους μας.

Τέλος, η τέταρτη διάσταση είναι εξίσου σημαντική. Τώρα που η χώρα έχει ανάγκη από ρευστότητα, είναι προτιμότερο τα κεφάλαια της Εθνικής να διοχετεύονται εκεί όπου είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες για την έξοδο της χώρας από την ύφεση.

Θα πουλήσει και τις άλλες θυγατρικές του εξωτερικού όπως η UBB στη Βουλγαρία ή η Stopanska στα Σκόπια;

Η λήψη κρατικής βοήθειας στην ανακεφαλαιοποίησή μας συνοδεύτηκε από τη συμφωνία εφαρμογής του πλάνου αναδιάρθρωσης της τράπεζας, που είναι προϊόν δέσμευσης απέναντι στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού. Το πλάνο στοχεύει στην άντληση κεφαλαίων από τις περιφερειακές μας εργασίες, με απώτερο σκοπό τη μακροχρόνια δυνατότητά μας να στηριχθούμε αποκλειστικά σε ίδια μέσα. Η παρουσία μας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, όντως σιγά σιγά θα μειωθεί σε βάθος χρόνου και με στόχο τη μεγιστοποίηση του οφέλους για την Εθνική.

Τέλειωσε η εποχή των συγχωνεύσεων;

Ο χάρτης του συστήματος έχει αλλάξει πολύ την τελευταία πενταετία και σήμερα, όπως ξέρετε, έχουμε τέσσερις μεγάλες συστημικές τράπεζες. Εχουν επιτευχθεί οικονομίες κλίμακας χωρίς να χαθεί η εταιρική ταυτότητα. Στον βαθμό που η πολυπλοκότητα συγχωνεύσεων αυξάνεται και τα αναμενόμενα οφέλη μειώνονται, δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος περαιτέρω συγκέντρωσης στην αγορά.

Πόσο δύσκολο είναι για έναν παίκτη όπως η Εθνική να χειρίζεται τις νέες ισορροπίες, που δεν αφορούν πλέον μόνο τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις και το Δημόσιο, αλλά και τα δεσμά της ECB και του SSM;

Η τραπεζική πάντα περιβαλλόταν από αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο και η Τράπεζα της Ελλάδος ασκούσε και εξακολουθεί να ασκεί ενδελεχή εποπτεία. Η εφαρμογή του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού ήταν λοιπόν απλώς μια αλλαγή στην εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου, αλλά όχι η δημιουργία ενός παντελώς νέου κλίματος. Το γεγονός ότι τα πιστωτικά ιδρύματα ανά την Ευρώπη πλέον αντιμετωπίζονται κατά τον ίδιο τρόπο έχει επιφέρει συνοχή, αλλά είναι ταυτόχρονα αλήθεια πως οι διαφορές των συστημάτων ανά χώρα δημιουργούν ανάγκη συνεχούς διαβούλευσης με την ECB και τον SSM, γι’ αυτό και οι σχέσεις μας είναι πολύ στενές.

Η σωστή εταιρική διακυβέρνηση και η πλήρης εφαρμογή του κανονιστικού πλαισίου είναι καθημερινότητα για όλους στην τράπεζα και πλέον έχει γίνει κομμάτι τού πώς κάνουμε τα πράγματα. Παρότι αυτό έχει καθημερινό αντίκτυπο στη δουλειά μας, δεν θα το χαρακτήριζα δύσκολο για την Εθνική, καθώς λόγω του μεγέθους μας και της οργάνωσής μας έχουμε τις απαραίτητες δομές υποστήριξης.

Τελικά ποιος/τι εγγυάται τις καταθέσεις; Γιατί να επιστρέψουν τα χρήματά τους εδώ οι έλληνες καταθέτες; Εχετε προτείνει κάτι επ’ αυτού στην κυβέρνηση;

Αν υποθέσουμε πως οι δανειολήπτες είναι και καταθέτες, τότε η πρώτη εγγύηση των καταθέσεων έρχεται από τους ίδιους τους δανειολήπτες και τη συνέπεια και εμπέδωση της φιλοσοφίας πληρωμών. Σε περιπτώσεις όπως η παρούσα κατάσταση, στην οποία τα επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι υψηλά, είναι απαραίτητη η κεφαλαιακή θωράκιση.

Αρα, δεύτερη εγγύηση είναι τα επαρκή κεφάλαια. Μόνο σε περιπτώσεις που αυτά που προανέφερα δεν ισχύουν, έρχονται οι λοιπές εγγυήσεις όπως το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων. Οι έλληνες καταθέτες θα επιστρέψουν τα χρήματά τους όντας βέβαιοι για το σύστημα και όταν υπάρχει ομαλοποίηση της οικονομικής κατάστασης. Δεν υπάρχει λόγος να μην επιστρέψουν οι καταθέσεις σε ένα επαρκώς κεφαλαιοποιημένο σύστημα. Αρα, στην κυβέρνηση προτείνουμε όχι μόνο την παροχή κινήτρων αλλά και την εξασφάλιση της σταθερότητας μέσω της εφαρμογής των συμφωνημένων και του προγράμματος, που από μόνο του αποτελεί ασφαλές κίνητρο.

Πότε θα αρθούν τα capital controls;

Τα capital controls εφαρμόστηκαν για την προστασία της ρευστότητας ύστερα από μακρά περίοδο φυγής καταθέσεων από το σύστημα, λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης των Ελλήνων στη βιωσιμότητα της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κατάστασης. Τόσο η ανακεφαλαιοποίηση του συστήματος όσο και η σωστή διαχείριση της ρευστότητας εκ μέρους των τραπεζών είναι βήματα που συνεισφέρουν στην επιστροφή της εμπιστοσύνης των καταθετών. Η αρχή της επιστροφής των καταθέσεων είναι αυτή που θα προκαλέσει και την άρση σε ουσιαστικό επίπεδο.