«Είναι σαν να γκρεμίζουμε τα υπολείμματα του Τείχους του Βερολίνου». Αυτό δήλωσε ο ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα, ανακοινώνοντας ότι έχουν εκπληρωθεί οι συνθήκες για τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης με κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Και η μόνη κυβέρνηση με αυτή την ιδιότητα είναι ένας συνασπισμός των Σοσιαλιστών, των Αριστερών Ριζοσπαστών και των Κομμουνιστών. Αυτό, δηλαδή, που δεν κατέστη δυνατό να επιτευχθεί στην Ελλάδα.

Νικητής των πρόσφατων εκλογών ήταν ο συντηρητικός Πέντρο Πάσος Κοέλιο, στον οποίο ήταν πιθανό αργά χθες το βράδυ να δώσει την εντολή ο πρόεδρος Ανιμπαλ Καβάκο Σίλβα να σχηματίσει κυβέρνηση. Ομως ο Κοέλιο δεν διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία: ο κεντροδεξιός συνασπισμός που κυβέρνησε τα τέσσερα τελευταία χρόνια έλαβε στις 4 Οκτωβρίου 38,6% των ψήφων και 107 από τις 230 έδρες. Ούτε μπορεί να την πετύχει, καθώς οι Σοσιαλιστές ήταν πάντα αντίθετοι στο σενάριο του Μεγάλου Συνασπισμού. Η μόνη άλλη περίπτωση να παραμείνει στην εξουσία ο Κοέλιο ήταν να ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφίας που θα είχε την ανοχή των Σοσιαλιστών. Με τις τελευταίες του δηλώσεις, όμως, ο Κόστα απέκλεισε και αυτό το ενδεχόμενο.

«Δεν θα εμποδίζαμε τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης της Κεντροδεξιάς αν δεν είχαμε μια πλειοψηφική εναλλακτική λύση, μια λύση σταθερή, που εκφράζει ταυτοχρόνως τη βούληση των Πορτογάλων» είπε ο ηγέτης των Σοσιαλιστών στην προχθεσινή συνάντησή του με τον πρόεδρο. Το άθροισμα των εδρών των Σοσιαλιστών (86), του Μπλοκ της Αριστεράς (19) και της συμμαχίας Κομμουνιστών και Πρασίνων (17) είναι πράγματι 122, αντιστοιχεί δηλαδή σε μια πλειοψηφία 7 εδρών.

Αν τελικά συγκροτηθεί μια τέτοια κυβέρνηση, με την οποία «η Πορτογαλία θα γυρίσει τη σελίδα της λιτότητας» όπως είπε την περασμένη εβδομάδα ο Κόστα στις Βρυξέλλες, θα είναι κάτι πρωτοφανές στα 40 χρόνια πορτογαλικής δημοκρατίας, από τότε δηλαδή που έπεσε η δικτατορία. Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες μια τέτοια συμμαχία θεωρούνταν αδιανόητη, λόγω των ιστορικών ιδεολογικών διαφορών ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στους Κομμουνιστές. Ομως, στη δική του συνάντηση με τον πρόεδρο της χώρας, την περασμένη Τρίτη, ο ηγέτης των Κομμουνιστών Ζερόνιμο ντε Σούσα δήλωσε ότι είναι έτοιμος να στηρίξει μια σοσιαλιστική κυβέρνηση στον βαθμό που δεν θα συνεχιστούν οι περικοπές των κοινωνικών δαπανών. Ανάλογες δηλώσεις έκανε και η αρχηγός του Μπλοκ της Αριστεράς Καταρίνα Μάρτινς.

Ο Κόστα έχει δηλώσει σε όλους τους τόνους ότι μια κυβέρνηση με επικεφαλής τον ίδιο θα σεβαστεί τις διεθνείς δεσμεύσεις της Πορτογαλίας, όπως η συμμετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση, στην ευρωζώνη και στο ΝΑΤΟ. Και έχει βεβαιώσει ότι οι δύο εταίροι του από τη ριζοσπαστική Αριστερά δεν θα θέσουν αντιρρήσεις στη δημοσιονομική πειθαρχία που ζητούν οι Βρυξέλλες και δεν θα επιμείνουν στην αναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους, που φτάνει το 130% του ΑΕΠ. Αν ο πρόεδρος δεν πειστεί, η μόνη λύση που απομένει είναι οι εκλογές –οι οποίες όμως δεν μπορεί να διεξαχθούν πριν από τον ερχόμενο Μάιο.

Τους ξεπέρασαν

Η εντυπωσιακή στροφή των Κομμουνιστών, που δηλώνουν έτοιμοι να στηρίξουν τους Σοσιαλιστές, οφείλεται σε έναν απλό λόγο: ότι τους ξεπέρασαν οι ριζοσπάστες του Μπλοκ της Αριστεράς, ενός κόμματος όπου κυριαρχούν αριστεροί, φεμινίστριες και οικολόγοι.