Μια νέα σελίδα στην πολιτική ζωή της Ισπανίας άρχισε να γράφεται από χθες, καθώς τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλωνίας φαίνεται να κερδίζουν την απόλυτη πλειοψηφία σε έδρες στο Κοινοβούλιο της Βαρκελώνης, σύμφωνα με τα έξιτ πολ των τοπικών εκλογών.

Τα αυτονομιστικά κόμματα –το Junts Pel Si (Μαζί για το Ναι) και το αριστερό CUP –συγκέντρωσαν, σύμφωνα με τα έξιτ πολ, το 49,8% των ψήφων, εξασφάλισαν ωστόσο πλειοψηφία 74-79 εδρών από τις 135 του τοπικού Κοινοβουλίου. Οι ηγέτες και των δύο αυτών κομμάτων είχαν δηλώσει πως ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα τους επιτρέψει να ανακηρύξουν μονομερώς την ανεξαρτησία της Καταλωνίας μέσα σε 18 μήνες, βάσει σχεδίου που προβλέπει ότι οι νέες καταλανικές Αρχές θα εγκρίνουν το δικό τους Σύνταγμα και θα διαμορφώσουν θεσμούς όπως στρατός, κεντρική τράπεζα και δικαστικό σύστημα –όλα αυτά προβλέπεται να έχουν ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2017. Οι ηγέτες του κινήματος για την ανεξαρτησία ισχυρίζονται ότι έφθασαν στο σημείο αυτό επειδή το εθνικό Κοινοβούλιο και τα δικαστήρια απαγόρευσαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το μέλλον της Καταλωνίας πέρυσι.

Η κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ισπανίας και ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι που έχει αντιταχθεί σθεναρά στις προσπάθειες για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος με θέμα την απόσχιση χαρακτήρισε το συγκεκριμένο σχέδιο «ανοησίες» και ορκίστηκε να το μπλοκάρει στα δικαστήρια. Το Σύνταγμα της Ισπανίας δεν επιτρέπει την απόσχιση μιας περιφέρειας. «Για την Ισπανία πρέπει να αποφασίζουν όλοι οι Ισπανοί» δήλωσε χωρίς όμως να διευκρινίσει τι ακριβώς θα κάνει η κυβέρνηση. Κάποια κόμματα, μεταξύ των οποίων και οι Σοσιαλιστές της αντιπολίτευσης, προτείνουν η επόμενη Βουλή να υιοθετήσει αλλαγές στο ισπανικό Σύνταγμα ώστε να συμπεριληφθούν «εξαιρέσεις» για διάφορες περιοχές, σε μια προσπάθεια να αντισταθμισθούν οι εθνικιστικές προκλήσεις. Το Λαϊκό Κόμμα όμως αντιδρά λέγοντας: «Πριν ξεκινήσουμε αυτό το ταξίδι, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο πού στοχεύουμε».

Η προσέλευση-ρεκόρ των Καταλανών χθες στις κάλπες –η συμμετοχή δύο ώρες πριν ολοκληρωθεί η ψηφοφορία είχε φθάσει το 63,2%, σχεδόν επτά μονάδες περισσότερες από τις εκλογές του 2012 –αναδεικνύει τη μεγάλη σημασία των τοπικών εκλογών, τις οποίες τα κόμματα που υποστηρίζουν την ανεξαρτησία μιας από τις πιο εύπορες ισπανικές περιφέρειες (αντιπροσωπεύει το 1/5 της παραγωγής της χώρας) χαρακτήρισαν «δημοψήφισμα» για τις προθέσεις των πολιτών, όσον αφορά τις σχέσεις με τη Μαδρίτη.

Ο επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης της Καταλωνίας Αρτούρ Μας δηλώνει πως ο μοναδικός δρόμος για την περιοχή αυτή είναι να αποσχισθεί από την Ισπανία, αλλά πολλοί από τα 5,5 εκατ. ψηφοφόροι δεν φαίνεται να συμφωνούν. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που δήλωσαν ότι χρησιμοποίησαν την ψήφο τους προκειμένου να πιέσουν τις καταλανικές και ισπανικές Αρχές να συμφωνήσουν σε ένα πιο ευνοϊκό φορολογικό σύστημα καθώς και να θεσπισθούν νόμοι για την καλύτερη προστασία της καταλανικής γλώσσας και κουλτούρας.

Το αποσχιστικό κίνημα βρίσκεται μπροστά σε μια καθοριστική στιγμή. Η υποστήριξη προς την ανεξαρτησία έδειξε να παίρνει καθοδική πορεία μετά το 2013 οπότε και έφθασε στο ζενίθ. Τώρα όμως φαίνεται να αποκτά καινούργια δυναμική. Το αποτέλεσμα θεωρείται επίσης ότι θα επηρεάσει την πορεία των βουλευτικών εκλογών, οι οποίες θα διεξαχθούν στην Ισπανία τον Δεκέμβριο. Τα μεγάλα πολιτικά κόμματα που επιθυμούν να συγκεντρώσουν υψηλό ποσοστό στη δεύτερη πολυπληθέστερη ισπανική περιφέρεια δηλώνουν έτοιμα να διαπραγματευθούν ένα πιο ευνοϊκό φορολογικό σύστημα για την Καταλωνία καθώς και αύξηση των επενδύσεων για υποδομές.

Η συμμαχία Junts Pel Si, που αναδείχθηκε πρώτη στις χθεσινές εκλογές –τα έξιτ πολ τής δίνουν 40,7% των ψήφων και 63-66 έδρες –αποτελείται από δύο κόμματα, πολύ διαφορετικά μεταξύ τους: τη Δημοκρατική Σύγκλιση της Καταλωνίας με επικεφαλής τον τοπικό πρωθυπουργό Αρτούρ Μας (συντηρητικός, εθνικιστής και Χριστιανοδημοκράτης) και τη Δημοκρατική Αριστερά με επικεφαλής τον Οριόλ Χουνκέρας (αριστερό και οπαδό της ανεξαρτησίας). Δύο κόμματα με ιδεολογικές διαφορές που ενώθηκαν στο κίνημα υπέρ της ανεξαρτησίας –στο μοναδικό θέμα δηλαδή, στο οποίο συμφωνούν. Το άλλο αποσχιστικό κόμμα, το αριστερό CUP φέρεται να συγκεντρώνει 9,1% των ψήφων και 11-13 έδρες.

Κοινό οικονομικό σύστημα

Η Καταλωνία και οι άλλες περιφέρειες της Ισπανίας έχουν τον υψηλότερο βαθμό αυτονομίας στην Ευρώπη (εξουσίες για την υγεία, την εκπαίδευση, τις κοινωνικές υπηρεσίες, την αστυνόμευση και τη συλλογή φόρων). Αποτελούν (με εξαίρεση τη Ναβάρα και τη Χώρα των Βάσκων) ένα κοινό οικονομικό σύστημα, το οποίο οι πλουσιότερες περιοχές, όπως η Καταλωνία, θεωρούν άδικο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, πάντως, προειδοποίησε ότι η Καταλωνία θα τεθεί εκτός ΕΕ εάν αποσχισθεί από την Ισπανία.