Η συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό πρόγραμμα παραμένει προκαταρκτική, αν όμως οριστικοποιηθεί θα είναι το πιο σημαντικό αμερικανικό διπλωματικό επίτευγμα απ’ όταν οι Συμφωνίες του Ντέιτον έβαλαν τέλος στον πόλεμο της Βοσνίας, πριν από δύο δεκαετίες. Η συμφωνία εκείνη ήταν ατελής. Παρ’ όλα αυτά, δεν έπεσε κανένας άλλος οργισμένος πυροβολισμός μετά την απώλεια περισσοτέρων από 100.000 ζωών. Και σε αυτή τη συμφωνία αντανακλώνται σκληρές πραγματικότητες –το Ιράν ελέγχει πλήρως τον κύκλο του πυρηνικού καυσίμου. Παρ’ όλα αυτά, αποτελεί μακράν την καλύτερη ευκαιρία ώστε να μην αποκτήσει το Ιράν πυρηνική βόμβα, να οροθετηθούν οι πυρηνικές του δυνατότητες, να ενθαρρυνθεί η αλλαγή στην Ισλαμική Δημοκρατία, να έρθει η ιρανική κοινωνία εγγύτερα στον υπόλοιπο κόσμο. Αν το μέτρο είναι η αποτελεσματικότητα, και αυτό πρέπει να είναι, καμία εναλλακτική λύση δεν πλησιάζει έστω και στο ελάχιστο. Η τελειότητα δεν εντάσσεται στο ρεπερτόριο της διπλωματίας.

Με τη θαρραλέα επιμονή του, ο πρόεδρος Ομπάμα άλλαξε τη στρατηγική δυναμική στη Μέση Ανατολή. Και δεν είναι κακό να υπενθυμίζεται σε συμμάχους όπως το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία πως η ανέκκλητη στήριξη των ΗΠΑ δεν μπορεί να σημαίνει άσκηση βέτο στις αμερικανικές ενέργειες. Φυσικά, ο πρόεδρος χρειαζόταν εταίρους. Τους βρήκε σε άλλες μεγάλες δυνάμεις, αλλά πάνω από όλα στον ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί ο οποίος, όπως μου είπε ο Καρίμ Σαντιαντπούρ από το Ιδρυμα Carnegie για τη Διεθνή Ειρήνη, «φιλοδοξεί να γίνει ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ του Ιράν». Το σύνθημα του Ροχανί είναι: «Προστατεύουμε το σύστημα, προωθούμε την οικονομία, κάνουμε άνοιγμα στον κόσμο».

Ο Ροχανί δεν φιλοδοξεί να γίνει ο Γκορμπατσόφ του Ιράν. Πιστεύω του είναι η προσαρμογή, όχι η μεταμόρφωση. Είναι άνθρωπος του συστήματος, εξού και τα περιθώρια ελιγμών του. Αντίθετα με τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν, πιστεύει πως η διατήρηση της ιρανικής θεοκρατίας είναι συμβατή με –ίσως και εξαρτώμενη από –την εξομάλυνση των σχέσεων με τον υπόλοιπο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ.

Πολλοί Ιρανοί τρίβουν δύσπιστα τα μάτια τους: οι δηλώσεις που έκανε ο Ομπάμα μετά τη συμφωνία μεταδόθηκαν από την τηλεόραση στην Τεχεράνη∙ ο πρώην πρόεδρος Αλί Ακμπάρ Χασεμί Ραφσανζανί επαίνεσε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο Ομπάμα το Ιράν· στις προσευχές της Παρασκευής διατυπώθηκαν σχόλια υποστηρικτικά της προκαταρκτικής συμφωνίας. Μία επανάσταση που υποσχέθηκε μόνο να εξαπατήσει, παραδίδοντας όχι ελευθερία αλλά καταστολή, υπόσχεται εκ νέου: μετρημένη προσαρμογή στη νέα, αλλαγμένη εποχή. Φυσικά, όμως, το Ιράν έχει βγει πολλές φορές από τον δρόμο της λογικής. Μία νέα απογοήτευση δεν είναι απίθανη. Υπάρχουν, και στις δύο χώρες, αδυσώπητοι εχθροί της εξομάλυνσης των αμερικανοϊρανικών σχέσεων.

Ο πάγος έχει σπάσει

Εφόσον οριστικοποιηθεί, η συμφωνία καταδικάζει, αν μη τι άλλο, τις ΗΠΑ και το Ιράν σε μια αλληλεπίδραση τουλάχιστον για την επόμενη δεκαετία. Θα υπάρξουν συγκρούσεις για τα περισσότερα πράγματα. Δεν πειράζει. Η θεσμοθετημένη ασυμφωνία είναι πολύ καλύτερη από την οργισμένη αποξένωση. Η 40ή επέτειος της Ισλαμικής Επανάστασης και η κρίση με τους αμερικανούς ομήρους στο Ιράν απέχουν τέσσερα χρόνια. Θα έβαζα στοίχημα πως η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη θα επαναλειτουργούσε τότε. Ο πάγος έχει σπάσει.

Τελευταία Νέα