Αναζήτηση
Τα τελευταία δυο χρόνια οι κάτοικοι του Καλάσι, ενός χωριού στο Καζακστάν, υποφέρουν από επιδημία ύπνου. Κοιμούνται συνεχώς επί εβδομάδες κάποιες φορές. Και οι επιστήμονες προσπαθούν να λύσουν το μυστήριο.
Μια ημέρα το περασμένο καλοκαίρι ο Βίκτορ Καζατσένκο έφυγε από το χωριό του στο Βόρειο Καζακστάν για να διασχίσει τη στέπα.
Οδηγούσε προς την κοντινότερη πόλη για να κάνει κάποιες δουλειές, όμως δεν έφτασε ποτέ. «Το μυαλό μου ξαφνικά έσβησε» αφηγείται. «Δεν θυμάμαι τίποτα». Ο Καζατσένκο χτυπήθηκε από τη λεγόμενη αρρώστια του ύπνου που πλήττει το Καλάσι, ένα απομακρυσμένο χωριό περίπου 300 χιλιόμετρα δυτικά της πρωτεύουσας Αστανά.
Η μυστηριώδης ασθένεια οδηγεί κάποιους κατοίκους ακόμα και σε κώμα, διάρκειας αρκετών ημερών. «Πήγαινα στη διπλανή πόλη στις 28 Αυγούστου» περιγράφει ο Καζατσένκο. «Συνήλθα στις 2 Σεπτεμβρίου. Μόνο όταν ξύπνησα στο νοσοκομείο κατάλαβα ότι είχα αποκοιμηθεί». Ο Καζατσένκο λιποθύμησε καθώς οδηγούσε τη μοτοσικλέτα του, στην οποία επέβαινε και η σύζυγός του. Ευτυχώς την ώρα εκείνη δεν έτρεχε.
Αυτή δεν ήταν η πρώτη περίεργη εμπειρία του Βίκτορ με τον ύπνο. Την προηγούμενη φορά κοιμόταν επί τρεις ημέρες συνέχεια. Διατηρεί το χιούμορ του, παρότι οι επιπτώσεις στην υγεία του είναι σοβαρές. «Μετά το περιστατικό, η πίεσή μου άρχισε να ανεβαίνει ξαφνικά χωρίς λόγο» εξηγεί. «Και είχα έντονες ημικρανίες που διήρκεσαν έξι εβδομάδες. Διαλύθηκα».
Εδώ και δύο χρόνια, οι κάτοικοι της περιοχής πέφτουν σε βαθύ λήθαργο και υποφέρουν από πονοκεφάλους, ναυτίες, ζαλάδες και απώλεια μνήμης. Ολα αυτά εμφανίστηκαν για πρώτη φορά την άνοιξη του 2013 σε 120 κατοίκους –δηλαδή σχεδόν το 1/4 των κατοίκων του Καλάσι. Το τελευταίο χτύπημα που σημειώθηκε την 1η Μαρτίου ανέβασε τον αριθμό των θυμάτων σε 152. Κάποιοι, όπως ο Καζατσένκο, έχουν επηρεαστεί επανειλημμένα.
Η ΑΡΡΩΣΤΙΑ του ύπνου απασχολεί τους γιατρούς και τους επιστήμονες που ψάχνουν τα επίπεδα της ακτινοβολίας, του μονοξειδίου του άνθρακα, του ραδονίου καθώς και των βαρέων μετάλλων. Η ακτινοβολία είναι σε επιτρεπτά όρια, όπως και η συσσώρευση των βαρέων μετάλλων. Εντοπίστηκαν αυξημένα επίπεδα ραδονίου και μονοξειδίου του άνθρακα, όμως αργότερα αποφασίστηκε ότι δεν μπορεί να είναι αυτά η αιτία.
Τον Ιανουάριο ο Σεργκέι Λουκασένκο, διευθυντής του Εθνικού Πυρηνικού Ινστιτούτου, παραδέχθηκε ότι ορισμένα σπίτια ασθενών είχαν αυξημένα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα –δεκαπλάσια του επιτρεπτού. Αυτό, πρόσθεσε, θα μπορούσε να έχει προκαλέσει το σύμπτωμα της βαθιάς υπνηλίας.
Η κυβέρνηση του Καζακστάν ανέφερε ότι τις εξελίξεις στο χωριό τις παρακολουθεί «προσωπικά» ο πρόεδρος της χώρας Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ και ο πρωθυπουργός Καρίμ Μασίμοφ συνέστησε επιτροπή που συντονίζει την έρευνα: μέχρι το τέλος του 2014 είχαν γίνει 20.000 εξετάσεις –σε αέρα, έδαφος, νερό, τρόφιμα, ζώα, οικοδομικά υλικά και στους ίδιους τους κατοίκους. Τα τεστ συνεχίζονται. Οι γιατροί του Καζακστάν έχουν προβληματιστεί και έχει ζητηθεί διεθνής βοήθεια.
ΕΛΛΕΙΨΕΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ στοιχείων, πολλοί κάτοικοι είναι πεπεισμένοι ότι γνωρίζουν την πηγή του προβλήματος: το εγκαταλελειμμένο ορυχείο ουρανίου της σοβιετικής εποχής, που βρίσκεται κοντά στο χωριό. Το ορυχείο Κρασναγκόρσκι φιλοξενούσε κάποτε εργάτες που συνέρρεαν εδώ από όλη την ΕΣΣΔ για να εξορύξουν ουράνιο –που χρησιμοποιούνταν στα πυρηνικά εργοστάσια και όπλα της Σοβιετικής Ενωσης. Το ορυχείο έκλεισε τη δεκαετία του ’90 –ωστόσο καμία από τις οικογένειες που κατοικεί πολύ κοντά σε αυτό δεν έχει πληγεί από την ασθένεια του ύπνου, ούτε υπήρχαν παρόμοια περιστατικά επί σοβιετικής εποχής.
«Ολοι στο χωριό ζούμε με τον φόβο μην κοιμηθούμε» λέει η Τατιάνα Παβλένκο. Οι Αρχές προσπαθούν να πείσουν τους κατοίκους να μετοικήσουν. «Πρέπει να πάρουμε μέτρα» λέει και ο δήμαρχος Σεργκέι Κουλάγκιν, που έχει πέσει θύμα της ασθένειας. Ηδη έχουν φύγει από τα σπίτια τους περίπου 100 κάτοικοι, όμως 425 παραμένουν και αρνούνται να εγκαταλείψουν το μέρος όπου μεγάλωσαν. «Λένε ότι επηρεάζει το μυαλό, ότι προκαλεί πονοκεφάλους» παρατηρεί η Ραΐσα Καζατσένκο. «Ο μοναδικός πονοκέφαλός μου τώρα είναι ότι θέλουν να μας ξεσπιτώσουν».
Τα χέρια ψηλά σηκώνουν οι ειδικοί
Ο επιστημονικός κόσμος δεν μπορεί να βρει την απάντηση για την ασθένεια του ληθάργου που πλήττει τους κατοίκους –οι οποίοι κάποιες φορές φθάνουν να κοιμούνται και επί ημέρες συνεχώς. Ο «ύπνος» τούς πιάνει ξαφνικά, την ώρα που εργάζονται ή οδηγούν
