Το τρίγωνο των οφσόρ: Ελλάδα – Ελβετία – Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι

Ηταν το πιο ακριβό ακίνητο στον κόσμο και εκείνος ήταν αποφασισμένος να μη βοηθήσει να βρεθούν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες του. Για την ακρίβεια ήταν ένας από τους βασικούς παράγοντες που διασφάλιζαν την ανωνυμία τους και πληρωνόταν καλά για αυτό. Οχι άδικα: κοιτάζοντάς το από την πλευρά του πάρκου, το κτιριακό συγκρότημα Χάιντ Παρκ 1 στο Λονδίνο προεξέχει επιθετικά στον ορίζοντα σαν διαστημόπλοιο που μόλις προσεδαφίστηκε σε ένα βικτωριανό περιβάλλον από κόκκινο τούβλο και γκρίζα πέτρα. Στο εσωτερικό του, στο ισόγειο, το τεράστιο γυάλινο λόμπι παραπέμπει σε ξενοδοχείο 5 αστέρων, παχιές γκρίζες μοκέτες, γκρίζο μάρμαρο και εξωπραγματικοί πολυέλαιοι. Οι ένοικοι μπορούν να οδηγήσουν τις Ρολς Ρόις τους κατευθείαν στο γυάλινο ασανσέρ που θα τους μεταφέρει στο υπόγειο πάρκινγκ και από εκεί να «διακτινιστούν» απευθείας στις κατοικίες τους.

Ενας διάδρομος μήκους 70 μέτρων με καθρέφτες, ανοδιωμένο αλουμίνιο και μεταξένια μπλοκ διαπερνά το μεγαλύτερο από τα 80 διαμερίσματα του κτιριακού συγκροτήματος. Στα VIP κομφόρ περιλαμβάνονται: ειδικά δωμάτια ασφαλείας, αλεξίσφαιρα τζάμια, σεκιουριτάδες εκπαιδευμένοι στις βρετανικές Ειδικές Δυνάμεις, μηχανήματα ακτίνων Χ που σκανάρουν την αλληλογραφία των ενοίκων πριν τους παραδοθεί. Τα πάντα στο κτίριο εστιάζουν στην ασφάλεια και στη μυστικότητα.

ΜΕ ΑΞΙΑ 2,5 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ. Η μυστικότητα εκτείνεται πέρα από το Χάιντ Παρκ 1, στις εταιρείες που εμφανίζονται ως ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων με συνολική αξία που, σύμφωνα με το λονδρέζικο Κτηματολόγιο, προσεγγίζει τα 2,5 δισ. ευρώ. Το πλέγμα αυτών των εταιρειών – ιδιοκτητών είναι διάσπαρτο στους φορολογικούς παραδείσους των Νήσων Καϊμάν, της Νήσου Μαν, του Λιχτενστάιν και των Βρετανικών Παρθένων Νήσων, ανάμεσα σε άλλους.

Το να προσπαθήσει κανείς να σηκώσει το πέπλο μυστικότητας των υπεράκτιων εταιρειών είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ανέφικτο. Παράδειγμα η Rose of Sharon 4, η οφσόρ που εμφανίζεται ως ιδιοκτήτρια ενός διαμερίσματος στον πέμπτο όροφο του Χάιντ Παρκ 1, αξίας 10,2 εκατ. δολαρίων. Η Rose συστήθηκε το 2010 και είχε πέντε διευθυντές από τη Νήσο του Μαν, ενώ οι μετοχές της ανήκαν σε δύο άλλες οφσόρ με έδρα το ίδιο νησί. Τον Απρίλιο του 2012 οι μετοχές μεταβιβάστηκαν στην Prospect Nominees (BVI) Limited και οι πέντε διευθυντές αντικαταστάθηκαν. Στη νέα διεύθυνση της εταιρείας συμμετείχε ο Κένεθ Μόργκαν, υπεύθυνος της HSBC International Trustee (BVI) Limited στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους. Οταν ο Μόργκαν ρωτήθηκε για την Prospect αρνήθηκε να παρέχει πληροφορίες, πιστός στον ρόλο του που διασφάλιζε την ανωνυμία των πραγματικών ιδιοκτητών.

Τέτοιου είδους εταιρικές δομές συνήθως «διέπουν» διαφορετικούς φορολογικούς παραδείσους: μια οφσόρ στη Νήσο του Μαν μπορεί ανήκει σε μια υπεράκτια στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, που ανήκει σε ένα τραστ στις Μπαχάμες, του οποίου οι διαχειριστές βρίσκονται στις Δυτικές Ινδίες, ενώ όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας μπορεί να έχουν τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία.

ΤΡΙΓΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ. Ψάχνοντας στον κατάλογο το τηλέφωνο της HSBC BVI διαπιστώνει κανείς το εξής παράδοξο –τουλάχιστον για το μέγεθος μιας θυγατρικής που ανήκει στη δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα στον πλανήτη: ο τηλεφωνικός αριθμός της αντιστοιχεί και σε δύο άλλες εταιρείες που δεν ανήκουν στον όμιλο. Ετσι, το τηλέφωνο στο οποίο απαντά ο Κένεθ Μόργκαν για λογαριασμό της HSBC BVI αντιστοιχεί και σε τρεις άλλους δικηγόρους παραρτήματος βρετανικού δικηγορικού γραφείου, με το οποίο εμφανίζεται να συνεργάζεται και ο ίδιος. Η διεύθυνση του δικηγορικού γραφείου και της HSBC BVI εντοπίζεται στο Μεγάρου Γούντμπερν στη Ρόουντ Τάουν, την πρωτεύουσα των Βρετανικών Παρθένων Νήσων. H εν λόγω διεύθυνση σχετίζεται και με την ταχυδρομική θυρίδα 916, η οποία ανήκει στην HSBC BVI. Με λίγα λόγια, η θυγατρική της τράπεζας βρίσκεται στον ίδιο χώρο με το παράρτημα του δικηγορικού γραφείου και μοιράζεται το ίδιο τηλέφωνο και τον ίδιο υπάλληλο. Σαν να πρόκειται, δηλαδή, για μια θυγατρική τράπεζας με τη μορφή ταχυδρομικής θυρίδας. Στην ίδια ακριβώς διεύθυνση με αυτή της HSBC στο Μέγαρο Γούντμπερν εντοπίστηκε η έδρα οκτώ οφσόρ ελληνικών συμφερόντων, οι οποίες περιλαμβάνονται στο Swissleaks. Ολες τους είχαν τραπεζικούς λογαριασμούς στο ελβετικό παράρτημα της HSBC Γενεύης. Το σύνολο των καταθέσεων των οκτώ «ελληνικών» οφσόρ έφτανε την περίοδο 2006-2007 τα 27 εκατ. δολάρια.

ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ. Οι γαλλικές Αρχές δεν άργησαν να καταλάβουν τι γινόταν με την HSBC BVI. Αφού έλαβαν τα στοιχεία από τον Φαλσιανί και προέβησαν στην επεξεργασία τους, συνέταξαν εμπιστευτικό υπόμνημα στο οποίο αναφέρεται ο ρόλος που έπαιξε η θυγατρική της τράπεζας για τη σύσταση και διαχείριση υπεράκτιων εταιρειών ώστε να παρακαμφθούν διάφοροι κανονισμοί φορολόγησης. «Τα νομικά πρόσωπα που συνδέονται με τους λογαριασμούς πελατών χρησιμοποιούνται επίσης για την αποφυγή κανονιστικών φραγμών. (…) Τα νομικά πρόσωπα μπορεί να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τη φύση της δραστηριότητας. Αυτό δείχνει την ευελιξία με την οποία η τράπεζα (HSBC) τροποποιεί τις λειτουργίες και τις διαδικασίες διαχείρισης, για παράδειγμα, για να εξουδετερώσει τους νέους κανόνες και κανονισμούς που θεσπίστηκαν από τις εθνικές κυβερνήσεις. Η εξέταση των νομικών προσώπων αποκαλύπτει τον ενεργό ρόλο που διαδραμάτισε η HSBC BVI Limited με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους». Η συγκεκριμένη θυγατρική, σύμφωνα με το γαλλικό υπόμνημα, «συνδέεται με 19.237 εγγραφές». Κατά την έρευνα των «ΝΕΩΝ» εντοπίστηκαν 11 Ελληνες οι οποίοι σχετίζονταν με τις οκτώ υπεράκτιες εταιρείες.