Τα αθέατα θύματα της κρίσης

Η πεζογέφυρα Καλατράβα, στη συμβολή της Λεωφόρου Μεσογείων με την Κατεχάκη, έχει χαρακτηριστεί ως «μελωδικός φουτουρισμός στην υπηρεσία των πεζών». Το αστικό μνημείο συμβολίζει μια εποχή (επίπλαστης ευμάρειας) που πέρασε ανεπιστρεπτί. Οι συμβολισμοί όμως σταματούν στο οπτικό ερέθισμα, διότι στη βάση της κρύβεται μια ψηφίδα από την Αθήνα της κρίσης. Στις μέρες μας, νέοι, ερωτευμένοι, φίλοι, παρέες δίνουν ραντεβού στη βάση της πεζογέφυρας για να πιουν έναν καφέ στο απέναντι κατάστημα. Για ένα άλλο ζευγάρι νέων είναι η στέγη τους. Οι δύο άστεγοι, με σοβαρά προβλήματα υγείας αμφότεροι, προσπαθούν να επιβιώσουν. Για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη βέβαια ούτε λόγος, διότι είναι ανασφάλιστοι και δεν τους δέχεται κανένα νοσοκομείο.

Πίσω στο 1999, στην τηλεοπτική μεταφορά (Mega) του μυθιστορήματος «Θύματα ειρήνης» του Βασίλη Βασιλικού, ο Γιάννης Διαμαντόπουλος σκηνοθετούσε την ιστορία μιας παρέας πέντε νέων, οι οποίοι εγκλωβισμένοι στα αδιέξοδα της γενιάς τους αναζητούσαν φυγή από την καθημερινότητα. Σε εκείνη τη σειρά τα «κάδρα» με τις ανησυχίες και τις αγωνίες των νέων έκανε ο οπερατέρ Τάκης Μπαρδάκος ως διευθυντής φωτογραφίας. Περίπου 15 χρόνια αργότερα, ο ίδιος ως κινηματογραφιστής αποτυπώνει σε φιλμ μεγάλου μήκους κάποια άλλα «θύματα», ανάμεσά τους οι δύο νέοι που αγωνίζονται να επιβιώσουν κάτω από την πεζογέφυρα του διάσημου πορτογάλου αρχιτέκτονα.

Είναι δύο από τα πρόσωπα που συνθέτουν την ανθρωπογεωγραφία της «Αθήνας από κάτω», της ταινίας που προσπαθεί να ολοκληρώσει με εθελοντική συμμετοχή και χρηματοδότηση από τους χρήστες του Ιντερνετ με τη μέθοδο του crowd funding, ευελπιστώντας να είναι έτοιμη τον Μάρτιο. Στο «κάδρο» του είναι –σημειώνει –συνάνθρωποί μας που βιώνουν καθημερινά έναν κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό, που βλέπουν τη ζωή τους να υποβαθμίζεται και να καταρρέει.

ΑΝΕΡΓΟΣ ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ. Με συνεχή παρουσία από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 σε –κυρίως –τηλεοπτικές δουλειές, ανάμεσά τους οι «Επικίνδυνη αλήθεια», «Γυναίκες», «Αναστασία», «Απών», «Αέρινες σιωπές», «Ο θησαυρός της Αγγελίνας», το 2011 πέρασε βίαια από τη δημιουργία στην απραξία. Δεν αντιμετώπισε όμως διαχειριστικά τη συνέπεια της οικονομικής κρίσης που βίωνε. Βγήκε στον δρόμο με κινηματογραφικό εξοπλισμό που του δάνειζαν φίλοι συνάδελφοί του. «Αυτό που προσπάθησα να κάνω είναι προέκταση του εαυτού μου», λέει, «διότι κι εγώ και η γυναίκα μου εδώ και τρία χρόνια είμαστε άνεργοι». Ο Μπαρδάκος άρχισε να τριγυρνά στην πόλη ξετρυπώνοντας εικόνες αθλιότητας και ανέχειας στις γειτονιές της Αθήνας, ακόμα και σ’ εκείνες τις καλές συνοικίες.

«Ενιωσα την ανάγκη με επικοινωνήσω δύσκολες καταστάσεις και προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλοί ανάμεσά μας και να προσπαθήσω να ευαισθητοποιήσω στο πεδίο της αλληλοβοήθειας συμβάλλοντας με τον τρόπο μου. Ετσι γεννήθηκε η ιδέα να πάρω την κάμερα και να απαθανατίσω ανθρώπους καθημερινούς σε ανάγκη». Κάπως έτσι τα ώς εκείνη τη στιγμή κινηματογραφικά θραύσματα στην ψηφιακή κάμερα άρχισαν να διαμορφώνουν ενιαία εικόνα στο μυαλό του. Το «ντοκιμαντέρ των φτωχών» άρχισε να παίρνει μορφή.

Ο κινηματογραφιστής κινήθηκε από γειτονιές στο υπογάστριο της Αθήνας μέχρι σε αστικές περιοχές στις βόρειες παρυφές της. Στάθηκε σε συσσίτια του δήμου, ενοριών, μίλησε με ανθρώπους που περίμεναν σε ουρές για ένα γεύμα, τον δέχθηκαν σε σπίτια ρημαγμένα από την ανθρωπιστική κρίση, του μίλησαν καλοβαλμένοι, άστεγοι και άνεργοι.

«ΜΙΛΑΕΙ Η ΕΙΚΟΝΑ». Ο λόγος –«με αξιοπρέπεια» τονίζει –των ανθρώπων στην κάμερά του είναι κι αυτός μετρημένος, διότι «ήθελα στην ταινία να μιλάει η εικόνα». Οπως εκείνη που δείχνει μια νεαρή μητέρα δύο ανηλίκων με άνεργο σύζυγο να κοιτά από το ανοιχτό παράθυρο του ημι-ισόγειου σπιτιού της με άδειο βλέμμα και με εμφανή την τριχόπτωση εξαιτίας της ψυχολογικής κατάστασης.