Αναζήτηση
Χρειάστηκαν πέντε ώρες, δεκάδες ερωτήσεις, αρκετός εκνευρισμός για να ακουστούν σποραδικά κάποιες ειδήσεις, για να κάνει πισωγυρίσματα στις τοποθετήσεις της η ανασκαφέας και τελικά να επικρατήσει η απογοήτευση σε όσους παρακολούθησαν την εκδήλωση στο όχι ασφυκτικά γεμάτο –όπως αναμενόταν –αμφιθέατρο της οδού Μπουμπουλίνας.
ΤΙ ΜΑΘΑΜΕ
Τι μάθαμε λοιπόν από την επιστημονική ομάδα –την αρχαιολόγο, τον αρχιτέκτονα Μιχάλη Λεφαντζή και τον πολιτικό μηχανικό Δημήτρη Εγγλέζο –στη συζήτηση που συντόνισαν οι καθηγητές Κλασικής Αρχαιολογίας Βασίλης Λαμπρινουδάκης και Νίκος Σταμπολίδης;
Λεπτομέρειες για την κατάσταση του σκελετού: Βρέθηκε εντός και εκτός του κιβωτιόσχημου τάφου, στον τρίτο θάλαμο. Το κεφάλι ήταν σε απόσταση από το όρυγμα, ενώ δίπλα στον τάφο εντοπίστηκε η κάτω γνάθος. Στο εσωτερικό του βρέθηκαν η σπονδυλική στήλη, τα χέρια, τα πόδια, τα πλευρά και η λεκάνη διαμελισμένη πιθανόν από την πτώση λίθων.
Πότε κατασκευάστηκε ο κιβωτιόσχημος τάφος: Πριν από το υπόλοιπο μνημείο. Αν είχε κατασκευαστεί αργότερα θα είχε επιφέρει καθιζήσεις. Ομως ουδείς μπορεί προς το παρόν να προσδιορίσει την απόσταση ανάμεσα στην κατασκευή του ορύγματος και στην υπόλοιπη μνημειακή κατασκευή.
Ποιος προκάλεσε τις «πληγές» του ταφικού μνημείου: Δεν οφείλονται σε σεισμούς, ούτε σε πλημμύρες –ειδικά σε αυτή την περίπτωση θα είχαν καταρρεύσει οι τοίχοι σφράγισης. Κύρια αιτία γι’ αυτές είναι τα μπάζα –τα περισσευούμενα χώματα –προηγούμενων ανασκαφών που επιβάρυναν τη θολωτή στέγη του μνημείου, όπως έδειξαν σχετικές μελέτες.
Τι ρόλο είχαν οι τρύπες που υπάρχουν ψηλά στους τοίχους σφράγισης: Δεν είχαν καμία σχέση με τους τυμβωρύχους, αλλά χρησιμοποιήθηκαν για να γεμίσουν με άμμο κάθε θάλαμο ώς την οροφή.
Πότε καταχώθηκε το μνημείο και τοποθετήθηκαν οι τοίχοι σφράγισης: Στα ρωμαϊκά χρόνια και αφού είχαν προηγηθεί οι τυμβωρύχοι. Εγινε μάλιστα –σύμφωνα με τους μελετητές –ένα «συγύρισμα» του τάφου και εν συνεχεία πληρώθηκε με χώμα. Ταυτόχρονα, δε, έγινε και η κατασκευή των σφραγιστικών τοίχων –αυτών που έκρυβαν τις Σφίγγες και τις Καρυάτιδες –εξαιτίας των οποίων χρειάστηκε να καταστραφεί ο προθάλαμος που υπήρχε μπροστά από τις Σφίγγες και να χρησιμοποιηθεί το υλικό του σε δεύτερη χρήση.
Για ποιο λόγο έχασε η μία Καρυάτιδα το πρόσωπό της: Δεν έπεσε θύμα βανδαλισμού των χριστιανών, όπως ήταν μία από τις θεωρίες που κυκλοφορούσε, καθώς φαίνεται ότι έμειναν μακριά από το συγκεκριμένο μνημείο γιατί δεν έχουν εντοπισθεί χαραγμένοι σταυροί ή άλλα σχετικά σύμβολα. Για το χαμένο πρόσωπο της μαρμάρινης κόρης φταίει ένα δοκάρι που καθώς έπεσε παρέσυρε τη μορφή.
Ο περίβολος λιθολογήθηκε –αφαιρέθηκαν δηλαδή τμήματά του –στα ρωμαϊκά χρόνια: Απόδειξη περί αυτού –που οι επιστήμονες θεωρούν λογικό και αναμενόμενο δεδομένου ότι το μνημείο ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου από μάρμαρο, υλικό δηλαδή που δεν ήταν διαθέσιμο στην περιοχή –είναι τα ίχνη από γερανούς και ράμπες που εντοπίστηκαν για την απομάκρυνση του υλικού από τον περίβολο.
Σε ποιον ανήκε ο τάφος: Αν και κατ’ επανάληψη ρωτήθηκε για την ταυτότητα του νεκρού, η Κατερίνα Περιστέρη παρέπεμπε στη μελέτη του σκελετού (ακόμη δεν έχει αρχίσει). Ανασκεύασε δε παλαιότερες δηλώσεις της στις οποίες υποστήριζε ότι πρόκειται για άνδρα και μάλιστα στρατηγό του Αλεξάνδρου, λέγοντας ότι επειδή υπήρχε ο Λέων σε συνδυασμό με το τεράστιο μνημείο «θα μπορούσε ο νεκρός να είναι στρατηγός». Οταν όμως ρωτήθηκε αν αποκλείει τον Αλέξανδρο, απάντησε ότι δεν αποκλείει τίποτα, αλλά αρνήθηκε να αναφερθεί σε ονόματα.
Αν ο σκελετός ανήκει στον κύριο νεκρό του μνημείου: «Δεν ξέρουμε» ήταν η απάντηση. «Αυτόν βρήκαμε» και δεν εξήγησε για ποιον λόγο δεν είχε καεί σε πυρά, όπως συνήθιζαν να πράττουν οι Μακεδόνες.
Τι δείχνουν οι ζωγραφικές παραστάσεις που βρέθηκαν στον χώρο με το ψηφιδωτό: Αν και έχουν βρεθεί από τον Σεπτέμβριο, δεν έχουν ακόμη μελετηθεί με υπεριώδη ακτινοβολία ώστε να αποκαλυφθούν οι μορφές.
Γιατί το μνημείο χρονολογείται στο τέλος του 4ου αι. π.Χ.: Η ανασκαφέας εστίασε στο ψηφιδωτό λόγω του τρόπου κατασκευής του και του θέματος της αρπαγής της Περσεφόνης. Παραδέχθηκε ότι αν και δεν έχουν βρεθεί κτερίσματα (δώρα για τον νεκρό), εντοπίσθηκαν νομίσματα του τέλους του 4ου αι. π.Χ. –της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου -, του 2ου αι. π.Χ. και του 3ου αι. μ.Χ. σε άλλους χώρους εκτός του ταφικού θαλάμου, όπως και μελαμβαφής κεραμική, στοιχεία όμως τα οποία, σύμφωνα με τη διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης Τζένη Βελένη, μπορεί να χρονολογούν το μνημείο σε υστερότερη εποχή.
