Τέτοιες ημέρες τον Μάρτιο του 2013 η Κύπρος ζούσε τον εφιάλτη της οικονομικής χρεοκοπίας και της κοινωνικής ανασφάλειας. Οι άγριες νύχτες των δύο Eurogroup σήμαναν την εποχή του Μνημονίου και της λιτότητας. Οι πολίτες έκαναν ουρές στις τράπεζες για να πάρουν τα 300 ευρώ που επέτρεπαν οι περιορισμοί οι οποίοι είχαν επιβληθεί.

Εναν χρόνο μετά, αυτό το χάος ανήκει στην Ιστορία: μάλιστα, στα τέλη της άνοιξης θα αρθούν και οι τελευταίοι περιορισμοί στη διακίνηση κεφαλαίων εντός της χώρας. Το κυπριακό τραπεζικό σύστημα που κυριολεκτικά διαλύθηκε από το πρωτοφανές χτύπημα του κουρέματος καταθέσεων δείχνει σημάδια σταθεροποίησης.

Η εικόνα της χώρας μέσα σε έναν χρόνο εφαρμογής του προγράμματος διάσωσης μοιάζει με εκείνη άλλων χωρών που υφίστανται την ίδια δοκιμασία. Η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 6%, η ανεργία ανέβηκε στο 17%, οι μισθοί μειώθηκαν, η φτώχεια αυξήθηκε, οι λήπτες δημοσίου βοηθήματος αυξήθηκαν, οι φόροι αυξήθηκαν και το βιοτικό επίπεδο του Κύπριου μειώθηκε σημαντικά. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε παρά το γεγονός ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα ακολουθεί πτωτική τάση. Στις τράπεζες οι καταθέσεις μειώθηκαν σημαντικά. Τα κόκκινα δάνεια αυξήθηκαν από 38% στο 48%, δηλαδή ένα στα δύο δάνεια δεν εξυπηρετείται.

Η ΣΥΓΚΡΙΣΗ. Ολα αυτά τα στοιχεία και οι αριθμοί περιγράφουν μιαν εφιαλτική κατάσταση της κοινωνίας, του βιοτικού επιπέδου και της απασχόλησης κυρίως των νέων. Αν συγκρίνει όμως κανείς τα στοιχεία και τους αριθμούς θα δει ότι είναι καλύτερα από αυτά που προέβλεπαν η τρόικα, διάφοροι αναλυτές και διεθνείς οίκοι αξιολόγησης. Προέβλεπαν μεγαλύτερη ύφεση της οικονομίας και πολύ μεγαλύτερη ανεργία. Η υλοποίηση δηλαδή του Μνημονίου τον πρώτο χρόνο διέψευσε πολλές από τις προβλέψεις της τρόικας. Αυτός είναι και ο λόγος που οι τρεις έως τώρα αξιολογήσεις της για την πορεία υλοποίησης του Μνημονίου κάνουν λόγο για πρόοδο «καλύτερη του αναμενομένου». Ενα παράδειγμα:

H κυπριακή οικονομία συρρικνώθηκε μόνο 5,4% τo 2013 ενώ η τρόικα –η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο –είχε αρχικώς προβλέψει μείωση περίπου 9%. Αν αναζητήσει κανένας τους λόγους γι’ αυτές τις σχετικά «καλές επιδόσεις», θα δει μπροστά του το μεγάλο όπλο της κυπριακής οικονομίας, τον τουρισμό, ο οποίος χάρη στη ρωσική αγορά κράτησε τους πελάτες του. Από την άλλη, η κυπριακή οικονομία είναι μικρή και επομένως οι δυνατότητες προσαρμογής της είναι αρκετές. Η μαζική μετακόμιση εταιρειών από την Κύπρο σε άλλους «παραδείσους» ήταν μια προφητεία που δεν επαληθεύτηκε. Οι περισσότερες έμειναν. Η κατανάλωση μειώθηκε μεν, αλλά δεν βούλιαξε. Στο βάθος του «κυπριακού φαινομένου» ίσως να κρύβεται το γεγονός ότι στην εξουσία βρίσκεται μια κυβέρνηση –η κυβέρνηση του Ν. Αναστασιάδη –που θέλει να εφαρμόσει το Μνημόνιο και κάνει τα πάντα γι’ αυτό. Οχι μία αλλά πολλές φορές η κυβέρνηση υποστήριξε το δόγμα πως «η ταχύτερη έξοδος από το Μνημόνιο είναι η εφαρμογή του».

Σε αυτό τον δρόμο την διευκολύνει η έλλειψη εναλλακτικής πορείας. Η αντιπολίτευση του ΑΚΕΛ είναι η χθεσινή κυβέρνηση του τέως προέδρου Χριστόφια επί της πενταετίας του οποίου σημειώθηκε ο εκτροχιασμός της οικονομίας. Η πρόταση για έξοδο από το ευρώ που κάποια στιγμή το κόμμα αυτό επιχείρησε να θέσει ως εναλλακτική πορεία μάλλον δεν ευδοκίμησε και κατά τα φαινόμενα παραμένει μια θεωρητική μελέτη παρά ως τρέχουσα πολιτική. Με την αποχώρηση όμως του ΔΗΚΟ από την κυβέρνηση –λόγω διαφωνιών για την έναρξη διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό με τη συγκεκριμένη «κοινή διακήρυξη» –τα πράγματα δυσκολεύουν.

Πρώτη γεύση. Ο πρόεδρος του

ΔΗΚΟ Ν. Παπαδόπουλος διαβεβαιώνει ότι θα πολιτευθεί υπεύθυνα στα θέματα οικονομίας αλλά το γεγονός είναι ότι πέρασε πια στην αντιπολίτευση. Μια πρώτη γεύση τού τι μπορεί να επακολουθήσει ήταν η στάση των βουλευτών του κόμματός του στην πρώτη ψηφοφορία για τις ιδιωτικοποιήσεις. Οι μισοί ψήφισαν υπέρ και οι άλλοι μισοί κατά, με αποτέλεσμα να καταψηφισθεί το νομοσχέδιο και να επανέλθει αργότερα στη Βουλή όπου ψηφίστηκε στη δεύτερη ψηφοφορία με αλλαγές.