Βερολίνο. Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Επτά όροφοι κάτω από το ισόγειο της καγκελαρίας. Η Πράκτορας Τ ελέγχει τις τελευταίες λεπτομέρειες για το ταξίδι της Ανγκελα Μέρκελ πίσω στον χρόνο. Στα 350 χρόνια οικονομικής θεωρίας, που μπορεί να της φανούν χρήσιμα εν καιρώ κρίσης.

Είναι τρελοί αυτοί οι Γερμανοί –ειδικά όταν πρόκειται να εικονογραφήσουν ένα ένθετο της εβδομαδιαίας εφημερίδας «Ντι Τσάιτ», που έχει τη μορφή κόμικ, στα χνάρια της σειράς «Wonderwoman». Ειδικά για την περίσταση, η ιστορία της 27ης Δεκεμβρίου είχε τίτλο «Οι συναρπαστικές περιπέτειες της χρονοταξιδιώτισσας» και ο πρώτος σταθμός ήταν η κατοικία του Ανταμ Σμιθ στο Κιρκάλντι της Σκωτίας, το 1775. Η καγκελάριος –ντυμένη με μπορντό κοστούμι –ακούει τον «πατέρα» τής σύγχρονης οικονομικής σκέψης να εξηγεί ότι «η εξοικονόμηση είναι αρετή, τόσο για τους ιδιώτες όσο και για ένα κράτος». Και σαν να μη φθάνουν οι καλές συμβουλές, «η ανάπτυξη δεν προκύπτει από τα χρέη των κρατών, αλλά από το εμπόριο και τον καταμερισμό εργασίας».

Επόμενη στάση, το Λονδίνο του 1870 όπου την περιμένει ο συμπατριώτης της Καρλ Μαρξ με καταγγελίες για τους μεγιστάνες του καπιταλισμού, οι οποίοι ευθύνονται για τη φτώχεια, την αλλοτρίωση του προλεταριάτου και την εκμετάλλευση των εργατών. Στην ερώτησή του εάν οι καπιταλιστές έχουν πληρώσει το δικό τους μερίδιο για την ευρωπαϊκή κρίση, η Μέρκελ απαντά (με σκυμμένο κεφάλι, για τους πιο παρατηρητικούς αναγνώστες): «Καθόλου. Οι πλούσιοι έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους». Συμπέρασμα –διά χειλέων καγκελαρίου: πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στον επιμερισμό των βαρών.

Ο Τζον Μέιναρντ Κέινς υποδέχεται, επόμενος στη σειρά, τη Μέρκελ στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, το 1933. Εμφανίζεται θετικός σε έναν ενδεχόμενο φόρο τραπεζικών συναλλαγών, αλλά δεν δείχνει να συμμερίζεται τη μακροπρόθεσμη δέσμευση της Γερμανίας για συρρίκνωση του κρατικού χρέους. Εκείνη τη στιγμή δεν γνωρίζει προφανώς ότι η Μέρκελ ξέρει τον διάσημο αφορισμό που ακολουθεί τη φήμη του: «Μακροπρόθεσμα, θα είμαστε όλοι νεκροί». Στο τέλος διακόπτει απότομα την κουβέντα, επειδή πρέπει να προφθάσει τη Βιρτζίνια Γουλφ και την παρέα της στο Μπλούμσμπερι. Η καγκελάριος προσπαθεί να τον δελεάσει με ένα τσιτάτο του Μαρξ, αλλά ο Κέινς την κόβει: «Ο Μαρξ; Είναι υπερτιμημένος. Στο μέλλον θα ανατρέχουν στη σκέψη άλλων στοχαστών». Ατάκα στην οποία η Μέρκελ δεν έχει παρά να προσθέσει «αχ και να ξέρατε…».

Στο Σικάγο του 1958 η Μέρκελ συναντά τον αντι-Κέινς, δηλαδή τον Μίλτον Φρίντμαν. Απέναντι στις δημόσιες δαπάνες που επιτρέπει ο άγγλος οικονομολόγος, ο Αμερικανός επισείει τον κίνδυνο του πληθωρισμού. Αποχαιρετώντας την καγκελάριο μέσα σ’ ένα σπιντάτο αυτοκίνητο συμπυκνώνει την πεμπτουσία της οικονομικής του σκέψης: «Δεν υπάρχουν δωρεάν γεύματα. Μία κοινωνία που βάζει την ισότητα πάνω από την ελευθερία, δεν κερδίζει καμία από τις δύο. Αντιθέτως, όταν βάζει την ελευθερία μπροστά, κερδίζει πολλά και για την ισότητα».

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ. Τελευταία στάση, η Βόννη του 1962 και συνομιλητής τής Μέρκελ ο Λούντβιχ Ερχαρντ, πρώτος υπουργός Οικονομίας της Δυτικής Γερμανίας, «πατέρας» του μεταπολεμικού οικονομικού θαύματος και μετέπειτα καγκελάριος. Ο προκάτοχός της, λοιπόν, της εφιστά την προσοχή στην «ευημερία για όλους», αλλά σημειώνει κάτι που η καγκελάριος κρατάει σαν κόρη οφθαλμού: «Τίποτε δεν είναι πιο αντικοινωνικό από το κράτος που αποκοιμίζει την προσωπική ευθύνη και ενταφιάζει την προσωπική επίδοση».

Στο τέλος της ημέρας, πέντε φαντάσματα πετούν πάνω από τη Μέρκελ, από τη στιγμή που επιστρέφει στο μυστικό εργαστήριο της καγκελαρίας. Μπροστά στην εκστασιασμένη Πράκτορα Τ και αφού κάνει μια τελευταία σούμα των πέντε οικονομικών δογμάτων, η καγκελάριος αναφωνεί: «Δικαιοσύνη. Αυτό χρειάζεται η οικονομία σήμερα, ανεξάρτητα από τις θεωρίες που ακολουθεί κανείς».

Τιράντες για τον Νότο

Οι στιχομυθίες της καγκελαρίου με τους οικονομολόγους, μέσα στα χαρακτηριστικά συννεφάκια, δεν είναι λόγια του αέρα. Οπως σημειώνει η εφημερίδα, βασίζονται σε πραγματικές αναλύσεις, σημειώσεις και βιβλία των διάσημων συνομιλητών. Εκτός από τη βαριά οικονομική, η ιστορία διανθίζεται με πολλές παροιμιώδεις φράσεις, όπως αυτή που λέει ο Ερχαρτ για τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου και τη βοήθεια από τη Γερμανία: «Οταν το ζωνάρι δεν μπορεί να σφίξει άλλο, το παντελόνι χρειάζεται τιράντες». Είναι μία από τις αρκετές αναφορές στα κράτη της κρίσης – ξεχωριστή αναφορά στην Ελλάδα, πάντως, δεν υπάρχει –, που μοιάζουν με τους αόρατους πρωταγωνιστές αυτού του κόμικς. Τα υπόλοιπα προβλήματα που θέτει η Μέρκελ στο τραπέζι των συνομιλητών της είναι η εκρηκτική ανεργία των νέων, οι κλυδωνισμοί στον τραπεζικό τομέα, το συσσωρευμένο κρατικό χρέος και οι κοινωνικές ανισότητες. Για την ιστορία, η Μέρκελ εμφανίζεται να συμπάσχει με τον ευρωπαϊκό Νότο, ειδικά απέναντι στον Φρίντμαν.

Τελευταία Νέα