Εικόνες από την εποχή των μύθων

Υπάρχουν φορές που μία εποχή περικλείεται σε μία φωτογραφία. Το 1960, στο σπίτι του Βασίλη Τσιτσάνη, ο ίδιος με πιζάμα και ρόμπα, ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης με κιθάρα και οι Κώστας Παπαδόπουλος και Λάκης Καρνέζης με μπουζούκια, ο Γιώργος Κοινούσης με ακορντεόν (όλοι με κοστούμια) δοκιμάζουν κάποιο καινούργιο τραγούδι στο σπίτι του συνθέτη. Στο τραπέζι μια κουλούρα ψωμί, ένα διαφημιστικό τσίγκινο τασάκι της Air France, ένα φλιτζάνι καφές. Ενα λιτό σκηνικό χειροποίητης παραγωγής από μια θρυλική παρέα και όλη η Ελλάδα του ’60.

Αν το παραπάνω τεκμήριο σήμερα θεωρείται ιστορικό, ο αυτουργός της αποτύπωσής του έχει επίσης τη δική του (αν όχι την κύρια) συμβολή. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτός είναι ο Τάκης Πανανίδης, ο θρυλικός φωτογράφος της Columbia και της καλλιτεχνικής ζωής της δεκαετίας του ’60. Ο Τάκης, που «έφυγε» το 2010 (είχε γεννηθεί το 1935) αφήνοντας μερικές από τις πιο εμβληματικές εικόνες δημιουργών, τραγουδιστών, ιστορικών ηχογραφήσεων, κοσμικής ζωής που τώρα υπομνηματίζονται σε ένα ωραίο λεύκωμα με το τίτλο «Αυτόπτης φωτομάρτυρας». Για την ακρίβεια, και χωρίς υπερβολή, αν η δεκαετία του ’60… προσέλαβε τον προσωπικό της φωτογράφο αυτός ήταν ο Πανανίδης. Πώς, όμως, ξεκίνησαν όλα;

Ο ίδιος κάνει όλο το χαμαλίκι στο πατάρι που εμφανίζονταν τα φιλμ των Ηνωμένων Φωτορεπόρτερ, μαθητής ακόμα. Πρώτη του αποστολή ήταν να φωτογραφίσει το γλέντι του Παναθηναϊκού στο κέντρο Πιγκάλ της Πατησίων για την κατάκτηση του Κυπέλλου το 1955. Ο ίδιος, μόλις 20 ετών, κάνει όμως κάτι παράξενο: βάζει σχεδόν αμέσως σε δεύτερη μοίρα τους παίκτες, αφού ο μπουζουξής τού κάνει μεγαλύτερη εντύπωση. «Μαγεύτηκα από το παίξιμό του, εκείνος πάντα σοβαρός με τα μάτια στα μαγικά του δάχτυλα που έπαιζαν, και καμιά φορά στον φακό χαμογελώντας». Ο κύριος με το μουστάκι ήταν ο Μανώλης Χιώτης και τα φλας έπεφταν πάνω του βροχή. Ο Πανανίδης πήγε το υλικό την άλλη ημέρα στο γραφείο του αλλά ο προϊστάμενός του Δημήτρης Φλώρος οργίστηκε. Παρ’ όλα αυτά οι φωτογραφίες άρεσαν στον ίδιο τον Χιώτη που τις πλήρωσε και ο Φλώρος με τη σειρά του πλήρωσε τα μισά στον νέο φωτογράφο. Το νερό είχε κυλήσει στο αυλάκι.

Το 1958 ο μεγάλος παραγωγός Τάκης Β. Λαμπρόπουλος ανέλαβε την Columbia και δεν άργησε να γοητευθεί από τον ανεπιτήδευτο και απλό τρόπο της φωτογραφικής τέχνης του νέου. Αμέσως τον προσλαμβάνει στην εταιρεία. Παράλληλες με την ιστορία της ηρωικής εποχής του λαϊκού τραγουδιού είναι η πορεία και η ιστορία του Τάκη Πανανίδη από εδώ και πέρα.

Ο ίδιος απαθανατίζει όλες τις ιστορικές συναυλίες του ’60, όπως αυτή στο Κεντρικόν, ενώ ταυτόχρονα ο φακός του αποτυπώνει όλους τους τότε μετασχηματισμούς του ελληνικού τραγουδιού και της κοινωνίας. Ποια ήταν όμως η επιτυχία του Πανανίδη; Η παράξενη μελαγχολία που «πιάνει» ο φακός του. Το 1963 ο Μίκης στου Φιλοπάππου, ανήσυχος. Ο Χατζιδάκις, με μια ατμοσφαιρική μελαγχολία, κάθεται συλλογισμένος στο σκηνικό που έχει στήσει ο Νίκος Εγγονόπουλος στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ για το έργο «Καίσαρ και Κλεοπάτρα». Μια μελαγχολία της εποχής και μια εποχή ταραγμένη και πυκνή.