Η Ιάνθη, η Ερατώ, η Ιόλη, η Νάντια πάνε… Νέα Υόρκη

Η Νέα Υόρκη έχει παράδοση να υποδέχεται μικρά σχήματα νέων πειραματικών ομάδων και καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο. Εκεί συναντιούνται και ανταλλάσσουν στοιχεία των πολιτιστικών τους παραδόσεων. Για να συνθέσουν τις δικές τους νέες παραγωγές. Σε αυτό το πλαίσιο τέσσερις νέες ελληνίδες που ασχολούνται με τη θεατρική δημιουργία, έστησαν ομάδες, εμπνεύστηκαν προγράμματα, σεμινάρια, δημιουργικά εργαστήρια κι έχτισαν γέφυρες που ενώνουν το Πάπιγκο και τα Ζαγοροχώρια με τη Γαλλία και τη Νέα Ζηλανδία, το Μανχάταν, το Ισραήλ, την Ταϊβάν και τον Καναδά. Η Ιάνθη Δήμου, η Ιόλη Ανδρεάδη, η Ερατώ Α. Κρεμμύδα και η Νάντια Φώσκολου είναι οι ελληνίδες καλλιτέχνιδες που κατάφεραν να περάσουν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού

«Μίσθωση για έναν χρόνο». Αυτό σημαίνει στα ελληνικά ο τίτλος της θεατρικής ομάδας «One Year Lease» (OYL) που ίδρυσε πριν από δώδεκα χρόνια στη Νέα Υόρκη η ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτις Ιάνθη Δήμου. Από το 2008 κάθε καλοκαίρι η καλλιτεχνική διευθύντρια του OYL παρουσιάζει στο Πάπιγκο και τα γύρω χώρια της μικρές παραγωγές της ομάδας της. Ενώ στην επιστροφή της στην Αμερική τροφοδοτεί με υλικό από τα διεθνή σεμινάρια στα ελληνικά εδάφη το θεατρικό κοινό της Νέας Υόρκης.

Πέρυσι, όταν ανέβασαν το «Pool (No Water)», η εφημερίδα «New York Times» εκτίμησαν την δουλειά της OYL σημειώνοντας: «Μπράβο στη μικρή, αλλά φιλόδοξη θεατρική ομάδα One Year Lease, που ανέβασαν αυτό το καταπληκτικό έργο σε τοπικά θέατρα».

Το 2008 η Ιάνθη Δήμου σκέφτηκε ότι θα ήθελε να κάνει παραστάσεις στα γύρω χωριά στο Πάπιγκο, με νέους ηθοποιούς. Το γεγονός ότι οι γονείς της είχαν αγοράσει εκεί ένα σπίτι πριν από πολλά χρόνια στάθηκε η αφορμή για την επιλογή του χώρου, καθώς η ομάδα έψαχνε στέγη για το masterclass και τις πρόβες των παραστάσεων.

«Ο συνδυασμός της φυσικής ομορφιάς της περιοχής και η απομόνωση η οποία επιτρέπει στους καλλιτέχνες να εμβαθύνουν στους εαυτούς τους και στη δουλειά τους ήταν φυσική επιλογή για εμάς ως ομάδα», λέει η Ιάνθη Δήμου. Και έτσι ξεκίνησε το Πρόγραμμα Μαθητευομένων, όπου καλλιτέχνες με βάση τη Νέα Υόρκη έρχονται από διάφορες χώρες όπως Αμερική, Ελλάδα, Αυστραλία, Γαλλία και Νέα Ζηλανδία. Απευθύνεται σε νέους καλλιτέχνες που τους ενδιαφέρει το θέατρο και εστιάζει στην ηθοποιία ξεκινά κάθε χρόνο στα μέσα Ιουλίου και ολοκληρώνεται στα μέσα Αυγούστου. Στις τριάντα ημέρες του masterclass που γίνονται τα εργαστήρια και οι εντατικές πρόβες, οι μαθητές παίρνουν τις βάσεις από διάφορες θεατρικές τεχνικές όπως κίνηση, αυτοσχεδιασμό, φωνή, χορό, κλόουν και σύνθεση. Εκπαιδεύονται δίπλα σε καθηγητές από το Βασαρ Κόλετζ και το Πανεπιστήμιο Κολούμπια και από επαγγελματίες καλλιτέχνες της ομάδας OYL.

«Το Πρόγραμμα έχει στόχο να εμπνεύσει νέους θεατρικούς καλλιτέχνες», συνεχίζει η Δήμου, «να παρέχει εντατικά μαθήματα και να προωθήσει την πολιτιστική κληρονομιά μέσα από την αρχαία προέλευση του θεάτρου, την Ιστορία της Ελλάδας, καθώς και την εκμάθηση την ελληνικής γλώσσας και της ελληνικής υπαίθρου». Φέτος, οι μαθητές ανέβασαν μια διασκευή από τους «Ορνιθες» του Αριστοφάνη στις πλατείες των χωριών στα Ζαγοροχώρια, τον Βίκο, την Αρίστη, τα Ανω Πεδινά και το Μεγάλο Πάπιγκο. Η επιλογή του έργου καθορίζεται από διάφορους παράγοντες. Πάντα με άξονα τα ελληνικά κείμενα, την παρουσίασή του στην Ελλάδα και ανάλογα με αυτό που κρίνει η ομάδα ότι ταιριάζει καλύτερα στους συμμετέχοντες μαθητές του προγράμματος. Καθώς στην παράσταση συμμετέχουν και τα παιδιά από το Πάπιγκο, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα έργο που και εκείνα θα μπορούν να κατανοήσουν.

Οι κάτοικοι στο Πάπιγκο έχουν υποδεχθεί την ομάδα με πολλή αγάπη και όλα αυτά τα χρόνια έχουν αποκτήσει έναν δυνατό δεσμό μαζί τους.

Σε κάθε παράσταση συμμετέχουν παιδιά από τα γύρω χωριά σε μικρούς ρόλους, κάτι που συγκινεί τους γονείς τους και κάθε φορά τους λένε πόσο σημαντικό είναι ότι τα παιδιά έρχονται σε επαφή με το θέατρο.

Πέρα από την ενέργεια που φέρνουν στα χωριά για έναν μήνα, η OYL συμβάλλει και στην τοπική οικονομία, καθώς περίπου 25 με 30 άτομα μένουν και στα δωμάτια και τρώνε στα εστιατόρια της περιοχής. Αν και τα ελληνικά είναι μια δύσκολη γλώσσα για να τη μάθει κάποιος μέσα σε έναν μήνα, ο ενθουσιασμός που έχουν οι μαθητές τούς οδηγεί να θέλουν να μάθουν όλο και περισσότερα και το αποτέλεσμα είναι ένα δυνατό δέσιμο με την κουλτούρα και τους Ελληνες με τους οποίους έρχονται καθημερινά σε επαφή.

«Οι μαθητές αρχίζουν να καταπιάνονται με τη σχέση που έχουμε ως ομάδα, αλλά και με τη σχέση μας με τη φύση», συμπληρώνει η Ιάνθη Δήμου. «Δεν μπορούν να ξεφύγουν από τη μαγεία των βουνών και τις εκπλήξεις που συμβαίνουν ανά πάσα στιγμή, καθώς οι πρόβες και τα εργαστήρια δεν γίνονται σε ένα στούντιο, αλλά σε φυσικούς χώρους. Η δουλειά δίπλα στη φύση τούς κάνει να είναι περισσότερο παρόντες, πιο ανοιχτοί και ακόμα πιο δημιουργικοί».

Ο φόνος του Αγαμέμνονα

Το World Wide Lab της Νέας Υόρκης δημιουργήθηκε με στόχο την εξέλιξη της ομαδικής συνεργασίας ανάμεσα σε σκηνοθέτες, χωρίς ωστόσο να εξαλείφονται οι ιδιαιτερότητες της προσέλευσης και της εκπαίδευσης καθενός. Στο Φεστιβάλ δεν υπάρχει σταθερός καλλιτεχνικός διευθυντής και κάθε χρόνο ορίζεται νέο ζεύγος υπεύθυνο για το θέμα και τον χαρακτήρα των εκδηλώσεων. Φέτος, η ελληνίδα Ιόλη Ανδρεάδη και ο αμερικανός Εβαν Κάμινγκς είναι οι καλλιτεχνικοί διευθυντές της διοργάνωσης. Το θέμα του Φεστιβάλ είναι η «Τελετουργία».

Η Ιόλη Ανδρεάδη σκηνοθετεί μαζί με τον Τζέι Στερν τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου, ενώ τη μουσική υπογράφει η Ερατώ Α. Κρεμμύδα, η οποία είναι επιμελήτρια μουσικής όλων των παραστάσεων του Φεστιβάλ.

Το διεθνές θεατρικό εργαστήρι-φεστιβάλ World Wide Lab προτείνει ένα μοντέλο ομαδικής συνεργασίας και συ-σκηνοθεσιών, με σκοπό μια κοινή καλλιτεχνική γλώσσα. Σκηνοθέτες από διαφορετικές χώρες –Ιταλία, Ελλάδα, Ισραήλ, Ταϊβάν, Καναδάς, ΗΠΑ, Ινδία –συναντιούνται σταθερά κάθε χρόνο με σκοπό να δουλέψουν εντατικά και ομαδικά για έναν μήνα πάνω στη δημιουργία και την παρουσίαση θεατρικών πρότζεκτ, γύρω από ένα ειδικό θέμα κάθε φορά.

Η παράσταση ανεβαίνει στο Αϊροντέηλ Σέντερ στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης από 4 έως 7 Σεπτεμβρίου και εστιάζει στο πώς επηρεάζεται η ιεραρχία μιας κοινότητας από την την τελετουργική υποδοχή-φόνο του Αγαμέμνονα.

Οι φαβέλες του Ρίο

Το Διεθνές Φεστιβάλ Fringe της Νέας Υόρκης συμπληρώνει δεκαεπτά χρόνια και ολοκληρώνεται στις 25 Αυγούστου, όπου μέσα σε δεκαέξι ημέρες παρουσιάζονται 200 παραστάσεις σε περισσότερα από είκοσι θέατρα στο Μανχάταν. Κάθε χρόνο πάνω από 75.000 επισκέπτες παρακολουθούν 5.000 καλλιτέχνες με τη βοήθεια 2.000 εθελοντών. Ανάμεσα στα δέκα πολυαναμενόμενα έργα –κατά το διαδικτυακό περιοδικό «Backstage» –είναι και το «Peninsula» του Νέιθαν Ράιτ, που σκηνοθετεί η Νάντια Φώσκολου και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ την περασμένη εβδομάδα. Η παράσταση ακολουθεί την πορεία ενός νεαρού μετανάστη από τις παραγκουπόλεις του Ρίο ντε Ζανέιρο σε ένα φαινομενικά φιλήσυχο θέρετρο του Μίσιγκαν.