Η συνάντηση είναι γνωστή ως «Τρίτη του Τρόμου». Πραγματοποιείται μία φορά την εβδομάδα, κάθε Τρίτη, στο περίφημο situation room, την αίθουσα διαχείρισης κρίσεων του Λευκού Οίκου. Καθισμένος στην προεδρική καρέκλα, προβάλλοντας την εικόνα αυτού που συγκρατεί τους πλέον πολεμοχαρείς, ο Μπαράκ Ομπάμα συμφωνεί στον τελικό κατάλογο των ονομάτων που περιλαμβάνονται στο «πλέγμα διάθεσης», το disposition matrix. Τι ακριβώς είναι το disposition matrix; Ο τελευταίος ευφημισμός που εισβάλλει στα λεξικά μετά την 11η Σεπτεμβρίου, κάτω από όρους άρρηκτα συνδεδεμένους με την προεδρία Μπους όπως η «κατ’ εξαίρεση παράδοση», η «στοχευμένη θανάτωση» και οι «ενισχυμένες μέθοδοι ανάκρισης».

Οι τρεις αυτοί όροι είναι πια γνωστοί παγκοσμίως, το ίδιο και η πραγματική σημασία τους –απαγωγή, δολοφονία, βασανιστήρια. Το disposition matrix όμως είναι λιγότερο γνωστό και πιο περίπλοκο. Βάζοντας τέλος στο πρόγραμμα «κατ’ εξαίρεσης παραδόσεων» της CIA, η κυβέρνηση Ομπάμα στηρίχτηκε σε μεγάλο βαθμό στη μέθοδο των επιθέσεων με μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά αεροσκάφη, τα γνωστά drones, για την εξόντωση των τρομοκρατών εχθρών της σε χώρες όπως το Πακιστάν, η Υεμένη ή η Σομαλία.

Οπως επισημαίνει ο Ιαν Κομπέιν στη βρετανική «Γκάρντιαν» όμως, με τον καιρό η Ουάσιγκτον συνειδητοποίησε πως το πρόγραμμα των drones ενδεχομένως να δημιουργούσε περισσότερους εχθρούς από αυτούς που κατέστρεφε. Στο Πακιστάν, για παράδειγμα, όπου η κυβέρνηση εκτιμά ότι έχουν σκοτωθεί από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 σε περίπου 330 επιθέσεις μη επανδρωμένων κατασκοπευτικών αεροσκαφών περισσότεροι από 400 άνθρωποι, οι ΗΠΑ έχουν ξεπεράσει ακόμη και την Ινδία όσον αφορά το μίσος που εμπνέουν. Στα δημοσιογραφικά γραφεία της Ουάσιγκτον έχουν πια αποκτήσει διαστάσεις θρύλου οι καβγάδες του πρώην επικεφαλής του αμερικανικού στρατιωτικού επιτελείου, ναυάρχου Μάικ Μιούλεν, με τον πακιστανό ομόλογό του, στρατηγό Ασφάκ Καγιανί για το θέμα. «Παρότι δεν έχουμε ελπίδες να καταλήξουμε σε 10 χρόνια σε έναν κόσμο όπου όλοι θα λένε με ενωμένα τα χέρια «Αγαπάμε την Αμερική»», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στην «Ουάσιγκτον Ποστ» ένας αμερικανός αξιωματούχος, λίγο πριν από τις περυσινές προεδρικές εκλογές, «πρέπει να αναγνωρίσουμε πως δεν είναι δυνατόν να σκοτώσουμε όλους όσοι θέλουν να μας κάνουν κακό».

Βασιζόμενοι λοιπόν σε νομικές συμβουλές που έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό μυστικές, ανώτεροι αξιωματούχοι στο Κέντρο Αντιμετώπισης της Τρομοκρατίας των ΗΠΑ σχεδίασαν ένα «πλέγμα», μία βάση δεδομένων κατ’ ουσίαν, που ενσωμάτωνε τις υφιστάμενες «λίστες θανάτου» της CIA και των ειδικών δυνάμεων του αμερικανικού Στρατού, περιλαμβάνοντας όμως ταυτόχρονα νέους κανόνες και περιορισμούς. Κάποια από τα ονόματα που μπήκαν στο matrix, άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σε χώρες όπως η Σομαλία ή η Υεμένη, θα συνέχιζαν να γίνονται στόχος επιθέσεων με drones άπαξ και γινόταν γνωστό το μέρος όπου βρίσκονταν ή κρύβονταν. Αλλοι θα έμπαιναν στο στόχαστρο των ειδικών δυνάμεων.

Σε ομιλία του τον Μάιο, ο Ομπάμα άφησε να εννοηθεί ότι η επόπτευση αυτών των «στοχευμένων θανατώσεων» θα ανατίθετο σε κάποιο ειδικό δικαστήριο. Ενας άγνωστος αριθμός υπόπτων τρομοκρατών θα κατέληγε στα μυστικά κέντρα κράτησης (τους επονομαζόμενους «μαύρους τόπους») που οι ΗΠΑ διατηρούν στην Ανατολική Αφρική ή σε φυλακές συμμάχων τους στη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Για άλλους όμως, οι οποίοι για πολιτικούς λόγους δεν είναι δυνατόν να εκτελεστούν με συνοπτικές διαδικασίες ή να φυλακιστούν μυστικά, θα γινόταν μυστική έρευνα από ομοσπονδιακό σώμα ενόρκων η οποία θα κατέληγε κάποιες φορές σε επίσημη σύλληψη και έκδοση, και άλλες σε «παράδοση στη δικαιοσύνη»: οι ύποπτοι τρομοκράτες θα αρπάζονταν, θα ανακρίνονταν χωρίς να τους έχουν διαβαστεί τα δικαιώματά τους, κατόπιν θα μεταφέρονταν αεροπορικώς στις ΗΠΑ και θα οδηγούνταν σε δίκη με κάποιον συνήγορο διορισμένο από το κράτος.

Με αυτές τις προδιαγραφές σχεδιάστηκε το matrix, με αυτόν τον τρόπο λειτουργεί –σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, εδώ και περισσότερο από δύο χρόνια. Το πρόβλημα είναι πως το «πλέγμα» αυτό και θολώνει και ξεχειλώνει τα όρια που θέτουν το ανθρωπιστικό δίκαιο και ο νόμος του πολέμου, όσον αφορά τις απαγωγές ή τις στοχευμένες θανατώσεις. Εχουν υπάρξει ισχυρισμοί πως έχουν ενσωματωθεί στο matrix ονόματα ανθρώπων με λιγοστά ή και καθόλου στοιχεία. Οπως υποστηρίζει η «Γκάρντιαν», εντούτοις, η βρετανική κυβέρνηση έχει φροντίσει να αξιοποιήσει τους «νέους κανόνες του παιχνιδιού» για την εξυπηρέτηση των δικών της αντιτρομοκρατικών στόχων.

Επιχειρήσεις για τουλάχιστον 10 χρόνια ακόμη

Παρότι ο Μπαράκ Ομπάμα λέει πως θέλει να περιστείλει το πρόγραμμα με τα μη επανδρωμένα κατασκοπευτικά αεροσκάφη, αξιωματούχοι του έχουν εκφράσει σε δημοσιογράφους την πεποίθηση πως οι επιχειρήσεις θα συνεχιστούν για τουλάχιστον μια δεκαετία ακόμα. Δεδομένης της ανθεκτικότητας της Αλ Κάιντα, λένε, δεν υπάρχει τέλος ενόψει.