Αποτελούσε μία από τις (πολλές) μανίες των Ναζί η αρπαγή έργων τέχνης. Υπολογίζεται ότι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου έκλεψαν περισσότερα από 100.000 έργα τέχνης από τις χώρες που κατέλαβαν, η συνολική αξία των οποίων αγγίζει τα 10 δισ. δολάρια. Οι επιτελείς του ναζιστικού καθεστώτος λάτρευαν τόσο την τέχνη ώστε είχαν συστήσει και ειδική μονάδα επιφορτισμένη με το καθήκον της λεηλασίας μουσείων, οίκων τέχνης και ιδιωτικών συλλογών. Οπως συνέβη με τη συλλογή της οικογένειας Ρόζενμπεργκ. Από εκείνη την στιγμή έως και σήμερα, για σχεδόν εβδομήντα χρόνια τα μέλη της οικογένειας αναζητούν τους χαμένους θησαυρούς τους. Δουλεύοντας με υπομονή και πείσμα, οι Ρόζενμπεργκ έχουν καταφέρει να ανακτήσουν το 90% από τα 400 έργα τέχνης που τους άρπαξαν οι Ναζί.

Η ιστορία αρχίζει στο Παρίσι το 1930, όπου ο Πολ Ρόζενμπεργκ ιδρύει μια αίθουσα τέχνης που σύντομα θα μετατραπεί σε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα πολιτισμού της γαλλικής πρωτεύουσας. Ο φιλόδοξος έμπορος τέχνης συναναστρέφεται όλους τους πρωτοπόρους καλλιτέχνες της εποχής του και έτσι σε ελάχιστο χρονικό διάστημα διαθέτει μια πολύτιμη συλλογή με έργα των Πικάσο, Μπρακ, Ματίς και άλλων πολλών. Το 1939, όμως, ξεσπά ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τον Ιούνιο του 1940 τα γερμανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν το Παρίσι και ο Πολ Ρόζενμπεργκ αποφασίζει να καταφύγει στη Νέα Υόρκη. Εκεί ιδρύει αμέσως μια γκαλερί, στo Απερ Ιστ Σάιντ του Μανχάταν. Επειτα από τέσσερα χρόνια γερμανικής κατοχής, κατά τις ημέρες της Απελευθέρωσης τον Αύγουστο του 1944 ο Αλεξάντρ Ρόζενμπεργκ, γιος του Πολ Ρόζενμπεργκ, φτάνει στο Παρίσι ως υπολοχαγός των Ελεύθερων Γαλλικών Δυνάμεων και καταφέρνει να σταματήσει ελάχιστα λεπτά πριν από την αναχώρησή του ένα τρένο, στα βαγόνια του οποίου υπήρχαν στοιβαγμένα δεκάδες αγάλματα, πολύτιμα αντικείμενα και πίνακες ζωγραφικής, πολλά από τα οποία κάποτε κοσμούσαν τις βιτρίνες της γκαλερί του πατέρα του.

Η κατάληψη του τρένου με τον αριθμό 40.044 αποτέλεσε την αρχή της σταυροφορίας των Ρόζενμπεργκ κατά των ναζιστών αρπάγων. Και έπειτα από τον γενάρχη Πολ και τον υιό του Αλεξάντρ, σήμερα το έργο τους συνεχίζει η εγγονή του πρώτου και θυγατέρα του δεύτερου, η δικηγόρος Μαριάν Ρόζενμπεργκ. Για χρόνια η Μαριάν και οι συγγενείς της ερευνούσαν καταλόγους μουσείων, εκδόσεις των οίκων δημοπρασιών, τα αρχεία της Ιντερπόλ και ιδρυμάτων όπως το Μουσείο Γκετί και το Μουσείο Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ που έχουν αναρτήσει στο Διαδίκτυο λίστες με όλα τα έργα που εκλάπησαν από τους Ναζί. Ενα έργο του Μπρακ εντοπίστηκε το 1974 στον οίκο δημοπρασιών της Ζοσέ ντε Σαμπρούν, κόρης του Πιερ Λαβάλ, ηγετικού στελέχους της κυβέρνησης του Βισύ. Πίνακας του Ματίς βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι σε περιοδική έκθεση στο Κέντρο Πομπιντού, ενώ πρόσφατα ανακαλύφθηκε ακόμα ένας Ματίς σε μουσείο της Νορβηγίας.

Τον εντοπισμό κάποιου από τα έργα που οι Ναζί άρπαξαν από τους Ρόζενμπεργκ ακολουθούν δικαστικές διαμάχες με τις διοικήσεις των μουσείων και με τις κυβερνήσεις των χωρών όπου εντοπίζονται τα έργα, καθώς συχνά και σε αντίθεση με τις διεθνείς συνθήκες αρνούνται να τα επιστρέψουν. Ωστόσο οι Ρόζενμπεργκ συνεχίζουν απτόητοι τον αγώνα. «Τώρα ήρθε η σειρά της τέταρτης γενιάς, εξαρτάται από αυτήν αν θα ολοκληρωθεί το κυνήγι», δηλώνει αισιόδοξη η Μαριάν Ρόζενμπεργκ.

Η αρχή

Το 1910 ο ουγγρικής καταγωγής Γαλλοεβραίος Πολ Ρόζενμπεργκ ανοίγει μια γκαλερί στην καρδιά της γαλλικής πρωτεύουσας

Στη Νέα Υόρκη

Το 1940, μετά την κατάληψη της Γαλλίας από τους Ναζί, ο Πολ Ρόζενμπεργκ καταφέρνει να φτάσει στη Νέα Υόρκη. Περίπου 400 αριστουργήματα της συλλογής του καταλήγουν στα χέρια των κατακτητών

Το τρένο

Το 1944 ο γιος του Πολ Ρόζενμπεργκ και υπολοχαγός των Ελεύθερων Γαλλικών Δυνάμεων Αλεξάντρ Ρόζενμπεργκ σταματά πριν από την αναχώρησή του το τελευταίο τρένο με προορισμό τη Γερμανία. Στα βαγόνια του βρέθηκαν εκατοντάδες έργα τέχνης, πολλά από τα οποία ανήκαν στον πατέρα του

Η αναζήτηση

Εως σήμερα οι κληρονόμοι του Πολ Ρόζενμπεργκ έχουν καταφέρει να ανακτήσουν 340 από τα 400 κλεμμένα έργα

Τελευταία Νέα