Τα εισιτήρια τους ήταν έτοιμα. Η θέση τους είχε οριστεί επί της υποδοχής σε μία από τις κεντρικές αίθουσες του Παλέ ντε Τοκιό στο Παρίσι.

Δέκα μέρες όμως πριν φτάσει η στιγμή να υποδεχθούν το διεθνές φιλότεχνο κοινό σε έναν από τους σημαντικότερους εκθεσιακούς χώρους της Ευρώπης, οι δύο μεταβυζαντινές εικόνες που απεικονίζουν τον Άγιο Χριστόφορο τον Κυνοκέφαλο του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου δεν πήραν το πράσινο φως για να ταξιδέψουν από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Το «απαγορευτικό» που εξέδωσε το ΚΑΣ οφείλεται στο γεγονός ότι οι δύο εικόνες θα παρουσιάζονταν στην ιστορική- εικαστική έκθεση «Hell as» – μια «τοιχογραφία» όπου θα συναντηθούν το χθες και το σήμερα της ελληνικής τέχνης μέσα από τα έργα σύγχρονων δημιουργών, αλλά και σπουδαίων προσωπικοτήτων του παρελθόντος που διέθεταν άλλοτε καθαρά εικαστικό προφίλ και άλλοτε ήταν εκπρόσωποι της λαϊκής τέχνης.

Τα μέλη του γνωμοδοτικού συμβουλίου θεώρησαν πως οι δύο εικόνες που θα άνοιγαν την έκθεση και θα συγκατοικούσαν με έργα των Αλέξη Ακριθάκη, Νάνου Βαλαωρίτη, Νίκου Εγγονόπουλου, Ανδρέα Εμπειρίκου, Βλάση Κανιάρη, Τάκη Ζενέτου, αλλά και νεώτερων δημιουργών όπως των Στέλιου Φαϊτάκη, Χριστιάνας Σούλου, Θανάση Τότσικα, Μαρίας Παπαδημητρίου, αντιμετωπίζονταν μόνο ως έργα τέχνης, χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν ο θρησκευτικός και λατρευτικός τους χαρακτήρας.

Έκπληκτη η επιμελήτρια της έκθεσης Νάντια Αργυροπούλου πληροφορήθηκε την γνωμοδότηση του ΚΑΣ από τους δημοσιογράφους.

«Είχαμε καταθέσει το αίτημά μας από τον Αύγουστο και φτάσαμε δέκα ημέρες πριν τα εγκαίνια να απορρίπτεται;», έλεγε πριν λίγο στα «ΝΕΑ».

«Εκτιμώ την αντίθετη άποψη, αλλά δεν καταλαβαίνω για ποιο λόγο δεν κληθήκαμε, όπως είχαμε ζητήσει με τον Γιώργο Τζιρτζιλάκη που σχεδίασε την έκθεση, να παραστούμε και να εξηγήσουμε το σκεπτικό μας».

«Πρόκειται για μια έκθεση με πολύ σημαντικά έργα που επιχειρεί να παρουσιάσει μια ιστορική διαδρομή.

»Θα είναι ένα σοκ για τους οικοδεσπότες στο Παλέ ντε Τοκιό να μάθουν ότι μετά από τόσο καιρό αναμονής πήραμε αρνητική απάντηση.

»Η απουσία των δύο εικόνων αποτελούν άλλη μια χαμένη ευκαιρία διαλόγου των στοιχείων που αποτελούν την Ιστορία μας και τον οποίο δεν μπαίνουμε στον κόπο να τον κάνουμε», συνεχίζει η κ. Αργυροπούλου.

Οι δύο επίμαχες εικόνες χρονολογούνται στον 18ο αι., είναι αγνώστων αγιογράφων και απεικονίζουν η μεν μία τον Άγιο Χριστόφορο τον Κυνοκέφαλο με τον Χριστό και η δεύτερη τον ίδιο άγιο με τον αρχάγελλο Μιχαήλ Στερνόφθαλμο, με το πρόσωπο δηλαδή στο στήθος, εικόνες που σύμφωνα με το σκεπτικό της έκθεσης απεικονίζουν μια μορφή που αγγίζει τα όρια του μαγικού και επιχειρεί μέσα από τα ετερόκλητα στοιχεία που ενσωματώνει – ταυτότητα, μορφή, παράδοση – να μας συμφιλιώσει με τον φόβο και τον θάνατο.

Η αρνητική γνωμοδότηση για την έκθεση που θα φιλοξενηθεί στο Παρίσι από τις 25 Φεβρουαρίου έως τις 4 Απριλίου ήρθε δε, ενώ το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο στου οποίου τη συλλογή βρίσκονται οι εικόνες είχε εισηγηθεί θετικά υπέρ του δανεισμού τους.

«Σε μια κοινωνία που διαρκώς γίνεται και πιο συντηρητική αυτό που διακυβεύεται είναι ένας διάλογος χωρίς παροπίδες. Ποιος αποφασίζει, με ποια κριτήρια; Ποιος ελέγχει όσους αποφασίζουν;», λέει η Νάντια Αργυροπούλου.

Στο τραπέζι του ΚΑΣ όμως ετέθη τόσο ο τίτλος της έκθεσης που προέρχεται από τη φράση της ταινίας του Ζαν Λικ Γκοντάρ «Socialisme», καθώς θεωρήθηκε πως έχει χρησιμοποιηθεί ως έκφραση εναντίον της Έλλαδας από ορισμένους κύκλους.

«Ένα τέτοιο σχόλιο μόνο απλούστευση και άγνοια μπορεί να δηλώνει», υποστηρίζει η ελληνίδα επιμελήτρια.

Από το στόχαστρο του ΚΑΣ σχετικά με την έκθεση που εξάγει την ελληνική τέχνη στο εξωτερικό ωστόσο δεν έλειψε και ένα από τα έξι βίντεο που μαζί με τα 75 ακόμη έργα (ζωγραφική, σχέδια, φωτογραφία κ.α.) συνθέτουν τον κορμό της έκθεσης.

Πρόκειται για ένα βίντεο που υπογράφουν η Άννα Κίρσνερ και ο Ντέιβιντ Πάνος και οι οποίοι κάνουν ένα σχόλιο πάνω στην κρίση μέσα από την κοπή νομισμάτων από τα μεταλλεία του Λαυρίου έως το Νομισματικό Μουσείο.

Το πρόβλημα είναι πως στο ΚΑΣ διαπιστώθηκε ότι για τα γυρίσματα «Ultimate Substance», όπως τιτλοφορείται το βίντεο, δεν υπήρχε άδεια από τις αρμόδιες αρχαιολογικές υπηρεσίες, ζήτημα το οποίο θα διερευνηθεί.

«Δεν είναι ειρωνεία το γεγονός ότι το έργο που έχει θέμα την κρίση, να δημιουργεί κρίση;», καταλήγει η επιμελήτρια.