Οι λόγοι του μέχρι τώρα τρεναρίσματος είναι τόσο πολλοί και ποικίλοι που συγκροτούν επιτομή πλήρους σύγχρονης διπλωματικοκατασκοπευτικής και τεχνικοστρατιωτικής υπόθεσης! Και αυτό γιατί στη σκιά των S-300 απειλήθηκε ένας ελληνοτουρκικός πόλεμος, εκδηλώθηκαν πολύπλευροι αμερικανικοί και βρετανικοί διπλωματικοί εκβιασμοί και πιέσεις σε Αθήνα και Λευκωσία, επιχειρήθηκαν (και έγιναν) κατασκοπευτικές αποστολές για τους πολυπόθητους κρυφούς κωδικούς λειτουργίας τους ή τη θέση τους, ανεβοκατέβηκαν καριέρες διπλωματών και πολιτικών, κόμματα αναταράχτηκαν, αποκαλύφθηκε η δυσκολία εμπορικής προσαρμογής των Ρώσων στα δεδομένα της Δύσης – και τελειωμό δεν έχει… Τώρα όλα δείχνουν ότι αυτή τη φορά το πρόγραμμα θα τηρηθεί. Για τη 12ετή καθυστέρηση της βολής φταίνε και οι δύο πλευρές: Και κάποιοι στην Ελλάδα έδειχναν απαράδεκτη «αυτοσυγκράτηση» μήπως δήθεν ενοχληθούν οι ΗΠΑ, και οι Ρώσοι επιβεβαίωναν τη ράθυμη γραφειοκρατία τους.

Η ιστορία. Ωστόσο η ιστορία των περιβόητων S-300 ξεκινά – τυπικά – πολύ παλιά: Στις 4 Φεβρουαρίου 1997, όταν στη Λευκωσία η κυπριακή και η ρωσική αντιπροσωπεία υπέγραψαν το συμβόλαιο για την αγορά του συστήματος, κόστους 250 εκατ. δολαρίων. «Τέκνο», εν μέρει, της πολιτικής του δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδας-Κύπρου, η απόκτησή του είχε προφανώς την παρότρυνση του τότε υπουργού Αμυνας Γεράσιμου Αρσένη – και όχι μόνο αυτού. Ηταν ωστόσο μια απόφαση του πρόεδρου της Κύπρου Κληρίδη προκειμένου να ασκήσει, προς όλες τις πλευρές, τη μέγιστη πίεση για επίλυση του Κυπριακού. Η ρωσική προέλευση του όπλου ήταν καρφί στο μάτι των δυτικών.

Καθώς οι συζητήσεις γύρω από την πρόθεση αγοράς είχαν αρχίσει πολύ νωρίτερα, ήδη στα μέσα του 1996 ομολογείται από κυπριακής πλευράς ότι υπάρχουν πιέσεις – φωτογραφίζονται οι ΗΠΑ – να μην προχωρήσει η υπόθεση. Πιο ωμά, η Τουρκία αποφασίζει τα μέτρα αντίδρασης: καταστροφή των S-300, προληπτικά χτυπήματα στόχων της Εθνικής Φρουράς… Από κοντά και ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών στον χορό των πιέσεων…

Η Ελλάδα αρχικά υποστηρίζει πλήρως τον πρόεδρο Κληρίδη διά του τότε πρωθυπουργού Κ. Σημίτη – αν και φαίνεται να το κάνει δύσκολα καθώς βλέπει και τις άλλες πτυχές, όπως και ο Θ. Πάγκαλος. Στο παιχνίδι μπαίνει και η Ρωσία – δηλώνει ότι θα παραδώσει τους πυραύλους. Η Λευκωσία δίνει μια παράταση στην εγκατάσταση, αλλά δεν σταματά η πίεση. Το θέμα αποτέλεσε σημείο αντιπαράθεσης και στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος (ΠΑΣΟΚ), αλλά και στο εσωτερικό της Κύπρου. Σημίτης-Κληρίδης έχουν συνεχείς συναντήσεις, και τελικά τον Δεκέμβριο του 1998 συμφωνείται η αγορά των S-300 από την Κύπρο και η εγκατάστασή τους στην Κρήτη – η Τουρκία διαφωνεί και για αυτό. Η Ελλάδα τυπικά πήρε την ιδιοκτησία το 2007.

> Στο στόχαστρο των Τούρκων οι απόρρητοι κωδικοί

Τους S-300 φοβούνται «εχθροί και φίλοι»: η Αγκυρα λόγω των μεγάλων δυνατοτήτων τους προσπαθεί συνεχώς να υποκλέψει τη θέση τους και την ηλεκτρονική ταυτότητα με κατασκοπευτικές αποστολές – μία οδήγησε στη σύγκρουση των F-16 και στον θάνατο του Ηλιάκη. Η άλλη προσπάθεια είναι να πάρει τους κωδικούς που κάνουν ευάλωτο το S-300 από άλλη χώρα. Οπως προκύπτει από τηλεγράφημα που δημοσιοποίησε ο ιστότοπος Wiikileaks, η αναλύτρια Ρ. Μπάλα της Stratfor, της «ιδιωτικής, σκιώδους CIA», υποστηρίζει ότι το 1999 μια πηγή της ανέφερε ότι η Τουρκία έχει καταφέρει να σπάσει τους κωδικούς των ελληνικών S-300. Οι κατασκοπευτικές ιστορίες για τα (ελληνικά ή ξένα, ρωσικά S-300 και TOR-M1 είναι άπειρες). Είτε είναι αλήθεια, είτε ψέματα, έλληνες σαΐνια των ηλεκτρονικών φέρεται να άλλαξαν εκ βάθρων την ηλεκτρονική ταυτότητα και άλλα μυστικά των S-300 με ιδιοφυή πατέντα, η οποία μάλιστα ισχυρίζονται ότι μετατρέπει το παλιό ίχνος σε παγίδα για όποιον νομίζει ότι το έχει…

Από την πλευρά τους το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ δεν μας αφήνουν να διασυνδέσουμε το ρωσικό όπλο με το υπόλοιπο αντιαεροπορικό σύστημα που έχει δυτικούς κωδικούς και δικλίδες. Και αυτό διότι φοβούνται πως οποιαδήποτε επαφή (διασύνδεση) θα πρόδιδε μυστικά στους Ρώσους…