Αναζήτηση
Φιλοδοξεί να δώσει επιτέλους απάντηση στην κερδοσκοπία, η οποία απείλησε το ίδιο το εγχείρηµα του ευρώ. Από την αντίδραση των αγορών, η απάντηση φαίνεται να πείθει 
Η λύση δεν είναι απλή, ούτε καν ακόµη ολοκληρωµένη. Η κεντρική της ιδέα όµως έχει διαµορφωθεί,µε συναίνεση του γαλλογερµανικού άξονα που αναβίωσε υπό την πίεση των περιστάσεων. Αυτή είναι η ολοκλήρωση της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ενωσης (της ΟΝΕ) µε τον κρίκο που λείπει: την κοινή οικονοµική πολιτική, δίπλα στο κοινό νόµισµα.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ δεν αφήνει καµιά αµφιβολία πλέον ότι θέλει να στηρίξει αποφασιστικά το ευρώ. Παράλληλα, όµως θέλει να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις για να µην επαναληφθούν ανάλογες κρίσεις στο µέλλον. Σύµφωνα µε την πρόταση, τέτοιες προϋποθέσεις περιλαµβάνουν την εφαρµογή αυστηρότερων δηµοσιονοµικών κανόνων σε συνδυασµό µε την ανάληψη νοµικώνδεσµεύσεων ότι τα κράτη της ευρωζώνης δεν θα αφήσουν ποτέ ξανά τα ελλείµµατά τουςνα αυξηθούν και την υιοθέτηση κοινών κανόνων σε τοµείς έως χθες αδιανόητους: τη φορολογική πολιτική, το όριο ηλικίας συντάξεων, ίσως και τους µισθούς.
Αυτός είναι οτρόπος που η Γερµανία τουλάχιστον βλέπει να καλύπτεται το χάσµα ανταγωνιστικότητας που υπάρχει σήµερα µεταξύ κέντρου και περιφέρειας της Ευρώπης και το οποίο θεωρείται υπεύθυνο για το ξέσπασµα της κρίσης. Κάποιοι θεωρούν ότι όλα αυτά ίσως υλοποιούν, στα σηµερινά δεδοµένα, το όνειρο του πρώην προέδρουτης Κοµισιόν Ζακ Ντελόρ για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κάποιοι βλέπουν ότι τοόνειρο ίσως παίρνει χαρακτηριστικά γερµανικού εφιάλτη.
Ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ και καθηγητής του Πανεπιστηµίου Αθηνών Λουκάς Τσούκαλης απαντώντας σε ερωτήµατα της έρευνάς µας αναγνωρίζειότι στη γερµανική στάση «υπάρχει µια δόση αλαζονείας», αλλά επισηµαίνει ότι «αυτός που πληρώνει δίνει καιτις παραγγελιές στην ορχήστρα». Στην περίπτωσή µας, η Γερµανίαδίνει τις παραγγελιές και οι Ελληνες – και όχι µόνο – καλούνται να… χορέψουν.
Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζει, η Γερµανία υπερασπίζεται την πολιτική επένδυση που έγινε στο κοινόνόµισµα και η Ελλάδα πρέπειπάση θυσία νακρατηθεί µέσα στο όχηµα τηςευρωζώνης, γιατί διαφορετικάκινδυνεύει µε βαλκανοποίηση.
ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ που καλείται να κάνει η Ελλάδα, άλλωστε, δεν είναι απαραιτήτως προς τη λάθος κατεύθυνση, όπως προκύπτει από τις τοποθετήσεις του γενικού διευθυντή του ΙΟΒΕ και καθηγητή του Πανεπιστηµίου ΑθηνώνΓιάννη Στουρνάρα. Αντίθετα, ίσως είναι µια µοναδική ευκαιρία, λέει, να αποτινάξουµε τους περιορισµούς τους παρελθόντος.
«Αφού δεν µπορέσαµε να το κάνουµε από µόνοι µας, ας το κάνει η κ.Μέρκελ για µας», σχολιάζει. Αλλωστε, ο κ. Στουρνάρας πιστεύει ότι το ευρώ, όπως και κάθε κοινό νόµισµα ή µηχανισµός σταθερών ισοτιµιών, απαιτεί κανόνες που να τηρούνται. «Είναι λογικό να το θέτει αυτό η Γερµανία», σχολιάζει.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, βεβαίως, το πρώτο και µεγαλύτερο ζητούµενο είναι να απαλλαγεί από τον βρόχο του δηµοσίου χρέους και την απειλή της χρεοκοπίας, που επαναλαµβάνουν συστηµατικά τον τελευταίο χρόνο διάφοροι αναλυτές και κερδοσκόποι. Ο Νίκος Καραµούζης, αναπληρωτής διευθύνων σύµβουλος της Eurobank και καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Πειραιώς, αισιοδοξεί ότι η ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας θα διευκολύνει τη διαχείριση του χρέους µας.
Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΥΠΕΡΑΣΠΙΖΕΤΑΙ…
… την πολιτική επένδυση που έγινε στο κοινό νόµισµα και η ελλάδα πρέπει πάση θυσία να κρατηθεί µέσα στο όχηµα της ευρωζώνης, γιατί διαφορετικά κινδυνεύει µε βαλκανοποίηση.
ΣΎΝΘΗΚΕΣ
Η αντιµετώπιση
του σηµαντικού ελληνικού δηµόσιου χρέους θα πρέπει να στηριχθεί κυρίως στη διαµόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την επίτευξη υψηλών ρυθµών ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας
ΓΝΩΜΗ Στήριξη αλλά και πειθαρχία
Του ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΟΥΡΝΑΡΑ
∆εν υπάρχει ένα καιµοναδικό µοντέλο για την ευρωζώνη. Η κάθε χώρα – µέλος είναι διαφορετική, έχει διαφορετικά συγκριτικά πλεονεκτήµατα, ιστορία, αξίες. Μοιραζόµαστε όµως όλοιέναν κοινό στόχο: την Ενωµένη Ευρώπη. Οι θεµελιωτές της ιδέας της ΕνωµένηςΕυρώπης ορθά διέβλεψαν ότι αυτός είναι ο µόνος τρόπος για να µηνέχουµε ξανά πόλεµο στηΓηραιά Ηπειρο, σαν κι αυτούς που σχεδόντην κατέστρεψαν δυο φορές στον εικοστό αιώνα. Βασικό µέσο για να διατηρηθεί ενωµένη η Ευρώπη είναι το κοινό νόµισµα, το ευρώ. Το κοινό νόµισµα όµως απαιτεί ορισµένους κανόνες. Οι κανόνες αυτοί δεν τηρήθηκαν τα πρώτα δέκα χρόνιατου ευρώ. Η µη τήρηση των κανόνων ήταν και η αιτία της κατάρρευσης του συστήµατος σταθερών ισοτιµιών του Bretton-Woods παλαιότερα. Αν θέλουµε λοιπόν κοινό νόµισµα,πρέπει να υπάρξουν κανόνες και τήρησή τους. Είναι λογικό να το θέτει αυτό η Γερµανία, η οποία καλείται σήµερα να στηρίξει το ευρώ. Οι κανόνες αυτοί θα στηρίζονται σε δυο πυλώνες: στη δηµοσιονοµική πειθαρχία και την οικονοµική συνεργασία. Τι σηµαίνει αυτό για την ευρωπαϊκή οικονοµία;
Σηµαίνει καλύτερο συντονισµό της οικονοµικής πολιτικής, περισσότερη δηµοσιονοµική πειθαρχία, καλύτερη εποπτεία των δηµοσιονοµικών αλλά και των χρηµατοπιστωτικών εξελίξεων, ταχύτερη παρέµβαση για τη διόρθωση των αποκλίσεων, αλλά και µηχανισµός στήριξης χωρών- µελών που κινδυνεύουν όπως η Ελλάδα σήµερα. Σηµαντικό µερίδιο ευθύνης για το τι έγινε έχουν και οι εποπτικοί µηχανισµοί της ευρωζώνης, οι οποίοι δεν αντιλήφθησαν τον δηµοσιονοµικό εκτροχιασµό της Ελλάδας, τον εκτροχιασµό των τραπεζών στην Ιρλανδία, την κερδοσκοπία της γης στην Ισπανία και πολλά άλλα.
Αντέχει η Ελλάδα τη γερµανική πειθαρχία;
Η Ελλάδα και οι Ελληνες δεν είµαστε ο περιούσιος λαός του Θεού, όπως ίσως πολλοί συµπατριώτες µας πιστεύουν. Εχουµε µεγάλες δυνατότητες στον τοµέα της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας, οι οποίες όµως πνίγονται από τους εκατοντάδες πελατειακούς περιορισµούς που επεβλήθησαν στο παρελθόν (κλειστά επαγγέλµατα και αγορές, υπέρµετρη χαλαρότητα στις εργασιακές συνθήκες του δηµόσιου τοµέα, λαϊκισµός, οµηρεία του κράτους από τα πολιτικά κόµµατακαι τον συνδικαλισµό, νοοτροπία της ήσσονος προσπάθειας, έλλειψη αξιοκρατίας και κινήτρων για αριστεία). Σήµερα έχουµε µοναδική ευκαιρία να αποτινάξουµε από πάνω µας αυτόν τον ζυγό. Αφού δεν µπορέσαµε να το κάνουµε από µόνοι µας, ας το κάνει η κ. Μέρκελ για µας.
ΓΝΩΜΗ Γερµανική παραγγελιά
Του Λούκα ΤΣΟΎΚΑΛΗ
Βρισκόµαστε αρκετά κοντά σε µια συνεκτική ευρωπαϊκή πολιτικήγια την αντιµετώπιση τηςκρίσης πουξεκίνησε από την Ελλάδα και γρήγορα µετατράπηκε σε κρίσηδανεισµού των ευάλωτωνχωρών της ευρωζώνης – µια κρίση τουευρώ κυρίως για όσους δεν πήραν ποτέ στα σοβαρά τηνπολιτική επένδυση πουείχαν κάνειοι Ευρωπαίοι στο κοινό τους νόµισµα. Είναι αλήθεια ότι η κρίση βρήκε τους Ευρωπαίους απροετοίµαστους: συνεχώς δύοβήµατα πίσωαπό τις εξελίξεις στις αγορέςκαι µε έκδηλη αµηχανία για το τι πρόκειται ναεπακολουθήσει. Κόστισε ακριβά αυτό µέχρι σήµερα, αλλά η πολιτική, ιδιαίτερα στις δηµοκρατίες, έχει τους δικούς της ρυθµούς. Πρόσφατα, τα πράγµατα άρχισαννα αλλάζουν, κυρίως όταν η πολιτική ηγεσία της ισχυρότερης καιµεγαλύτερης οικονοµίας, δηλαδήτης Γερµανίας, πείστηκε ότι µε ηµίµετρα η κρίση θα συνέχιζε να βαθαίνει θέτοντας σε κίνδυνοτο ευρώ και το οικονοµικό µέλλον της Ευρώπης. Τώρα, χρειάζεται ναπείσει και την κοινή γνώµη στη χώρα της σε µια δύσκολη συγκυρία. Η κυβέρνηση συνασπισµού δεν είναι ενωµένη και αντιµετωπίζει έξι έως επτά τοπικές εκλογές τους επόµενους µήνες. Πολλές από τις νέες προτάσεις προέρχονται απότο Βερολίνο, απευθύνονται πρώτα στουςΓάλλους, µεταλλάσσονται ελαφρώς και στησυνέχεια κατατίθενται στο τραπέζι των ευρωπαϊκών διαπραγµατεύσεων. Και τότε, τα περιθώρια είναι µάλλον στενά. Σίγουρα υπάρχει µιαδόση αλαζονείας. Αυτός πουπληρώνει δίνει και τις παραγγελιέςστην ορχήστρα, για να το καταλάβουν και οι φιλόµουσοι! Στις προτάσεις περιλαµβάνονται η επιµήκυνση του χρέους για την Ελλάδα και την Ιρλανδία (αύριο ίσως και για την Πορτογαλία), ηµείωση των επιτοκίων δανεισµού, ηενίσχυση του ευρωπαϊκού µηχανισµού στήριξης µεπερισσότερακεφάλαια και διευρυµένες αρµοδιότητες, όπως η αγορά κρατικών οµολόγωνπου ήδη θα έχουν υποστεί στην πράξη το λεγόµενο κούρεµα, σε συνδυασµό µε την άντληση νέων κεφαλαίων και την αναδιάρθρωση τωνευρωπαϊκών τραπεζών. Με προϋποθέσεις όµως: ζητείται πολιτική συµφωνία σε µια ευρεία γκάµα οικονοµικών θεµάτων που θα µειώνειτον κίνδυνο να υπάρξει παρόµοια κρίση στο µέλλον. Σύµφωνο για την ανταγωνιστικότητα το ονοµάζουν οι Γερµανοί.
Αν γίνουν πολλά από αυτά, το ευρώκαι η Ευρώπη θαέχουν µπει σε µια νέα φάση ολοκλήρωσης. Με διαφορετικές εσωτερικές ισορροπίες, µε την απόσταση µεταξύ των εντός και των εκτός ευρωζώνης να µεγαλώνει, ενώ το κέντρο βάρους µετατοπίζεται πιο κοντά στο Βερολίνο από τις Βρυξέλλες. Πόσο θα διαρκέσει αυτή η φάση κανένας δεν το ξέρει. Οσο για µας, θα πρέπει µε κάθε θυσία να µην βρεθούµε απέξω. Είναι η τελευταία ευκαιρία. Αν τη χάσουµε, επιστρέφουµε ολοταχώς µερικές δεκαετίες πίσω στα Βαλκάνια. Αυτό είναι άλλωστε,µε απλά λόγια, το διακύβευµα, ας µην κοροϊδευόµαστε.
ΓΝΩΜΗ Με νέο όραµα
Του Νικού ΚΑΡΑΜΟΎΖΗ
Σηµαντικές και καθοριστικές είναι οι επερχόµενες αλλαγές στην αρχιτεκτονική και τη µορφή λειτουργίας της ευρωζώνης. Στόχος, ο στενότερος έλεγχος και η συνεργασία των κρατών – µελών στον τοµέα της οικονοµικής πολιτικής κυρίως µέσω της ενίσχυσης της δηµοσιονοµικής πειθαρχίας, αλλά και η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονοµίας, κυρίως των κρατών – µελών της περιφέρειας, µε την έγκριση του Συµφώνου Ανταγωνιστικότητας.
Η αναµενόµενη ενίσχυση του ρόλου και των κεφαλαίων του Ευρωπαϊκού Μηχανισµού Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας θα προσφέρει σηµαντικές νέες ευελιξίες και δυνατότητες στη διαχείριση του δηµόσιου χρέους κρατών – µελών µε προβλήµατα, όπως η Ελλάδα, ενώ µελλοντικά θα διευκολύνει την πρόσβαση των τελευταίων στις διεθνείς κεφαλαιαγορές σε περίπτωση σοβαρών δυσλειτουργιών.
Οι παραπάνω αλλαγές δεν πρέπει να εκληφθούν στην Ελλάδα σαν αφορµή χαλάρωσης των προσπαθειών δηµοσιονοµικής εξυγίανσης και µεταρρυθµίσεων. Αντίθετα, εκτιµώ ότι θα επιβληθούν στα κράτη – µέλη αυστηρές και σκληρές προϋποθέσεις για την πιθανή χρήση των παραπάνω µηχανισµών. Η καλούµενη ευρωλύση δεν αποτελεί υποκατάστατο των αναγκαίων πολιτικών στην Ελλάδα για τη δηµιουργία µιας σύγχρονης, ανταγωνιστικής, εξωστρεφούς και παραγωγικής οικονοµίας µε µικρότερο και αποτελεσµατικότερο κράτος. Η ευρωλύση αποτελεί ουσιαστικά διευκόλυνση των κρατών – µελών, την τελευταία µας ευκαιρία για την επίτευξη ενός συγκεκριµένου στόχου: τον µετασχηµατισµό της ελληνικής οικονοµίας από ένα κρατικοδίαιτο µόρφωµα µε παθογενείς δοµές και νοοτροπίες στηριζόµενο στην υπερκατανάλωση, τον δανεισµό και τα ανεξέλεγκτα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα σε µια σύγχρονη, ανοικτή και ανταγωνιστική οικονοµία αγοράς µε εµπέδωση της οικονοµικής ελευθερίας. Η αντιµετώπιση του σηµαντικού ελληνικού δηµόσιου χρέους θα πρέπει να στηριχθεί κυρίως στη διαµόρφωση ευνοϊκών συνθηκών για την επίτευξη υψηλών ρυθµών ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας. Αν, για παράδειγµα, την επόµενη δεκαετία επικρατήσουν µέσοι ρυθµοί ανάπτυξης του πραγµατικού ΑΕΠ πάνω από 3% και υλοποιηθούν παράλληλα οι µεταρρυθµίσεις που προγραµµατίζονται, κυρίως η ριζική αναµόρφωση του δηµόσιου τοµέα µε την επιβολή οικονοµικής πειθαρχίας, πάταξη της φοροδιαφυγής και βελτίωση της οικονοµικής και κοινωνικής αποτελεσµατικότητας των δαπανών, η ανάπτυξη όχι µόνο µπορεί να καλύψει, αλλά θα τείνει να εξαφανίσει το πρόβληµα του χρέους.
Τι θα σηµαίνουν όλα αυτά για το επίπεδο ζωής, τα εισοδήµατα και την ανάπτυξη στην Ελλάδα;
Πολιτικές εσωτερικής υποτίµησης, που στηρίζονται κυρίως στις βίαιες µειώσεις µισθών και τιµών, ενισχύουν τον κίνδυνο δηµιουργίας φαύλων κύκλων οικονοµικής και κοινωνικής αστάθειας και µπορεί ν’ αποδειχθούν αδιέξοδες. Το αντίδοτο είναι να επικρατήσει στη χώρα ένα νέο κύµα οικονοµικής ελευθερίας µε άνθηση της επιχειρηµατικότητας, του επιχειρείν, των ιδιωτικών ξένων και εγχώριων επενδύσεων και της οικονοµικής εξωστρέφειας, εξελίξεις που θα αυξήσουν την παραγωγικότητα και τελικά την ανταγωνιστικότητα της οικονοµίας. Προϋποθέσεις επιτυχίας είναι η υιοθέτηση ενός νέου εθνικού αναπτυξιακού οράµατος που θα στηρίζεται στην άρση όλων των αντικινήτρων στην επιχειρηµατικότητα, στους χαµηλούς φορολογικούς συντελεστές, στο µεγάλο πρόγραµµα ιδιωτικοποιήσεων και αξιοποίησης της δηµόσιας περιουσίας, στην ενεργοποίηση των µεγάλων και µικρών έργων υποδοµών και συµπράξεων ιδιωτικού / δηµόσιου τοµέα, στην κινητοποίηση και «στράτευση» της ναυτιλίας και τον επαναπατρισµό των δισεκατοµµυρίων που έχουν τοποθετηθεί εκτός Ελλάδος. Εν κατακλείδι, κύρια προϋπόθεση είναι η διαµόρφωση µιας νέας κοινωνικής κουλτούρας που δεν είναι εχθρική µε το ιδιωτικό, το κέρδος και το επιχειρείν και δεν ταυτίζει την πρόοδο και την ευκαιρία µε το κράτος, αλλά θα θεωρεί και το ιδιωτικό εθνικό και θα επιδιώκει η νέα κοινωνική ευηµερία να προκύψει από την ανάπτυξη, την απασχόληση, το µικρότερο κράτος και από την ενσωµάτωση στην επίσηµη κοινωνική πολιτική των ιδιωτικών πρωτοβουλιών στην κοινωνική δράση και προσφορά.
