Παρκάρουν δεξιά το σουηδικό µοντέλο

Η Κεντροδεξιά ξανακερδίζει την ψήφο των Σουηδών για πρώτη φορά στην ιστορία της, οι Σοσιαλδηµοκράτες καταγράφουν τη χειρότερή τους επίδοση και η Ακροδεξιά µπαίνει για πρώτη φορά στη Βουλή. Ολα δείχνουν ότι αυτό το σενάριο θα επαληθευτεί στις εκλογές που πραγµατοποιούνται αύριο στη Σουηδία. Και κάνει τους αναλυτές να µιλούν για το οριστικό τέλος του σουηδικού µοντέλου.

Αν οι εκλογές του 2006 ήταν το καµπανάκι κινδύνου για τους Σοσιαλδηµοκράτες, η αυριανή αναµέτρηση θα είναι πιθανότατα η ταφόπλακα σε έναν αιώνα σοσιαλδηµοκρατικής κυριαρχίας. Ο απερχόµενος κεντροδεξιός συνασπισµός, του οποίου ηγείται ο Φρέντρικ Ράινφελντ, βρίσκεται µια ανάσα από µια δεύτερη συνεχόµενη νίκη, έναν θρίαµβο για τα σουηδικά δεδοµένα. Το στοίχηµα για τον 45χρονο πρωθυπουργό είναι ένα: θα κερδίσει ο συνασπισµός του το 50%+1 των εδρών της Βουλής ή θα αναγκαστεί να αναζητήσει και άλλους συµµάχους; Στο αντίπαλο στρατόπεδο, οι Σοσιαλδηµοκράτες και οι σύµµαχοί τους κινδυνεύουν να αποσπάσουν το χαµηλότερο ποσοστό στην ιστορία τους. Το µόνο βέβαιο είναι ότι η ηγέτις τους Μόνα Σαχλίν δεν θα γίνει αύριο η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην Σουηδία.

«Γινόµαστε ατοµικιστές». Κάτω από άλλες συνθήκες, θα επρόκειτο για το φυσιολογικό τέλος ενός κύκλου. Αυτό που πιστοποιεί, όµως, την βαθύτατη αλλαγή που συντελείται στη σουηδική κοινωνία είναι η µετεωρική άνοδος της Ακροδεξιάς. «Υπάρχει µια γενική αλλαγή στην κοινωνία», επισήµαινε προ ηµερών στους «Νew Υork Τimes» η Τζέινι Μάντεσταµ, καθηγήτρια Πολιτικών Επιστηµών στο Πανεπιστήµιο της Στοκχόλµης. «Οι σοσιαλδηµοκρατικές ιδέες χάνουν έδαφος στη Σουηδία, γινόµαστε όλο και περισσότερο ατοµικιστές. Η ιδέα της συλλογικότητας έχει εξασθενήσει». Οι δυο βασικοί αντίπαλοι ερίζουν σε αυτές τις εκλογές για τους φόρους. Η Κεντροαριστερά υπόσχεται αύξηση των φόρων και των δηµοσίων δαπανών, η Κεντροδεξιά δεσµεύεται για φορολογικές ελαφρύνσεις και επενδύσεις στους τοµείς της παιδείας και του κοινωνικού κράτους. Νεαρά Ακροδεξιά. Στο πεδίο της µετανάστευσης, η Ακροδεξιά µοιάζει να παίζει µόνη. Ο ηγέτης των Σουηδών Δηµοκρατών (έτσι αποκαλούνται οι ακροδεξιοί!), ο 31χρονος Τζίµι Ακεσον θέλει τη µείωση των µεταναστών κατά 90% και θεωρεί ότι η αύξηση του µουσουλµανικού πληθυσµού της χώρας αποτελεί τη µεγαλύτερη απειλή για τη Σουηδία µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο.

Είναι ιδέες που έβρισκαν πρόσφορο έδαφος πολιτικής έκφρασης στις γειτονικές Δανία και Νορβηγία αλλά ποτέ στη Σουηδία. Οι Σουηδοί Δηµοκράτες ιδρύθηκαν το 1988 και για τα επόµενα χρόνια πορεύτηκαν ως ένα περιθωριακό κόµµα που συγκέντρωνε στις τάξεις του λίγες χιλιάδες νεοναζιστών. Η αφορµή για να µεγαλώσουν την εκλογική τους πελατεία δόθηκε το 2005 µε τα σκίτσα του Μωάµεθ που δηµοσιεύθηκαν εκείνη τη χρονιά στη Δανία προκαλώντας την οργή του µουσουλµανικού κόσµου. Οργάνωσαν έναν δικό τους διαγωνισµό σκίτσων και η ατυχής έµπνευση της τότε υπουργού Εξωτερικών Λάιλα Φρέιβαλνς να διατάξει το κλείσιµο της ιστοσελίδας τους τούς έδωσε την ευκαιρία να εµφανιστούν ως θύµατα λογοκρισίας. Ο θόρυβος που προκλήθηκε ανάγκασε την σοσιαλδηµοκράτισσα υπουργό να παραιτηθεί. Παρ’ όλα αυτά, επαναλαµβάνεται το ίδιο λάθος σήµερα. Αυτή τη φορά είναι η άρνηση ενός τηλεοπτικού δικτύου να µεταδώσει ένα προκλητικό προεκλογικό σποτ στο οποίο εµφανίζεται ένας λευκός συνταξιούχος να χάνει τη σειρά του στην ουρά τού ταµείου κοινωνικής πρόνοιας από µια οµάδα γυναικών που φορούν µπούρκα.

Στις εκλογές του 2006 οι Σουηδοί Δηµοκράτες είχαν αποσπάσει κάτι λιγότερο από το 3% των ψήφων. Οι δηµοσκοπήσεις για τις αυριανές εκλογές δείχνουν ότι θα περάσουν άνετα το 4% που απαιτείται για την είσοδο ενός κόµµατος στη Βουλή και ότι µπορεί να φτάσουν ακόµη και το 7,5%. Ο Τζίµι Ακεσον, που θυµίζει περισσότερο διαφηµιστή παρά πολιτικό, µπορεί να αισθάνεται και να δηλώνει ρυθµιστής του πολιτικού σκηνικού. «Είναι βέβαιο ότι µπορούµε να σχηµατίσουµε µια ευρύτερη συµµαχία µε την Κεντροδεξιά» δηλώνει στα σουηδικά µέσα ενηµέρωσης. Ο απερχόµενος πρωθυπουργός ξορκίζει ένα τέτοιο ενδεχόµενο και δηλώνει ότι σε περίπτωση που δεν πετύχει αυτοδυναµία θα αναζητήσει τη συµµαχία των Πράσινων ή θα καταφύγει σε κυβέρνηση µειοψηφίας.

Βουβουζέλες. Στο µεταξύ, το θερµόµετρο ανεβαίνει: ακτιβιστές που δεν θα ήθελαν να δουν την Ακροδεξιά στη Βουλή προσπαθούν να διαλύσουν τις συγκεντρώσεις των Σουηδών Δηµοκρατών σφυρίζοντας µε βουβουζέλες, το παραδοσιακό όργανο της Νότιας Αφρικής που έκανε θραύση στα γήπεδα του Μουντιάλ. Σε κάθε συγκέντρωση επιστρατεύονται από τις αρχές τουλάχιστον 200 αστυνοµικοί για να επέµβουν σε περίπτωση επεισοδίων. Πολλοί φοβούνται ότι αρκεί µια σπίθα για να ξεσπάσει µια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά. Και αυτό είναι άλλο ένα δείγµα µιας άλλοτε ανεκτικής Σουηδίας που πλέον έχει αλλάξει.

Η σουηδική κοινωνία γυρίζει την πλάτη στους Σοσιαλδηµοκράτες

Βουλευτίνα ετών 27

Αυτό που δεν έχει αλλάξει ακόµη στη Σουηδία είναι η έντονη πολιτικοποίηση των νέων. Στις κάλπες που θα στηθούν αύριο αναµένεται να προσέλθει αριθµός – ρεκόρ νέων ψηφοφόρων καθώς σε σύνολο επτά εκατοµµυρίων εγγεγραµµένων, οι 500.000 θα ψηφίσουν για πρώτη φορά. Την ψήφο τους θα διεκδικήσουν πολλοί συνοµήλικοί τους πολιτικοί και πολλοί από αυτούς θα εκλεγούν: Στην προηγούµενη Βουλή ένας στους τέσσερις βουλευτές ήταν κάτω από 40 ετών.

«Δεν έχω λιγότερη εµπειρία από τους µεγαλύτερους», δήλωνε στο γαλλικό περιοδικό «L’ Εxpress» η 27χρονη Ανι Γιόχανσον, η οποία εξελέγη στις προηγούµενες εκλογές µε τη σηµαία του Κεντρώου Κόµµατος.

«Η εµπειρία µου είναι διαφορετική. Εχω φίλους που πλήττονται από την ανεργία. Μεγάλωσα σε έναν παγκοσµιοποιηµένο κόσµο κρατώντας ένα λάπτοπ στα χέρια 24 ώρες το 24ωρο.

Σε όλα αυτά τα θέµατα έχω σαφώς πιο καθαρές ιδέες από τους µεγαλύτερους βουλευτές». Αν επανεκλεγεί, η Γιόχανσον θα έχει πολλή δουλειά. Αν και η Σουηδία εµφάνισε έναν από τους υψηλότερους ρυθµούς ανάπτυξης την περασµένη χρονιά, η ανεργία παραµένει υψηλή: ένας στους πέντε νέους βρίσκεται έξω από την αγορά εργασίας.