Εάν υπάρχει κάποιο πλέον κλασικό απόφθεγμα οικονομικής θυμοσοφίας που αφορά την ύφεση, τούτο μάλλον εντοπίζεται στο «την κρίση την πληρώνει πρώτα ο μικρός»- και ανεξάρτητα από την ενδεχόμενη ευρύτερη ορθότητά του, σίγουρα ισχύει στην αγορά του Τύπου, δηλαδή στις τοπικές εφημερίδες. Τα στοιχεία είναι αμείλικτα:

στη Μεγάλη Βρετανία- όπου η κρίση χτύπησε νωρίτερα και ισχυρότερα, δίνοντας πιθανόν το στίγμα των εξελίξεων στη λοιπή Ευρώπη- έχουν κλείσει εξήντα τίτλοι ενώ, εν μέσω σπασμωδικών κινήσεων για άμεση μείωση λειτουργικού κόστους, έχουν ήδη απολυθεί περισσότεροι από 4.000 δημοσιογράφοι, ήτοι το δέκα τοις εκατό του ανθρώπινου δυναμικού. Και, κατά πολλούς αναλυτές, ακολουθούν χειρότερα.

Γιατί όμως βρίσκεται ο τοπικός Τύπος σε δυσχερέστερη θέση από τον λοιπό κλάδο; Άλλωστε, τα προβλήματα των εφημερίδων είναι εν πολλοίς κοινά: φθίνουσα κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα, απώλεια μεριδίου (ή και μείωση) διαφημιστικής δαπάνης, ανταγωνισμός από δωρεάν έντυπα και, πρόσφατα, αυξημένο κόστος χάρτου. Για κυρίως δύο λόγους: πρώτον, η μετανάστευση των μικρών αγγελιών προς εξειδικευμένες διαδικτυακές υπηρεσίες έχει πλήξει υπέρμετρα τα τοπικά φύλλα καθώς αυτό το είδος διαφήμισης συνιστούσε συγκριτικά μεγαλύτερο μέρος των συνολικών εσόδων- άνω του πενήντα τοις εκατό κατά κανόνα.

Κατά δεύτερο λόγο, οι μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (δηλαδή η παραδοσιακή πελατεία του τοπικού Τύπου) υποφέρουν τα μέγιστα από την ύφεση και είναι οι πρώτες που περικόπτουν κονδύλια προβολής, συχνά σε ποσοστό μείωσης που αγγίζει ή ξεπερνά το τριάντα τοις εκατό. Επιπρόσθετα, όσες εξακολουθούν να διαφημίζονται στρέφονται σε Μέσα με μετρήσιμη αποτελεσματικότητα αφού το χτίσιμο της εικόνας (όπου ο Τύπος είναι ισχυρός) τις απασχολεί λιγότερο.

Oρισμένοι μπορεί να ισχυριστούν ότι οι τοπικές εφημερίδες πληρώνουν τα σπασμένα κακής διοίκησης και σχεδιασμού: δεν επένδυσαν στο Διαδίκτυο εγκαίρως- παρ΄ ότι έβλεπαν τη γοργή διάδοσή του- ενώ δεν κατάφεραν να συνεννοηθούν ουσιαστικά σε κλαδικό επίπεδο είτε για να μοιραστούν πόρους (κοινά πιεστήρια, διανομή, έρευνα κ.ο.κ) είτε για να προσεγγίσουν τη διαφημιστική αγορά με μία ενιαία πλατφόρμα πώλησης καταχωρήσεων. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το εάν ισχύουν τα παραπάνω, η παρακμή ή και ο κίνδυνος εξάλειψης του τοπικού Τύπου συνιστά ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα καθώς, στην καλή του εκδοχή, αποτελεί ζωτικό μέρος των τοπικών κοινωνιών και διασφαλίζει τη δημοκρατική λειτουργία της αυτοδιοίκησης. Γι΄ αυτό και η συζήτηση για τη διάσωσή του έχει αρχίσει για τα καλά- ειδικά στη Μεγάλη Βρετανία. Οι βασικές απόψεις είναι δύο: η πρώτη συνοψίζεται, εν κατακλείδι, στη χορήγηση κρατικής βοήθειας και, θεωρώντας τον τοπικό Τύπο «δημόσιο αγαθό», καλεί τους φορολογουμένους να χρηματοδοτήσουν πάσης φύσεως επιδοτήσεις- ενισχύοντας, εντούτοις, μία σχέση εξάρτησης με την εξουσία που, σε πολλές χώρες, έχει αυξηθεί επικίνδυνα. Η δεύτερη επικεντρώνεται στις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν συγχωνεύσεις και εξαγορές, δηλαδή τη δημιουργία ισχυρότερων (βλ. λιγότερων) εκδοτικών οργανισμών που θα αντλήσουν συνέργειες και θα έχουν καλύτερη πρόσβαση στους απαραίτητους (κυρίως χρηματικούς) πόρους. Ο αντίλογος εδώ είναι πως ήδη τα περιθώρια για περικοπές δαπανών είναι σαφώς περιορισμένα και οι όποιες περαιτέρω οικονομίες δεν θα κάνουν διαφορά, ειδικά εν μέσω μείζονος ύφεσης. Τέλος, οι ενδεχόμενες επιχειρηματικές κινήσεις από τοπικούς εκδότες δυσχεραίνονται από το υψηλό χρέος του κλάδου, τη χαμηλή ρευστότητα και τις αβέβαιες αποτιμήσεις των εταιρειών. Πόση σημασία όμως έχουν εν τέλει όλα αυτά; Όχι τόσο μεγάλη, εάν το ζητούμενο δεν εντοπίζεται στην επιβίωση συγκεκριμένων προϊόντων ή εκδοτών αλλά στην ύπαρξη ποιοτικής και ανεξάρτητης τοπικής ενημέρωσης, ασχέτως τού πώς ακριβώς παράγεται ή διανέμεται. Υποθέτοντας ότι στο μέλλον θα υφίσταται ζήτηση για τοπική δημοσιογραφία υψηλού επιπέδου, δεν συντρέχει λόγος βαθιάς ανησυχίας- τούτη θα προσφερθεί ακόμα και εάν σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο πώς. Πάντως, η διαδικασία επανεφεύρεσής της έχει ήδη αρχίσει για τα καλά. Ο Κωνσταντίνος Καμάρας είναι σύμβουλος της Διεθνούς Ένωσης Εφημερίδων και μέλος Δ.Σ. του ΙΑΒ Εurope, πανευρωπαϊκού οργανισμού για τη διαδραστική επικοινωνία.

ΖΩΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

Η παρακμή ή και ο κίνδυνος εξάλειψής του συνιστά ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα καθώς αποτελεί ζωτικό μέρος των τοπικών κοινωνιών

Τελευταία Νέα