Αναζήτηση
«Για να βγάλουμε ένα καλό μαχαίρι πρέπει να έχουμε επίσης και πολύ καλή λαβή, που φτιάχνουμε συνήθως από κέρατα ζώων. Είναι μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία, καθώς απαιτούνται περίπου 5-6 ώρες για την κατασκευή ενός καλού μαχαιριού. Γι΄ αυτό και έχουν απομείνει λιγότεροι από πέντε τεχνίτες στην Κρήτη».
O κ. Γιάννης Κλίνης είναι «μαχαιράς» στο Ηράκλειο από το 1971. Στο ίδιο εργαστήριο παραδοσιακών χειροποίητων κρητικών μαχαιριών που έμαθε εκείνος την τέχνη από τον πατέρα του, τη διδάσκει τώρα στους δύο του γιους. «Έχω μεράκι γι΄ αυτή τη δουλειά, έχω και τους δυο γιους μου που βλέπω ότι ενδιαφέρονται και θέλουν να συνεχίσουν την τέχνη και έτσι κοιτάζω πώς να την περάσω σε αυτούς», λέει εξηγώντας πως η παραδοσιακή τέχνη έχει εξελιχθεί σε οικογενειακή υπόθεση.
«Το μαχαίρι είναι άμεσα συνδεδεμένο με τους Κρητικούς», λέει ο κ. Κλίνης. «Ένα καλό χειροποίητο μαχαίρι, που θα το φοράει πάντα στη μέση του, το θέλει ο καθένας. Από τα παλιά χρόνια
… ΚΑΙ ΣΑΝ ΟΠΛΟ
«Από τα παλιά χρόνια οι Κρητικοί το είχαν πάντα μαζί τους, είτε σαν όπλο είτε σαν αντικείμενο χρήσης. Σήμερα πάντως τα κάνουν δώρα»
οι Κρητικοί το είχαν πάντα μαζί τους, είτε σαν όπλο είτε σαν αντικείμενο χρήσης. Σήμερα πάντως, οι περισσότεροι τα αγοράζουν για να τα κάνουν δώρα».
Τα παιδιά του κ. Κλίνη, ο Γιώργος και ο Μάνος, εξελίσσονται σε ικανότατους μαχαιράδες. Όπως λέει ο Μάνος Κλίνης, «θέλω να συνεχίσω την τέχνη αυτή, γιατί από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου είμαι στο μαχαιράδικο». Ο αδελφός του Γιώργος σημειώνει ότι «η τέχνη του μαχαιρά είναι μια παράδοση που χάνεται. Αφού δίνεται σε μένα η ευκαιρία και η δυνατότητα να τη συνεχίσω, δεν θέλω να την αφήσω να χαθεί». Τα μαχαίρια διαφέρουν κυρίως ανάλογα με το μέγεθος και το υλικό που χρησιμοποιεί ο τεχνίτης για τη λαβή. Μπορεί δηλαδή να είναι από 10 πόντους ώς 1 μέτρο, ενώ κοστίζουν από 5 έως 200 ευρώ.
«Ένα μαχαίρι που στη λαβή ή τη λεπίδα του έχει σκαλισμένη μια μαντινάδα, αποτελεί σίγουρα ένα όμορφο ενθύμιο από την επίσκεψη στην Κρήτη», λέει ο Γιάννης Κλίνης.
Η διαδικασία για να γίνει το περίτεχνο κρητικό μαχαίρι αρχίζει από ένα κομμάτι ακατέργαστο ατσάλι. Αφού διαμορφωθεί η λεπίδα, ακολουθεί η διαδικασία της κατασκευής της λαβής, το «μανίκι» όπως λένε στην Κρήτη, που γίνεται από κέρατα ή κόκαλα ζώων τα οποία βράζονται με στάχτη και ασβέστη για να ασπρίσουν, ξύλο ελιάς και άλλα υλικά. Το τελικό στάδιο της κατασκευής του, και ίσως το βασικότερο, είναι το ακόνισμα. Γιατί μπορεί το μαχαίρι να είναι περισσότερο για ομορφιά, αλλά είναι και χρηστικό. «Και ειδικά εδώ στην Κρήτη για μας είναι ένα εργαλείο», καταλήγει ο κ. Κλίνης.
Μια «σαΐτα» με μεγάλη διατρητική ικανότητα
Το σχήμα της λεπίδας είναι ευθύ, η πλευρά της κόψης, πριν από το άκρο της λεπίδας, γίνεται έντονα κυρτή και καταλήγει στην αιχμή, που έχει ελαφριά κλίση προς τα επάνω. Το μήκος της λεπίδας ποικίλλει. Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα οι Κρητικοί μαχαιροποιοί κατασκεύαζαν υπερμεγέθη μαχαίρια, το μήκος των οποίων έφθανε μέχρι και τα 0,80 εκατ. Οι τεράστιες αυτές μαχαίρες μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως σπάθες.
