[ Δρόμοι ]

Τι τρέχει…

… επιτέλους με την Αμερική και τον πόλεμο; Πώς εξηγείται η εκλεκτική σχέση της μαζί του; Και τι τρέχει με τον πολιτισμό και τον πόλεμο, αυτό το σατανικό οξύμωρο που ρίχνει κάθε τόσο πάνω μας τη σκιά του, από γενιά σε γενιά, από αιώνα σε αιώνα; «Μπροστά στον πόλεμο», έλεγε ο στρατηγός Πάτον, «όλα τα άλλα ανθρώπινα επιτεύγματα είναι ασήμαντα». Ο πόλεμος δίνει σκοπό στη ζωή. Ο κίνδυνος δίνει ζωντάνια. Ο πόλεμος ζωντανεύει ακόμη και εκείνους που είναι εναντίον του. Η ειρήνη βγάζει στο φως την ανοησία του ανθρώπου, ο πόλεμος τον κάνει να μοιάζει με τίγρη. (Αυτό το είπε ο Σαίξπηρ.)

Αν θέλουν…

… ειρήνη, οι χώρες πρέπει να ξεριζώσουν τα ζιζάνια πριν αντηχήσουν τα κανόνια. (Αυτό το είπε ο Ναπολέων). Και μια παροιμία: Καλύτερα να έχεις ειρήνη, παρά να επιβάλλεις ειρήνη. Στην Παγκόσμια Έκθεση του 1939, ο Αϊνστάιν έγραφε για την επερχόμενη τεχνολογική εποχή, που υποσχόταν μια καλύτερη ζωή, αλλά προειδοποιούσε: «Η παραγωγή και η διανομή των αγαθών είναι εντελώς ανοργάνωτη, έτσι που όλοι ζουν με τον φόβο μήπως συντριβούν από τον οικονομικό κύκλο. Επίσης, άνθρωποι που ζουν σε διαφορετικές χώρες σκοτώνουν ο ένας τον άλλο εκεί που δεν το περιμένει κανείς, έτσι που όποιος σκέφτεται το μέλλον δεν μπορεί παρά να ζει μέσα στον φόβο και τον τρόμο». Και κατέληγε: «Είμαι βέβαιος, όμως, πως οι επερχόμενες γενιές θα διαβάζουν κάποτε αυτά τα λόγια με ένα αίσθημα δικαιολογημένης υπεροχής». Όχι ακόμη, δόκτωρ.

Μια δημοσιογράφος…

… της εφημερίδας «Φιλαντέλφια Ινκουάιαρερ», μέσα από το παράθυρό της, παρατηρούσε πριν από μερικά χρόνια την Αμερική που πήγαινε στον πόλεμο. Οι σημαίες κυμάτιζαν, τα ανακοινωθέντα απαγγέλλονταν, οι στόχοι ονοματίζονταν, οι πύραυλοι εξαπολύονταν. Το λαβωμένο έθνος ανταπέδιδε με δίκαιη οργή. «Γιατί δεν νιώθω αυτή την οργή, γιατί δεν νιώθω την αδρεναλίνη να φουσκώνει τις φλέβες μου, γιατί δεν σφίγγω τα δόντια μου μπροστά στην τηλεόραση;», αναρωτιόταν η δημοσιογράφος Μάριον Ουίνικ. «Δεν αντέχω άλλους θανάτους».

Η τιμωρία…

… των ενόχων είναι ίσως ένα συναίσθημα που μπορεί να φουντώσει τον πατριωτικό πυρετό, ακόμη κι αν πρόκειται για έναν αποκρουστικό απαγχονισμό. Μα δεν είναι καθόλου βέβαιο πως μπορεί να κάνει τον κόσμο ασφαλέστερο ή καλύτερο. «Έχω μια θλιβερή βεβαιότητα πως αυτός ο πόλεμος θα κάνει ακριβώς το αντίθετο», λέει η Ουίνικ. «Στις 11 Σεπτεμβρίου έκλαψα, τρέμοντας από φόβο. Μπροστά στην τηλεόρασή μου, αναρωτιόμουν: Άραγε τελείωσε; Σήμερα ξέρω την απάντηση. Όχι. Μόλις έχει αρχίσει. Κάπου στον κόσμο, υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που τρέχουν και συντρίμμια που στροβιλίζονται και παιδιά που κλαίνε. Τότε ήταν στη Νέα Υόρκη. Τώρα είναι σε κάποιον άλλο τόπο με άγνωστους αθώους. Δεν πιστεύω στην εκδίκηση. Γι΄ αυτό, ό,τι και αν λένε, πιστεύω πως αυτόν τον πόλεμο τον έχουμε κιόλας χάσει».