Όταν οι ΗΠΑ δεν ήθελαν επεμβάσεις…

Πριν από πενήντα χρόνια, δύο δυτικές δυνάμεις συνωμότησαν για να καταλάβουν

μία αραβική χώρα, σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο και την παγκόσμια κοινή

γνώμη. Τότε, μία άλλη δυτική χώρα είχε σηκώσει το ανάστημά της για να

σταματήσει τους επίδοξους κατακτητές.

Ακούγεται παράδοξο σήμερα, ιδίως μετά τον πόλεμο στο Ιράκ. Αλλά οι επίδοξοι

εισβολείς ήταν η Βρετανία και η Γαλλία. Και η χώρα που τους σταμάτησε, η

Αμερική. Επρόκειτο για την κρίση του Σουέζ, η οποία σηματοδότησε το τέλος μιας

εποχής και την έναρξη μιας νέας για την Ευρώπη, την Αμερική και τη Μέση

Ανατολή.

Η κρίση ξέσπασε τον Οκτώβριο του 1956, όταν βρετανικές και γαλλικές δυνάμεις

επιχείρησαν να ξαναπάρουν τον έλεγχο της Διώρυγας του Σουέζ, που την είχε

ιδιοποιηθεί για λογαριασμό της Αιγύπτου ο ηγέτης της χώρας, συνταγματάρχης

Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Η στρατιωτική επέμβαση των Γάλλων και Βρετανών έπρεπε να

γίνει όμως βάσει κάποιου προσχήματος. Το πρόσχημα που τελικά βρέθηκε βασίστηκε

σε ένα «κόλπο», εν γνώσει του οποίου ήταν μονάχα οι Αγγλογάλλοι και οι

Ισραηλινοί: το Ισραήλ θα εισέβαλλε στην Αίγυπτο και θα προήλαυνε μέχρι τη

Διώρυγα. Στη συνέχεια θα εισέβαλλαν στη χώρα η Γαλλία και η Βρετανία,

υποτίθεται για να φέρουν την ειρήνη μεταξύ των δύο πλευρών, και θα την

καταλάμβαναν για να «διασφαλιστεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας» στη Διώρυγα.

Ο Αριέλ Σαρόν. Στις 29 Οκτωβρίου, ισραηλινές ειδικές δυνάμεις έπεσαν με

αλεξίπτωτο στην περιοχή του Σινά. Επικεφαλής ήταν ένας αξιωματικός που

επρόκειτο να σημαδέψει την ιστορία της χώρας: τ’ όνομά του ήταν Αριέλ Σαρόν.

Προσποιούμενες έκπληξη, η Βρετανία και η Γαλλία απαίτησαν κατάπαυση του πυρός

από το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Όταν οι Αιγύπτιοι αρνήθηκαν, τότε βρετανικά

πολεμικά αεροπλάνα άρχισαν να βομβαρδίζουν στόχους της αιγυπτιακής αεροπορίας

στο έδαφος, και στις 5 Νοεμβρίου αγγλογαλλικά στρατεύματα ξεκίνησαν τη χερσαία

εισβολή στην περιοχή της Διώρυγας, ελπίζοντας να ανατρέψουν τον Νάσερ.

Υπολόγισαν όμως χωρίς τους Αμερικανούς. Ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Αϊζενχάουερ

θεώρησε ότι είχε προδοθεί από τους συμμάχους του και αποφάσισε να δώσει τέλος

στην όλη επιχείρηση. Η Αμερική απείλησε τη βρετανική κυβέρνηση ότι δεν θα

επιτρέψει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να της χορηγήσει δάνεια αν δεν

ανακληθεί η εντολή εισβολής στην Αίγυπτο. Απέναντι στον κίνδυνο της

οικονομικής κατάρρευσης, ο πρωθυπουργός σερ Άντονι Ίντεν αναγκάστηκε στις 7

Νοεμβρίου να υποχωρήσει στις αμερικανικές απαιτήσεις και να σταματήσει την

επιχείρηση, με τα βρετανικά στρατεύματα εγκλωβισμένα στο μέσον του δρόμου προς

τη Διώρυγα. Αν και έξαλλοι, και οι Γάλλοι αναγκάστηκαν επίσης να υποχωρήσουν ­

τα στρατεύματά τους ήταν υπό βρετανική διοίκηση.

Οι ρόλοι σήμερα αντιστράφηκαν

Μία παλιά ρήση λέει ότι οι βρετανικές εκλογές ούτε χάνονται ούτε κερδίζονται

από θέματα εξωτερικής πολιτικής. Όμως ο τρόπος που τελειώνει άδοξα η παραμονή

του Τόνι Μπλερ στην εξουσία έχει πολλές ομοιότητες με την παραίτηση του σερ

Άντονι Ίντεν μετά την επιχείρηση στο Σουέζ.

Κατά τα άλλα, οι ρόλοι εμφανίζονται αντεστραμμένοι. Στους μήνες πριν από την

εισβολή στο Ιράκ, το 2003, οι Γάλλοι έπαιξαν τον ρόλο που είχαν παίξει οι

Αμερικανοί το 1956 ­ παρ’ ότι ο Ζακ Σιράκ και η Γαλλία δεν μπορούσαν να έχουν

τον ίδιο αντίκτυπο στα διεθνή πράγματα, όπως είχε ο Αϊζενχάουερ τότε. Το

«μάθημα» που πήραν οι Γάλλοι από την κρίση στο Σουέζ τούς οδήγησε να

οικοδομήσουν μία νέα ταυτότητα και να γίνουν ο θεματοφύλακας μιας σειράς

παγκόσμιων αξιών και ιδανικών.

Οι Αμερικανοί, που περιφρόνησαν τόσο προκλητικά τον ΟΗΕ στην κρίση του Ιράκ,

είχαν στο Σουέζ φροντίσει να «περάσουν» από τον διεθνή οργανισμό όλα τα

σημαντικά ψηφίσματα. Και οι Βρετανοί δεν ενεπλάκησαν ποτέ ξανά σε κρίση χωρίς

την υποστήριξη των Αμερικανών. Το βασικό μάθημα του Σουέζ για τους Βρετανούς

ήταν ότι η χώρα δεν θα μπορούσε ποτέ να λειτουργήσει ανεξάρτητα, χωρίς την

υποστήριξη των Αμερικανών. Για όλο τον κόσμο, το Σουέζ επιβεβαίωσε την

αμερικανική παντοδυναμία και τον ρόλο του «δεύτερου βιολιού» που θα έπαιζαν

στο εξής οι ευρωπαϊκές «μεγάλες δυνάμεις», ενώ πυροδότησε τον παναραβικό

εθνικισμό.

Ο Τζέφρι Ουέτκροφτ είναι Άγγλος δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το

τελευταίο του βιβλίο έχει τίτλο «Ο παράξενος θάνατος της Αγγλίας των Τόρις