Αναζήτηση
Η εκλογική ήττα των Σουηδών Σοσιαλδημοκρατών ήταν, για να το πούμε απλά, το
κερασάκι στην τούρτα. Ή τελευταία αποτυχία σε ένα μακρύ κατάλογο που δικαιώνει
όσους αναφωνούν «Δύσκολοι καιροί για αριστερούς»… Η ευρωπαϊκή
Σοσιαλδημοκρατία μοιάζει να έχει περιέλθει σε τέλμα. Ίσως είναι καιρός να
αφουγκραστεί την κριτική και τις συμβουλές επιβίωσης που της δίνει η βάση.
|
|
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, τίποτα δεν έδειχνε ικανό να σταματήσει την
άνοδο της Αριστεράς. Την εκλογική νίκη των Σουηδών Σοσιαλδημοκρατών το 1994,
ακολούθησαν η επανεκλογή του Δημοκρατικού Μπιλ Κλίντον στις ΗΠΑ, ο θρίαμβος
του Μπλερ στην Αγγλία, εκλογή του Σρέντερ στη γερμανική καγκελαρία και του
Ζοσπέν στη γαλλική πρωθυπουργία. Δώδεκα χρόνια αργότερα, η εικόνα έχει
αλλάξει. Μπορεί η Ιταλία και η Ισπανία να μετακινήθηκαν προς τα Αριστερά, στη
Βρετανία όμως οι ψηφοφόροι ζητούν από τον Μπλερ να φύγει… σήμερα κιόλας, στη
Γερμανία οι Σοσιαλδημοκράτες συγκυβερνούν αναγκαστικά με τους
Χριστιανοδημοκράτες, στη Γαλλία οι Σοσιαλιστές δείχνουν ακόμα παραλυμένοι από
την ήττα του 2002 και στη Σουηδία, την περασμένη Κυριακή, οι Σοσιαλδημοκράτες
του Γκόραν Πέρσον «καταδικάστηκαν» στον ρόλο που κράτησαν μόλις εννιά χρόνια
από τα τελευταία 74 – στην αντιπολίτευση.
Κάποιοι προσωποποιούν τις ευθύνες. Κατηγορούν τον Πέρσον πως υπήρξε αλαζονικός
ή τον Μπλερ πως ήταν «σκυλάκι» του Μπους. Άλλοι χρεώνουν την κάμψη της
ευρωπαϊκής Σοσιαλδημοκρατίας στην κόπωση που προκαλεί η πολυετής διακυβέρνηση,
σε κυβερνώντες και κυβερνώμενους. Ορισμένοι όμως αναζητούν βαθύτερα αίτια,
επισημαίνοντας με νόημα πως στις περισσότερες χώρες οι ψηφοφόροι είναι
χωρισμένοι στη μέση, δυσκολεύονται να επιλέξουν μεταξύ Κεντροαριστεράς και
Κεντροδεξιάς.
«Δεξιές» προτάσεις. Μια εξήγηση είναι ενδεχομένως πως, προκειμένου να
«πιάσουν» περισσότερους ψηφοφόρους, αριστεροί και δεξιοί συγκλίνουν σταθερά
προς το Κέντρο. Για παράδειγμα η Σεγκολέν Ρουαγιάλ, η επικρατέστερη υποψήφια
των Γάλλων Σοσιαλιστών για την προεδρία, υιοθετεί προτάσεις (όπως η εκπαίδευση
των ανήλικων παραβατών από τον στρατό) που μόνο αριστερές δεν θεωρούνται. Και
ο Φρέντρικ Ράινφελντ, ο νέος Σουηδός πρωθυπουργός, κατάφερε να εκλεγεί
πείθοντας τους πολίτες ότι θα «πειράξει» το περίφημο σουηδικό κοινωνικό
μοντέλο (ένα σοσιαλδημοκρατικό επίτευγμα) μόνο για να το βελτιώσει.
Οι καιροί είναι δύσκολοι για τους αριστερούς, πράγματι, αδυναμία να αντιδράσει
όμως δείχνει κυρίως η «κεφαλή» όχι η βάση. Ακόμα μία απόδειξη; Εντοπίζεται
στις ΗΠΑ, στην ιστοσελίδα dailykos. com του «δικού μας» Μάρκου Μουλίτσα (ο
οποίος κυκλοφόρησε πρόσφατα νέο βιβλίο), εκεί όπου καθημερινά μισό εκατομμύριο
απλοί άνθρωποι συζητούν, προτείνουν και καταστρώνουν στρατηγικές με στόχο τη
μεταρρύθμιση, την ανασύνταξη και τη νίκη των Δημοκρατικών – όπως τότε, στα
μέσα της δεκαετίας του 1990.
Να αλλάξει η «κλασική» συνταγή
Για τους θεωρητικούς η λύση για την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία δεν είναι να
εγκύψει στις δεξιές τάσεις της κοινωνίας, αλλά να επαναφέρει την κοινωνία προς
την Αριστερά, δείχνοντας ωστόσο νέους δρόμους, μακριά και από τις παλαιές
σοσιαλιστικές συνταγές και από την άνευ όρων παράδοση στους νόμους της αγοράς.
Στη Βρετανία, λόγου χάρη, «εργαστήρια ιδεών» όπως η Compass και η Fabian
Society, ομάδες παραδοσιακά προσκείμενες στους Εργατικούς, έχουν αρχίσει μια
μεγάλη συζήτηση με στόχο ένα νέο… Νέο Εργατικό Κόμμα, συστήνοντας μεταξύ των
άλλων την ανατροπή των προτεραιοτήτων, να περάσει η κοινωνία πριν από την
οικονομία, να δοθεί έμφαση στην καταπολέμηση των ανισοτήτων, να ξαναδοθεί
περιεχόμενο στην ιδέα του έθνους ώστε να συμφιλιωθεί η προοδευτική σκέψη της
ελίτ με τους φόβους του απλού πολίτη.
