[ ΠΡΟΒΟΛΕΙΣ ]

ΠΩΣ ΕΧΟΥΝ καταφέρει οι χώρες της Ευρώπης (κυρίως οι κεντρικές χώρες της

Ευρωπαϊκής Ένωσης καθώς και οι σκανδιναβικές χώρες) να ελαχιστοποιήσουν ή και

να εκμηδενίσουν τα φαινόμενα της πολιτικής διαφθοράς; Οπωσδήποτε η διαφθορά

έχει τις ρίζες της στην κουλτούρα (είναι εν μέρει «πολιτιστικό φαινόμενο»),

στις ιστορικές εμπειρίες και διαδρομές της χώρας, στον τρόπο συγκρότησης της

δημόσιας διοίκησης/ κράτους, στην κοινωνική σύνθεση κ.λπ. Είναι ένα σύνθετο

δηλαδή φαινόμενο που δεν επιδέχεται απλοϊκές ερμηνείες, πολύ περισσότερο

απλοϊκές θεραπείες. Αλλά η ευρωπαϊκή εμπειρία και, κυρίως, η εμπειρία των

σκανδιναβικών χωρών αναδεικνύει την κρίσιμη σημασία του πολιτικού συστήματος

και της πολιτικής διαδικασίας στην προσπάθεια ελαχιστοποίησης/εκμηδένισης της

διαφθοράς. Εάν η πολιτική διαδικασία προσλαμβάνεται και αξιοποιείται ως

μηχανισμός εναλλαγής στην εξουσία όχι απλώς κυβερνήσεων με διαφορετικές

πολιτικές και ιδεολογικές επιλογές, στόχους, προγράμματα αλλά ως αντικατάσταση

διαφορετικών και πολυπληθών ομάδων σε θέσεις εξουσίας με στόχο την άντληση

κάθε είδους οικονομικών ωφελειών, τότε αναπόφευκτα οδηγούμεθα σε καταστάσεις

και συνθήκες που εκτρέφουν φαινόμενα εκτεταμένης πολιτικής διαφθοράς. Στις

περιπτώσεις αυτές τα άτομα ταυτίζονται λιγότερο με κόμματα και περισσότερο με

κομματικά στελέχη όχι γιατί αποδέχονται κάποιες ιδεολογικές/πολιτικές αξίες

αλλά γιατί προσδοκούν την κατάληψη θέσεων ή ανάληψη δραστηριοτήτων οικονομικού

οφέλους («σύστημα πελατειακών σχέσεων»). Ως αποτέλεσμα, η αλλαγή κυβέρνησης

οδηγεί στην αντικατάσταση απροσδιόριστου αριθμού ατόμων σε θέσεις που

περιλαμβάνουν από τις διοικήσεις τραπεζών έως νοσοκομείων, δημόσιων

επιχειρήσεων κ.λπ. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα και βεβαίως δεν

συμβαίνει (στην ίδια έκταση τουλάχιστον) σε καμιά άλλη ανεπτυγμένη χώρα της

Ευρώπης. Στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και κυρίως σκανδιναβικές χώρες η αλλαγή

κυβέρνησης προκαλεί την αντικατάσταση ελαχίστων ατόμων σε διάφορες θέσεις

(περιορίζονται συνήθως μόνο στα γραφεία υπουργών). Στην Ελλάδα ουδείς γνωρίζει

πόσα άτομα ακριβώς αντικαθίστανται με κάθε αλλαγή κυβέρνησης. Αυτή είναι μια

σοβαρή πηγή διαφθοράς και σοβαρότατη παθογένεια του πολιτικού συστήματος.

Επομένως χρειάζονται κάποιες ριζικές τομές στο πολιτικό σύστημα και την

πολιτική διαδικασία (π.χ. τύπου ΑΣΕΠ) εάν θέλουμε πράγματι να περιστείλουμε τη

διαφθορά (που όπως όμως αναφέραμε, στην Ελλάδα τροφοδοτείται και από άλλους παράγοντες).

Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος

του Δ.Σ. του ΕΛΙΑΜΕΠ.