Ο λαός μου πέθανε από πείνα, / και εκείνος που/ Δεν χάθηκε από/ την

ασιτία/ Μακελεύτηκε με το σπαθί·

Χάθηκαν από την πείνα/ σε έναν τόπο γεμάτο γάλα και μέλι.

Πέθαναν γιατί οι οχιές/ Κι οι γιοι των οχιών έφτυσαν δηλητήριο στον χώρο/

Όπου οι Ιεροί Κέδροι/ Και τα ρόδα και τα γιασεμιά/ Αποπνέουν το άρωμά

τους.

Χαλίλ Τζιμπράν

Ο Χαλίλ Τζιμπράν, ο μεγάλος αυτός ποιητής του Λιβάνου, μιλάει για το μισό

εκατομμύριο Λιβανέζους που έχασαν τη ζωή τους στον λιμό του 1916. Εκφράζει

όμως την οργή που κάθε ανθρώπινη ψυχή πρέπει να νιώθει για τον πόνο και την

καταστροφή της Βηρυτού τού σήμερα – εδώ που το σπαθί εξακολουθεί να ανοίγει

βίαια δρόμο.

Οι κάτοικοι της Βηρυτού είναι σκληροί άνθρωποι, δεν συγκινούνται εύκολα. Στα

τέλη της περασμένης εβδομάδας όμως πολλοί λύγισαν μπροστά σε μια φωτογραφία:

ένα μικρό κορίτσι, παραπεταμένο σαν σπασμένο λουλούδι σε ένα χωράφι κοντά στο

Τερ Χάρφα, με το χέρι της ακουμπισμένο στις σκισμένες μπλε πιτζάμες της, τα

μάτια της – κάτω από τα μακριά, απαλά μαλλιά – κλειστά, στραμμένα μακριά από

τον φακό. Ήταν ακόμη ένας «τρομοκρατικός» στόχος του Ισραήλ και πολλοί

άνθρωποι, του εαυτού μου μη εξαιρουμένου, είδαν μια τρομακτική ομοιότητα

ανάμεσα σε αυτήν και τη φωτογραφία μιας μικρής Πολωνέζας να κείται νεκρή σε

ένα χωράφι πλάι στην τσακισμένη από τον πόνο αδελφή της το 1939.

Γυρίζω σπίτι και ψάχνω τα αρχεία μου, βρίσκω παλιές φωτογραφίες της ισραηλινής

εισβολής του 1982. Κι άλλες φωτογραφίες από νεκρά παιδιά και κατεστραμμένες

γέφυρες. «Οι Ισραηλινοί απειλούν να εισβάλουν στη Βηρυτό». «Ο Λίβανος σε

πόλεμο». «H Βηρυτός πολιορκείται». «Σφαγή στη Σάμπρα και τη Σατίλα».

Ζωντανοί στη Βηρυτό. Ναι, πόσο εύκολα ξεχνάμε αυτές τις παλιές σφαγές.

Έως και 3.200 Παλαιστίνιοι σφαγιάσθηκαν στη Σάμπρα και τη Σατίλα τον

Σεπτέμβριο του 1982 από τους «αντιπροσώπους» του Ισραήλ, τους Χριστιανούς

πολιτοφύλακες, την ώρα που τα ισραηλινά στρατεύματα παρακολουθούσαν. Εκεί

ήμουν. Σταμάτησα να μετράω πτώματα όταν έφτασα τα 100. Πολλές γυναίκες είχαν

βιαστεί πριν μαχαιρωθούν ή πυροβοληθούν. Και εντούτοις, την περασμένη

εβδομάδα, όταν προσπαθούσα να αποφύγω τον βομβαρδισμό του Γκομπέιρι μαζί με

τον οδηγό μου, τον Αμπέντ, περάσαμε δίπλα ακριβώς από την είσοδο του

προσφυγικού καταυλισμού, εκεί ακριβώς όπου είχα δει τους πρώτους

δολοφονημένους Παλαιστινίους. Και δεν τους σκεφτήκαμε. Εκείνοι ήταν νεκροί στη

Βηρυτό κι εμείς προσπαθούσαμε να μείνουμε ζωντανοί στη Βηρυτό. Εδώ και τριάντα

χρόνια προσπαθώ να μείνω ζωντανός στη Βηρυτό.

Βρίσκω ακόμα πιο παλιά αποκόμματα. Αυτό είναι από το 1840 – τότε που η Βηρυτός

ήταν μια σπουδαία οθωμανική πόλη – από μιαν αγγλική εφημερίδα. «Βηρυτός. H

αναρχία βρίσκεται πλέον στην ημερησία διάταξη, οι περιουσίες και η προσωπική

μας ασφάλεια διατρέχουν κίνδυνο. Πολλοί Ευρωπαίοι έχουν εγκαταλείψει τις

οικίες και τις επιχειρήσεις τους, αναζητώντας ασφάλεια σε πιο ήρεμες χώρες».

Ο Κήπος με τα Πεύκα. Θυμάμαι πως στον τοίχο της τραπεζαρίας μου υπάρχει

μια λιθογραφία που απεικονίζει τα γαλλικά στρατεύματα να φθάνουν στη Βηρυτό,

το 1842, ώστε να προστατεύσουν τους Χριστιανούς Μαρωνίτες από τους Δρούζους.

Στρατοπεδεύουν στον Jardin des Pins, τον Κήπο με τα Πεύκα, εκεί όπου βρίσκεται

σήμερα η γαλλική πρεσβεία… Έξω από το παράθυρο ακούω ξανά τον «ψίθυρο» των

ισραηλινών αεροσκαφών· είναι κρυμμένα πίσω από τον καπνό που φτάνει πια 30

χιλιόμετρα μέσα στη θάλασσα.

H Φαϊρούζ είναι η πλέον δημοφιλής από τις τραγουδίστριες του Λιβάνου.

Επρόκειτο να εμφανισθεί στο φεστιβάλ του Μπααλμπέκ. Ακυρώθηκε και αυτό, όπως

όλα. Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια της είναι αφιερωμένο στη γενέτειρά της:

Για τη Βηρυτό – ειρήνη στη Βηρυτό με όλη την καρδιά μου. / Και φιλιά

– στην πόλη και τα σύννεφα. / Στον βράχο μιας πόλης που μοιάζει με το

πρόσωπο γέρου ναύτη. / Από την ψυχή των ανθρώπων της φτιάχνει

κρασί. / Από τον ιδρώτα τους, φτιάχνει ψωμί και γιασεμί. /

Πώς έφτασε λοιπόν να ‘χει γεύση καπνού και πυρκαγιάς;

H καταστροφή και η αναγέννηση

Αλλεπάλληλες κατακτήσεις αλλά και μεγάλες δόξες σημάδεψαν την ιστορική πορεία

της πρωτεύουσας του Λιβάνου, που είναι η μεγαλύτερη πόλη και το κύριο λιμάνι

της χώρας. Με πληθυσμό 1,5 εκατομμύριο ανθρώπους (στο σύνολό του ο Λίβανος

έχει 3,8 εκατ.), πριν από τον εμφύλιο, η κοσμοπολίτικη Βηρυτός ήταν γνωστή ως

το Παρίσι της Μέσης Ανατολής.

Χριστιανοί εναντίον Μουσουλμάνων

Ο εμφύλιος του Λιβάνου (1975-1990) ανάμεσα σε Μουσουλμάνους και Χριστιανούς

έχει τις ρίζες του στις συγκρούσεις αλλά και τους πολιτικούς συμβιβασμούς που

ακολούθησαν το τέλος της κατοχής της χώρας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι

εντάσεις υποδαυλίστηκαν από τις μεταβαλλόμενες δημογραφικές τάσεις, τις

διαμάχες μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών αλλά και την ανάμειξη της Συρίας

του Ισραήλ και της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ). H

Συρία θα αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στον Λίβανο.


1982: H σφαγή στη Σάμπρα και τη Σατίλα

Από τα πιο αιματοβαμμένα κεφάλαια στην Ιστορία της μαρτυρικής πόλης. Κατά

εκατοντάδες σφαγιάσθηκαν οι Παλαιστίνιοι και οι Λιβανέζοι στους προσφυγικούς

καταυλισμούς της Σάμπρα και της Σατίλα από τους Λιβανέζους Μαρωνίτες

Χριστιανούς πολιτοφύλακες – συμμάχους του Ισραήλ – στις 16 Σεπτεμβρίου του

1982. Ο αριθμός των απωλειών κυμαίνεται από 700 μέχρι 3.500.


1983: Ο βομβαρδισμός των στρατώνων

Δύο φορτηγά παγιδευμένα με εκρηκτικά πλήττουν στη Βηρυτό τα κτίρια που

φιλοξενούσαν τους Αμερικανούς και τους Γάλλους – μέλη της Πολυεθνικής Δύναμης

του Λιβάνου -, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 241 Αμερικανοί πεζοναύτες και 58

Γάλλοι αλεξιπτωτιστές. Οι επιθέσεις αυτές θεωρούνται από τις πρώτες

«αυτοκτονίας» που έχουν καταγραφεί. H Χεζμπολάχ αρνήθηκε την ευθύνη.


H ανοικοδόμηση της Βηρυτού

Αν ένα όνομα σφράγισε τη μεταπολεμική Βηρυτό, αυτό ήταν σίγουρα εκείνο του

δολοφονημένου πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι. Ήταν ο άνθρωπος που αναστήλωσε

την κατεστραμμένη πρωτεύουσα ύστερα από τον ισοπεδωτικό 15ετή εμφύλιο.

Χρησιμοποιώντας την προσωπική του οικονομική επιρροή – τα συμφέροντά του

εξαπλώνονταν από το Ριάντ, μέχρι το Παρίσι και το Χιούστον – ο

δισεκατομμυριούχος εργολάβος προσείλκυσε ξένες επενδύσεις και ίδρυσε ιδιωτικές

κατασκευαστικές εταιρείες για να ανοικοδομήσει την επιχειρηματική καρδιά της

Βηρυτού. Ήταν στην ουσία εκείνος που τοποθέτησε ξανά τη χώρα στον διεθνή

οικονομικό και τουριστικό χάρτη.

Μετά την Ανεξαρτησία

* 1967: Αν και χωρίς ενεργό ρόλο στον αραβο-ισραηλινό πόλεμο, το έδαφος

του Λιβάνου χρησιμοποιείται από τους Παλαιστινίους ως βάση επιθέσεων κατά του

Ισραήλ.

* 1968: Το Ισραήλ πραγματοποιεί επιδρομή στο αεροδρόμιο της Βηρυτού,

καταστρέφοντας 13 πολιτικά αεροπλάνα.

* 1975: Έναρξη εμφυλίου

* 1976: Συριακά στρατεύματα εισβάλλουν στον Λίβανο για να

αποκαταστήσουν την ειρήνη.

* 1982: Μαζική εισβολή Ισραηλινών δυνάμεων. Κατάληψη δυτικής Βηρυτού.

Άφιξη πολυεθνικής δύναμης.

* 1983: Συμφωνία Ισραήλ – Λιβάνου για αποχώρηση ισραηλινών, τερματισμό

των συγκρούσεων και δημιουργία ασφαλούς περιοχής στον Νότο.

* 1992: Γίνεται πρωθυπουργός ο Ραφίκ Χαρίρι.

* 2000: Τερματίζεται η ισραηλινή στρατιωτική παρουσία στον Νότιο

Λίβανο, ύστερα από 22 χρόνια.

* 2004: Το Συμβούλιο Ασφαλείας ζητεί αποχώρηση όλων των ξένων

στρατευμάτων από τον Λίβανο. H Συρία αποχωρεί δύο χρόνια αργότερα.

* 2005: Ο πρώην πρωθυπουργός Ραφίκ Χαρίρι δολοφονείται.

* 2006: Δύο Ισραηλινοί στρατιώτες κρατούνται από τη Χεζμπολάχ. Το

Ισραήλ σφυροκοπεί τον Λίβανο.