Mήνυμα αγάπης πέρα από την Aφρική

Οι κυρίες με τα χρυσά που δίνουν «κάτι» και για τα ορφανά, ποτέ δεν με

συγκίνησαν. Αφήστε που ποτέ δεν ξέρουμε τι πραγματικά δίνουν. Ήμουν καχύποπτος

λοιπόν όταν στις παρυφές του Κολωνακίου αναζητούσα το προξενείο της Ακτής του

Ελεφαντοστού. Για τη Μέρω Κεσεσίογλου είχα ακούσει πολλά. Γενική πρόξενος της

Ακτής του Ελεφαντοστού, πρέσβειρα καλής θελήσεως των Ηνωμένων Εθνών για την

καταπολέμηση του AIDS, πρόεδρος της Ελληνικής Δράσης Αφρικής, φύλαρχος

αφρικανικής φυλής!

«Μια παράξενη που τρώει τα λεφτά της στην Αφρική», μου είχε πει πρόσφατα ένας

φίλος. Δεν είχα καταλάβει αυτό το «παράξενη», μου άρεσε αυτό το «τρώει τα

λεφτά της» και δεν συνέχισα τη συζήτηση. Ήταν οι μέρες που οι τηλεοράσεις

έκαναν τους καθιερωμένους μαραθώνιους τους για το AIDS και τα «καημένα τα

παιδάκια». Φιλανθρωπία με SMS. Λίγες μέρες μετά πληροφορήθηκα ότι η κ.

Κεσεσίογλου είναι για λίγο στην Αθήνα. H παρουσία της στο προξενείο της Ακτής

του Ελεφαντοστού, δίπλα στα τόξα και τις μάσκες που της έχουν χαρίσει, με

ξάφνιασε. Ήταν ντυμένη σαν Δυτική, αλλά τα χρώματα, τα μαλλιά της, τα

κοσμήματα ήταν όπως θα τα ήθελε και μια Αφρικανή. Φανταχτερά και «πλούσια»,

απομεινάρια μιας χώρας, της Ακτής του Ελεφαντοστού, που κάποτε ήταν υπέροχη.

Ήταν φανερό, η κυρία απέναντί μου δεν ένιωθε πια άνετη με το δυτικό της

κοστούμι. Άλλωστε εδώ και εννέα χρόνια είναι η φύλαρχος της φυλής Ανί Μπαλί. H

μοναδική ίσως λευκή γυναίκα φύλαρχος της Ακτής του Ελεφαντοστού.

Πώς σας φωνάζουν στην Αφρική;

Κάποιοι με φωνάζουν μαμά. Στη φυλή μου όμως με φωνάζουν Αντζιά Τσιέν Νοκό.

Αντζιά θα πει δώρο Θεού και Τσιέν Νοκό είναι η γυναίκα που δεν παραδίδει τα

όπλα.

Πότε πρωτοπήγατε στην Αφρική;

Το ’79. Σπούδαζα Κοινωνιολογία στη Γενεύη και τα Ηνωμένα Έθνη έψαχναν

εθελοντές. Μπήκα σε ένα αεροπλάνο με ένα τάγμα καλογριών. Πήγαμε σε ένα

λεπροκομείο. Έξω είχε 45 βαθμούς και 90% υγρασία. Μόλις ανοίγει η πόρτα του

λεπροκομείου έρχεται η δυσοσμία από τη σήψη των σαρκών. Ο ένας δεν είχε αυτί,

ο άλλος δεν είχε μύτη. Τα μάτια μου έτρεχαν ποτάμια δάκρυα. Και μια καλόγρια

μού λέει «ήρθες εδώ για να κλαις, καλύτερα να γυρίσεις πίσω». Τελικά έμεινα

δύο μήνες. Όταν επέστρεψα, έπεισα τους συμφοιτητές μου να βοηθήσουν. Αρχίσαμε

να κάνουμε bazaar, γιορτές, για να βγάζουμε λεφτά για την Αφρική.

H οικογένειά σου πώς τα έβλεπε αυτά;

H οικογένειά μου ήταν στην Κωνσταντινούπολη. Μια φορά μέσα στα Χριστούγεννα,

πουλούσαμε βιβλία στους δρόμους. Ένας συγγενής μου με είδε, τηλεφωνεί στον

πατέρα μου και του λέει «είδα την κόρη σου να δουλεύει στον δρόμο». Είδα και

έπαθα να τους εξηγήσω.

Κατάγεστε από πλούσια οικογένεια;

Ναι. Ο πατέρας μου ήταν Έλληνας της Πόλης. Είχε βιομηχανία χάλυβος.

Και πώς μια γυναίκα μεγαλωμένη στα πούπουλα αποφασίζει να αφοσιωθεί στην

Αφρική; Παντρευτήκατε, κάνατε παιδιά;

Μόνο για ένα πολύ μικρό διάστημα η ζωή μου ήταν οικογενειακή. Μετά γύρισα στην

Αφρική. Εκεί αισθάνομαι ευτυχισμένη. Ίσως όταν ο άνθρωπος πλησιάζει τον θάνατο

να γίνεται Θεός.

Τα χρήματα που δίνετε στην Αφρική πού τα βρίσκετε; Από φιλανθρωπικές

εκδηλώσεις ή είναι δικά σας χρήματα;

Έχω κάποιες επενδύσεις κυρίως σε ακίνητα και μ’ αυτά κινούμαι. Οι εκδηλώσεις

τις περισσότερες φορές μάς καταστρέφουν. Είναι πολλά τα έξοδα. Σήμερα με

βλέπετε χαμογελαστή γιατί με πήρε ο Κοντέλης και μου έδωσε ένα τρακτέρ. Άκουσε

ότι κάνουμε τη Γεωργική Σχολή και σκέφθηκε να βοηθήσει.

Πώς είναι οι σχέσεις σας με τις άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις;

Στη μόδα είναι η πολυτελής φιλανθρωπία. Δεν έχω τι να το κάνω, μου περισσεύει,

άντε να τους το δώσω. Στις εκδηλώσεις τους μιλάνε, μιλάνε χωρίς αποτέλεσμα.

Μια φορά σηκώθηκα και έβαλα τις φωνές. Αντί να μιλάτε δεν έρχεσθε μαζί μου

στην Αφρική; Να δείτε τι σημαίνει trafficking και AIDS.

Εσείς πώς ζείτε στην Αφρική;

Ζω σε καμπανό. Σε ένα σπίτι από λάσπη, με άχυρα για οροφή. Και όταν

μετακινούμαι κοιμάμαι στο αυτοκίνητο. Στις πολυήμερες μετακινήσεις μας, έχουμε

έναν άνθρωπο ο οποίος ξέρει να βρίσκει νερό, μας βγάζει λίγο και πλενόμαστε με

ένα κομμάτι ύφασμα.

Μου λέτε το ημερήσιο πρόγραμμά σας;

Εκεί η ζωή είναι σπαρτιάτικη. Ξεκινάμε στις 4 το πρωί, που δεν έχει αρχίσει

ακόμη η μεγάλη ζέστη. Και αρχίζουμε τις επισκέψεις, στα νοσοκομεία , στις

ιχθυοκαλλιέργειες, στα σχολεία. Μετά τις 6 στην Αφρική, χειμώνα-καλοκαίρι,

σκοτεινιάζει απότομα. Μόλις δύσει ο ήλιος είναι σαν να είναι 12 τη νύχτα.

Παίρνουμε τα φανάρια και επισκεπτόμαστε σπίτια. Τους δίνουμε μια κατσίκα, δυο

κότες…

Όταν λέτε «οικογένεια» εννοείτε μεγάλη οικογένεια.

Κάνουν πολλά παιδιά, αλλά τα περισσότερα πεθαίνουν πριν γίνουν 5 χρόνων. Και

έχουν πολλές γυναίκες, είναι πολύγαμες οικογένειες. Δηλαδή το χωριό είναι μια

μεγάλη οικογένεια και δεν ξέρει κανείς ποιο παιδί είναι ποιανού. Και μάλιστα η

γυναίκα υπερηφανεύεται όταν ο άντρας της έχει πολλές γυναίκες. Και όταν

πεθάνει ο άντρας, ο μεγαλύτερος αδελφός παντρεύεται τη γυναίκα του.

Προφυλακτικά δεν χρησιμοποιούν;

Με τίποτα. H θρησκεία τους λέει ότι δεν πρέπει να εμποδίζουν τη γεννητικότητα.

Το AIDS καλπάζει. Στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων οι γυναίκες εκδίδονται για να

πάρουν ένα μπουκάλι γάλα κατσίκας για το παιδί τους.

Πόσος κόσμος εξαρτάται από σας;

Πολύς κόσμος. Μόνο η φυλή μου, η Ανί Μπιλί, είναι 4 εκατομμύρια.

Τι σημαίνει αλήθεια «φύλαρχος»;

Σημαίνει ότι πρέπει να λύσω όλα τα προβλήματα. Έρχονται και μου λένε ότι αυτός

μου έκλεψε την κότα μου. Σήμερα μου είπαν ότι η γίδα του τάδε πέθανε και

σκέπτεται ότι τη δηλητηρίασε ο γείτονάς του!

Και πώς γίνεσαι «φύλαρχος»;

Αυτό που τους εντυπωσίασε περισσότερο είναι ότι τους έφερα νερό. Έκανα ένα

φράγμα δηλαδή. Το νερό είναι το πιο πολύτιμο πράγμα για τους Αφρικανούς, γι’

αυτό και με είπαν Αντζιά, που θα πει δώρο Θεού. Μετά τους πήγα τρακτέρ,

φρέζες, σπόρους και ξεκίνησε ο πρώτος συνεταιρισμός.

Θα ξέρετε ότι για μερικούς είσθε μια «τρελή που ασχολείται με τους

Αφρικανούς»…

Ναι και υπάρχουν και φίλοι που με κατακρίνουν. Ό,τι θέλουν ας πουν. Και εδώ

βοηθάω όταν είναι έκτακτη ανάγκη. Εδώ όμως υπάρχουν ιδρύματα, υπάρχει το

υπουργείο Υγείας. Τα φάρμακα εκεί είναι πανάκριβα. Υπάρχουν συνεργάτες μου που

πέθαναν από AIDS, από φυματίωση, από λέπρα.

Εσείς έχετε αρρωστήσει ποτέ;

Μόνο δυο φορές έπαθα ελονοσία, τη μια φορά εγκεφαλική. Ήμουν σε κώμα. Τα

φάρμακα της ελονοσίας είναι πάρα πολύ φθηνά, με ένα ευρώ μπορείς να πάρεις ένα

κουτί, αλλά στην Αφρική πεθαίνουν ακόμη από ιάσιμες ασθένειες. Το Κέντρο

Υγείας μπορεί είναι 100 χιλιόμετρα μακριά. Πώς να πας.

Τι θα μπορούσαν να κάνουν ο ΟΗΕ, η Παγκόσμια Κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση

για την Αφρική;

Τα Ηνωμένα Έθνη είναι ανύπαρκτα. Θα έπρεπε να πάνε επιτόπου να μάθουν στους

ανθρώπους μια τέχνη. Και πρέπει να γίνουν σχολεία. Σε κάθε χωριό. Ο

αναλφαβητισμός φέρνει φτώχεια και η φτώχεια το AIDS.

Με τις τοπικές αρχές πώς τα πάτε;

Μια χαρά. Μόνο που θέλουν να πηγαίνω μαζί τους για να κάνουν καμπάνια πολιτική

στην πλάτη μου. Όλοι θέλουν να βγάλουν φωτογραφία. Και όλοι οι ετοιμοθάνατοι

και οι άνθρωποι σε αναπηρικά καρότσια με έχουν σαν γυναίκα τους. Δηλαδή μου

δίνουν μια βέρα από ένα κλαδί και με παντρεύονται. Έχω παντρευτεί με άπειρους.

Όταν οι άνθρωποι είναι τόσο εξαθλιωμένοι, έχουν κάποιες αξίες;

Ή για να επιβιώσουν μπορεί να σε σκοτώσουν;

Οι άνθρωποι εκεί είναι πιο αγνοί, πιο αυθεντικοί, εδώ στην Ευρώπη είναι όλα

ψεύτικα.

Γιατί πάτε τελικά;

Για εξιλέωση. Για τις τύψεις μου.

Σε ποιο Θεό πιστεύει η φυλή σας;

Στην περιοχή υπάρχουν 70 διάλεκτοι και 30 θρησκείες. Οι περισσότεροι είναι

ανιμιστές, πιστεύουν στις ψυχές των προγόνων τους. Υπάρχουν πολλοί που

πιστεύουν στη μαύρη μαγεία. Κάνουν βουντού. Σκοτώνουν άνθρωπο.

Εσείς σε ποιον Θεό πιστεύετε;

Εμένα ο Θεός μου είναι η αγάπη. Δεν πιστεύω σε Μεσσίες. Καθένας από μας είναι

ή μπορεί να είναι ένας Μεσσίας. Όπως έλεγε ο Ζαν Πολ Σαρτρ, «έψαξα τον Θεό και

δεν τον βρήκα, αλλά βρήκα τον άνθρωπο και βρήκα τον Θεό».

«Θέλω νερό» σημαίνει «βάδισμα 10 χιλιόμετρα»

Τα προξενικά γραφεία της Ακτής του Ελεφαντοστού, στο Κολωνάκι, είναι γεμάτα με

φωτογραφίες. Τα χαμόγελα των αξιωματούχων γεμίζουν τη μία πλευρά. Στην άλλη

είναι οι εικόνες από την εξωτική Αφρική. Και μετά υπάρχουν οι φωτογραφίες με

τους τραυματίες, τους αναπήρους, τους ετοιμοθάνατους, αλλά και με παιδιά που

πάσχουν από AIDS να χαμογελούν για ένα παιχνίδι. H κ. M. Κεσεσίογλου μιλά για

τον θάνατο χωρίς να τρομάζει. Άλλωστε στα αγαπημένα της μέρη, η ζωή και ο

θάνατος χοροπηδούν στην ίδια αυλή…

Απ’ ό,τι κατάλαβα η οργάνωση σας προτιμά αντί να μοιράζει ψάρια, να

μαθαίνει τον κόσμο να ψαρεύει;

Ναι· γι’ αυτό εκπαιδεύσαμε κάποιες γυναίκες εδώ στην Ελλάδα και έπειτα αυτές

εκπαίδευσαν άλλες στην Αφρική. Έτσι τώρα έχουμε γύρω στους 70 συνεταιρισμούς

σε όλη την Αφρική. Παράγονται κηπευτικά, ντομάτες, μελιτζάνες. Τώρα βρίσκομαι

σε διαπραγματεύσεις με τους νομάρχες, τους φυλάρχους και τους βασιλείς κάθε

περιοχής, προκειμένου να παραχωρήσουν και άλλα χωράφια για καλλιέργειες.

Ασχολούμαστε με ιχθυοκαλλιέργειες, ενώ έχουμε και ορνιθοτροφεία μέσα στα εννέα

νοσοκομεία μας – εγκαταστάσεις με 3.000 ώς 4.000 κότες. Να τρώνε οι ασθενείς

αλλά, από την πώληση αυγών ή κρέατος πουλερικών, να εξασφαλίζονται και τα

χρήματα για το ηλεκτρικό.

Πάντως στις περισσότερες φωτογραφίες βλέπω παιδιά.

Είναι από τα δύο ορφανοτροφεία – το ένα εκ των οποίων είναι για ορφανά που

πάσχουν από AIDS – και από το σχολείο μας· «Ελλάς» και αυτό. Προσεχώς μάλιστα

θα περατωθούν και οι εργασίες κατασκευής της Γεωργικής Σχολής, ενός

οικοτροφείου για 100 κοπέλες. Εκεί θα μάθουν όλες τις καλλιέργειες, ενώ θα

υπάρχουν και μαθήματα σχετικά με την πτηνοτροφία. Θα είναι μια όαση μέσα στη

ζούγκλα. H γυναίκα στην Αφρική είναι ηρωίδα. Εκεί δεν υπάρχει ούτε νερό. Το

«θέλω νερό», λοιπόν, μεταφράζεται σε… 10 χιλιόμετρα βάδισμα.

Ένα σχολείο ή ένα νοσοκομείο είναι πιο απαραίτητο;

Ανάλογα με την περιοχή. Εμείς θέλαμε να φτιάξουμε ένα σχολείο στο Λομέ του

Τόγκο και μας είπαν: «Αφήστε τα αυτά». Ποσοστό της τάξεως του 50% του

πληθυσμού είναι φορείς του AIDS και, τελικά, θα φτιάξουμε ένα Κέντρο Υγείας.

Το ίδιο και στο Τομπουκτού στο Μάλι. Στα σύνορα με τη Λιβερία κατασκευάσαμε

ένα νοσοκομείο για ετοιμοθάνατους, τους οποίους κυριολεκτικά περισυλλέγουμε

μέσα από τα σκουπίδια!

Τι εννοείτε όταν λέτε «μέσα από τα σκουπίδια»;

Τα σκουπίδια είναι… «βουνά» στην Αφρική. Φοβερή δυσοσμία. Μια μέρα λοιπόν

μέσα από ένα τέτοιο «βουνό» άκουσα μια φωνή. Ήταν ένας άνθρωπος. Όταν κάποιος

νοσήσει από μια σοβαρή ασθένεια (AIDS, λέπρα, το «έλκος του Buruli», το

«σκουλήκι της Γουινέας») οι υπόλοιποι θεωρούν ότι την εκάστοτε ασθένεια τούς

την «έφερε» ο διάβολος ή η μαύρη μαγεία… Πρέπει λοιπόν τον άρρωστο άνθρωπο

να τον βγάλουν από το σπίτι του, να τον «πετάξουν» ζωντανό, για να διώξουν

μαζί και το κακό το πνεύμα.

Τι είναι «το σκουλήκι της Γουινέας»;

Οι άνθρωποι στην Αφρική πίνουν ακάθαρτο νερό και μαζί καταπίνουν και αυγά

φιδιών – η επώαση των οποίων, συνεπώς, γίνεται μέσα στον οργανισμό. Είναι

φοβερή ασθένεια όπως το «έλκος του Buruli». Μεταλλαγμένη λέπρα, που

αντιμετωπίζεται μόνο με ακρωτηριασμό. Έτσι κατασκευάσαμε αυτό το νοσοκομείο

για τους… «πεταμένους». Εγώ εκεί πηγαίνω για να μιλήσω με τους ασθενείς, να

τους συμπαρασταθώ και να τους ενισχύσω όπως μπορώ.

«Αισθάνομαι σαν σε… εκδρομή»

H συνέντευξη με τη Μέρω Κεσεσίογλου έγινε ενώ ετοίμαζε τις βαλίτσες της για το

ταξίδι της επιστροφής. Κυριακή πρωί θα πάρει το αεροπλάνο για το Ντουμπάι και

από εκεί σε λίγες ώρες θα βρίσκεται στο Αμπιντζάν. «Εκεί θα με περιμένει η

ομάδα μου, θα μείνουμε μια μέρα στην πρωτεύουσα για να αγοράσουμε κάτι υλικά,

θα τα φορτώσουμε στα φορτηγά και σε 8-10 ώρες θα είμαστε στο Τουκουζού Οζαλέμ,

στη Γεωργική Σχολή».

Δείχνετε να έχετε χαρά λες και πάτε σε σχολική εκδρομή…

Μα έτσι αισθάνομαι. Θα βάλουμε τα φορτηγά σε σχεδίες για να περάσουμε τη

λιμνοθάλασσα, γιατί δεν έχει φεριμπόουτ. Μανιβέλα, σχοινιά… Μερικές φορές

σπάνε τα σκοινιά και βρίσκεσαι στη μέση της λιμνοθάλασσας, παρέα με τους

κροκοδείλους.

Δεν φοβάστε;

Το μόνο σίγουρο στον άνθρωπο είναι ότι κάποια στιγμή θα πεθάνει. Εγώ αυτό που

θέλω είναι να μη με βασανίσουν. Να πεθάνω αμέσως, να μου κόψουν το κεφάλι ή να

με πυροβολήσουν.