Αναζήτηση
Το έτος που πέρασε έκλεισαν 40 χρόνια από τον θάνατο του Le Corbusier
(1887-1965). Γι’ αυτήν την επέτειο, με πρωτοβουλία του Κέντρου
Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (KAM), εγκαινιάστηκε στο Μεγάλο Αρσενάλι στα Χανιά
έκθεση (3-12/29-1) με θέμα: «Δυο ταξίδια στον Le Corbusier». Πρόκειται για τα
ταξίδια των μεταπτυχιακών σπουδαστών του ΕΜΠ στα έργα του Le Corbusier –
αρχιτέκτονα του 20ού αιώνα.
Την έκθεση υποστήριξαν το KAM, οι Σχολές ή τα Τμήματα Αρχιτεκτόνων των
Πολυτεχνείων Αθήνας και Κρήτης, των Πανεπιστημίων Θεσσαλονίκης και Θεσσαλίας,
το TEE και το Ίδρυμα Le Corbusier στο Παρίσι.
Ο επιμελητής τής έκθεσης Παναγιώτης Τουρνικιώτης, αναπληρωτής καθηγητής του
ΕΜΠ, υπεύθυνος στις μεταπτυχιακές σπουδές με αντικείμενο «Ανάλυση του γραπτού
και σχεδιασμένου αρχιτεκτονικού λόγου», αφιέρωσε τρία συνεχή έτη (από το
ξεκίνημα των σπουδών αυτών στο ΕΜΠ, το έτος 1998-99) στην έρευνα του έργου τού
Le Corbusier, πλουτίζοντας την καθαρά θεωρητική προσέγγιση, με μεθοδευμένες
επισκέψεις των σπουδαστών στον τόπο των έργων.
Όπως σημειώνει ο ίδιος στον φροντισμένο κατάλογο της έκθεσης, πρόκειται για το
υλικό που συγκεντρώθηκε από τα ταξίδια των μεταπτυχιακών σπουδαστών του ΕΜΠ:
«… Όχι επειδή τα έργα είναι αξεπέραστα, αλλά επειδή η πραγματική
επαφή μαζί τους μας μαθαίνει να βλέπουμε και άρα να μαθαίνουμε
αρχιτεκτονική. Αυτή είναι η αποκαλυπτική δύναμη του ταξιδιού στα έργα
του Le Corbusier…».
Θα πρέπει να τονιστεί η σημασία της έκθεσης για την πόλη των Χανίων και
ιδιαίτερα η εκπαιδευτική της διάσταση για τους σπουδαστές τού νέου Τμήματος
Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη την κρίση που περνά το Τμήμα Αρχιτεκτόνων στα Χανιά,
σε αυτήν τη δύσκολη φάση της λειτουργίας του, το ενδιαφέρον των σπουδαστών και
η ολόψυχη συμμετοχή τους, τόσο στην επίσκεψη όσο και στην ημερίδα που
πλαισίωσε την έκθεση, αποκτά ιδιαίτερο νόημα.
Στα ταξίδια του ο Le Corbusier έμαθε να σκέπτεται, να διαβάζει, να βλέπει τον
κόσμο και να αντλεί από αυτήν την εμπειρία μια γνώση απτή και βαθιά, έτσι που
αφομοιώνοντας όσα πράγματι είδε στους τόπους και τα κτίρια να τα
μετασχηματίσει δημιουργικά σε μια δική του αρχιτεκτονική άποψη.
Στο βιβλίο του «Le Modulor» διερευνά μεθοδικά τις αναλογίες του
ανθρωπίνου σώματος, τη σχέση του με την κίνηση και τη στάση μέσα στον χώρο, με
σκοπό να προτείνει ένα εργαλείο για τον σχεδιασμό που θα παραπέμπει σε
γεωμετρικές χαράξεις και αρμονικές αναλογίες.
Ανακάλυψε ταξιδεύοντας ότι τα μεγάλα έργα του πολιτισμού, όπως ο Παρθενώνας ο
οποίος στάθηκε γι’ αυτόν πηγή έμπνευσης και παράδειγμα του «άρρητου» χώρου
(espace indicible), κατασκευάστηκαν ακολουθώντας έναν κώδικα, με την ένταξη
του συνόλου του οικοδομήματος σ’ έναν εμβάτη που εξασφαλίζει τη συνέχεια και
τον λόγο, με όλο τον πλούτο που η λέξη λόγος φέρει στην ελληνική
γλώσσα.
H σύζευξη της τεχνικής με τη συνείδηση, της ακρίβειας με την ποίηση,
χαρακτηρίζει τη συγγραφική και αρχιτεκτονική παραγωγή του Le Corbusier, στο
σύνολό της.
Υπήρξε κριτική για το πληθωρικό του έργο, το οποίο είναι φυσικό να περιέχει
και αντιφάσεις, όπως συμβαίνει σε όλες τις προτεινόμενες ανατροπές, σε όποια
περιοχή του πολιτισμού και αν ανήκουν.
Είναι πλέον σίγουρο, όμως, ότι ο άνθρωπος που αγάπησε τη Μεσόγειο, τη θάλασσα
που δέχτηκε τον Αύγουστο του 1965 την τελευταία του πνοή, εκεί κοντά στο
μικρό, ταπεινό του καλύβι – το cabanon -, μας δίδαξε την ποιητική κατοίκηση
και άντλησε από αυτήν τη Μεσόγειο, την αστείρευτη αγάπη του για το φως.
H επιτακτική ανάγκη της επιστροφής στα αρχέτυπα που χαρακτηρίζει το έργο, τη
ζωή και τον θάνατό του αποκτά ιδιαίτερο νόημα στην εποχή μας, όπου η εκτροπή
από την κλίμακα του ανθρώπου μάς παρασύρει στο άμετρο, άρα στη
δυστυχία, όπως έγραψε ο Le Corbusier απευθυνόμενος στους σπουδαστές τής αρχιτεκτονικής.
H Σουζάνα Αντωνακάκη είναι αρχιτέκτονας.
