NIKOΛAΣ ΣΥPOΣ «Tο ρεμπέτικο δεν είναι παραγγελιά»

Το Παρίσι και το Μονπελιέ τον έχουν «αιχμαλωτίσει» και τον φιλοξενούν τα

τελευταία 25 χρόνια. Τα βαριά ρεμπέτικα που παίζει με το μπουζούκι και

ερμηνεύει με την ιδιότυπη φωνή του ο Νικόλας Σύρος, από τη Σκόπελο, έχουν

κατακτήσει προσωπικότητες της τέχνης και του πολιτισμού στη γαλλική πρωτεύουσα

και σε άλλες πόλεις. Θαυμαστές του η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, ο Ζακ Λακαριέρ, ο

Ηλίας Πετρόπουλος, ο Βασίλης Αλεξάκης, ο Ζορζ Μουστακί.

Το ταξίδι-αστραπή του Νικόλα Σύρου, πριν από τρεις ημέρες, στην Αθήνα

συνδέεται με την κυκλοφορία (από τις Εκδόσεις Νεφέλη) ενός CD με απαγορευμένα

ρεμπέτικα. Πρόκειται για τη ζωντανή ηχογράφηση της συναυλίας που είχε δώσει ο

Σύρος στη μνήμη Ηλία Πετρόπουλου, στο Εθνικό Θέατρο της Caen στη Νορμανδία,

τον Μάρτιο 2004. Τα περισσότερα τραγούδια είναι σπάνια και περιλαμβάνονται στη

μεγάλη συλλογή «Ρεμπέτικα τραγούδια» του αείμνηστου αιρετικού ποιητή και

λαογράφου.

H εγκατάσταση του Νικόλα Σύρου στη Γαλλία άρχισε από μια γνωριμία που είχε, το

καλοκαίρι του 1981, με Γαλλίδα χορεύτρια της Όπερας του Παρισιού, όταν εκείνη

έκανε διακοπές στη Σκόπελο. H περιπέτεια του ρεμπέτικου όμως στη γαλλική

πρωτεύουσα ξεκινά με εμφανίσεις του, μαζί με άλλους δύο Έλληνες μουσικούς, τον

Γιώργο Τζώρτζη και τον Νίκο Μωραΐτη, με τους οποίους έκαναν τρίο. Στους

μόνιμους ακροατές τους ο Ηλίας Πετρόπουλος με τον Ζακ Λακαριέρ, που ζητούσαν

ν’ ακούνε ρεμπέτικα του Μάρκου Βαμβακάρη.

«Σε μια παράσταση στη Σορβόννη», λέει ο Νικόλας Σύρος, «έπαιξα και

τραγούδησα ρεμπέτικα και ενδιάμεσα μίλησαν η Ελένη Αρβελέρ και ο Ηλίας

Πετρόπουλος. Από εκείνο το βράδυ ο αιρετικός συγγραφέας ήθελε να με ακούει να

παίζω. Με καλούσε συνεχώς. Στο βιβλίο του «Το Άγιο Χασισάκι» μού είχε βάλει

μια φωτογραφία. Συγκλονίστηκα όταν η συμβία του Πετρόπουλου, Μαίρη Κουκουλέ,

στον θάνατό του, μου είπε ότι επιθυμία του ήταν την ώρα της κηδείας του να

παίξω κάποια από τα αγαπημένα του. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτές τις συγκλονιστικές

στιγμές, στην καύση της σορού του, εγώ να παίζω και να τραγουδώ τα «Ο Νίκος ο

Τρελάκιας», «Ένας αλήτης πέθανε», «Όταν μπουκάρω στον τεκέ», «H γάτα», «Στον

Πειραιά συννέφιασε»».

Για τα σπάνια ρεμπέτικα που μόλις κυκλοφόρησαν σε CD, ο Νικόλας Σύρος λέει ότι

αυτό δεν ήταν προγραμματισμένο. Και εξηγεί: «Τον Μάρτιο του 2004, στο Εθνικό

Θέατρο της Caen στη Νορμανδία, δώσαμε μια συναυλία, εις μνήμην Ηλία

Πετρόπουλου, με τραγούδια της φυλακής και του χασισιού. Ξεκινήσαμε από το

«Μινόρε του τεκέ» του Χαλκιά κι ύστερα παίξαμε τραγούδια των Δελιά, Βαμβακάρη,

Μπάτη, Στράτου, Ρίτας Αμπατζή, Γιοβάν Τσαούς. Παίξαμε τον «Μαχαλά», τον

«Αμερικάνο», «Μες στης πόλης το χαμάμ», για να καταλήξουμε στο «Μινόρε της

αυγής». Στην ορχήστρα συμμετέχουν ο αδερφός μου Θανάσης (κιθάρα), ο Μήτσος

Κουτρουμπής (μπαγλαμά), ενώ σεγόντο κάνει η φιλόλογος Μαρία Μαντζαβίνου. Δεν

ξέρω τι αποτέλεσμα βγήκε από αυτή τη ζωντανή ηχογράφηση. H συναυλία δεν έγινε

για να βγει δίσκος. Έγινε για σουβενίρ. Γι’ αυτό θα υπάρχουν ατέλειες, αφού

ήταν μια ηχογράφηση χωρίς εμπορική προοπτική. Βέβαια το CD θα αποτελεί ένα

ντοκουμέντο, το αυθεντικό, γνήσιο, αφού τα 17 ρεμπέτικα στηρίζονται στον

αυθορμητισμό».

Ο Νικόλας Σύρος έχει μόνιμο στέκι στο Μονπελιέ. Μια ταβέρνα α λα ελληνικά, τις

«Μικρές Αφροδίτες». Κάθε δεύτερη Τρίτη παίζει και τραγουδά ιστορικά ρεμπέτικα

τραγούδια της προπολεμικής εποχής. «Το ρεμπέτικο απαιτεί σεβασμό, αξιοκρατία,

τιμιότητα», λέει. «Εμένα με γοητεύει και με παθιάζει. Δεν είναι τραγούδια κατά

παραγγελία. Προσωπικά το ρεμπέτικο το ζω γιατί με εκφράζει και δεν το σκέφτηκα

ούτε στιγμή σαν μουσικό εμπορικό είδος».

Από τον «Ζορμπά» ώς τον «Ξαφνικό Έρωτα»

Στη Γαλλία, αλλά και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, το ρεμπέτικο έχει

ξεχωριστή θέση σε πολιτιστικές εκδηλώσεις, λέει ο Νικόλας Σύρος. «Έλαβα μέρος

ως σολίστ, με το μπουζούκι μου, σε μεγάλη συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας

της Όπερας του Παρισιού, που παρουσίασε στο Φεστιβάλ του Ρουαγιάν τον «Ζορμπά»

του Θεοδωράκη. Επίσης έπαιξα στο «Άξιον Εστί» στο θέατρο Gyptis της Μασσαλίας

καθώς και στην εκτέλεση λαϊκών ορατορίων, με αποσπάσματα από έργα του Μίκη

Θεοδωράκη στο Μονπελιέ». Έχει επίσης παίξει σε παρουσιάσεις ελληνικής ποίησης

από τον Ζακ Λακαριέρ σε περισσότερες από 30 γαλλικές πόλεις, ενώ έχει

επιμεληθεί τη μουσική της παράστασης του Βασίλη Αλεξάκη «La Grece te suivra».

Τέλος, έχει ερμηνεύσει ρεμπέτικα στην ταινία «Talgo-Ξαφνικός έρωτας» του

Γιώργου Τσεμπερόπουλου, καθώς και στα ντοκιμαντέρ «Μάρκος Βαμβακάρης» του

Γιώργου Ζέρβα και «Γιάννης Ρίτσος» του Ροβήρου Μανθούλη.

Ο τεκές της Μαριγώς (απαγορευμένο)

«Μεσ’ τον τεκέ της Μαριγώς/ μπουκάρισε ένας μυστικός/ κι έγινε μεγάλη

αντάρα/ κι όλα στον τεκέ μαντάρα./ … του το πήρα το μαχαίρι/ και τον βάρεσα

στο χέρι./… τούκανα μιά ματσαράγκα/ και την έσκασα του μάγκα».

INFO

Νικόλας Σύρος, «Ξεχασμένο ταξίμι», CD από τις Εκδόσεις Νεφέλη. Τιμή: 15 ευρώ.