AΦIEPΩMA Mικρασιατική καταστροφή H Σμύρνη στις φλόγες

H κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη – Γούναρη – Στράτου παραιτείται. Ο

Κωνσταντίνος αναθέτει τον σχηματισμό κυβέρνησης στον N.

Καλογερόπουλο, ο οποίος αδυνατεί να βρεί υπουργούς και παραιτείται. H

εντολή δίδεται στον N. Τριανταφυλλάκο, που σχηματίζει μία σκιώδη κυβέρνηση,

χωρίς κύρος, όμως, δεν κατορθώνει να συγκρατήσει την κατάσταση. H καταστροφή

προχωρούσε σαν ορμητικός χείμαρρος. Οι Τούρκοι πυρπολούν τα πάντα στην πορεία

τους και εξαπολύουν μαζικές σφαγές κατά του ελληνικού στοιχείου. H Μικρά Ασία

έχει μεταβληθεί σε ένα απέραντο νεκροταφείο.

Στις 8 Σεπτεμβρίου οι κεμαλικές δυνάμεις ­ τακτικός στρατός και Τσέτες ­

μπαίνουν στη Σμύρνη, την οποία παραδίνουν στις φλόγες, ενώ ένα όργιο σφαγών,

βιασμών, λεηλασιών συνοδεύει τον αφανισμό τής άλλοτε ανθούσας πολιτείας της

Ιωνίας.

Ο πληθυσμός τρέχει στην προκυμαία και το λιμάνι να σωθεί, με την ελπίδα να

τεθεί υπό την προστασία των πλοίων του συμμαχικού στόλου. H συμπεριφορά των

Συμμάχων (Αγγλων, Γάλλων, Αμερικανών) είναι πιο απάνθρωπη και απ’ αυτή των

Τούρκων. Όχι μόνο εμποδίζουν τα έντρομα γυναικόπαιδα να ανέβουν στα πλοία για

να σωθούν, αλλά και πολλούς πέταξαν στη θάλασσα ή τους έκοψαν τά χέρια την ώρα

που προσπαθούσαν να γαντζωθούν στα πλοία.

Και όμως, παρατηρεί ο ιστορικός Παύλος Καρολίδης, «θα αρκούσαν τότε

ελάχιστες βολές από τα αγγλικά πλοία για να σωθεί η πόλη και να προληφθούν οι

σφαγές και τα μαρτύρια του πληθυσμού».

Πηγές

Ι. Πηγές ως προς τις μαρτυρίες:

1. H Έξοδος, Τόμ. A’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών

παραλίων της Μικρασίας. Πρόλογος: Γ. Τενεκίδης. Εισαγωγή, επιλογή

κειμένων, επιμέλεια: Φ.Δ. Αποστολόπουλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,

1980.

2. H Έξοδος, Τόμ. B’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες της

Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας. Εισαγωγή – εποπτεία: Πασχάλης M.

Κιτρομηλίδης. Επιμέλεια: Γιάννης Μουρέλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1982.

3. H Έξοδος, Τόμ. Γ’ και Δ’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες του

Παράλιου και Μεσογειακού Πόντου, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

(Υπό έκδοση)

II. Πηγές ως προς τις φωτογραφίες:

1. Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

2. [OCTAVE MERLIER]

Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Το έργο του Κέντρου

Μικρασιατικών Σπουδών, 1930 – 1973, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1974.

3. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Εξήντα πέντε χρόνια

επιστημονικής προσφοράς. Αποτίμηση και Προοπτική. Πρόλογος –

επιμέλεια: Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης, Αθήνα, Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών, 1996.

4. Υπουργείο Πολιτισμού / Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού – Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Ο

τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, 2

Δεκεμβρίου 2002 – 18 Απριλίου 2003], Αθήνα, 2002.