Υψηλή παραγωγικότητα, το μυστικό των Aμερικανών

Με τι ρυθμούς αναπτύσσεται η αμερικανική οικονομία; Οι επενδυτές τώρα

στοιχηματίζουν ότι η ανάπτυξη μπορεί να φθάσει το 5% το τρίτο τρίμηνο του

2003. Τον Ιούλιο η αμερικανική βιομηχανική παραγωγή αυξήθηκε κατά 0,5%, ενώ η

Intel, η εταιρεία κατασκευής μικροεπεξεργαστών, ανακοίνωσε υψηλούς ρυθμούς

αύξησης της ζήτησης για τα βασικά της προϊόντα, γεγονός που δείχνει ότι μπορεί

να επιταχύνονται οι ρυθμοί με τους οποίους επενδύουν οι επιχειρήσεις.

Παρά το γεγονός ότι η οικονομία στην Ιαπωνία εξακολουθεί να λιμνάζει και η

Δυτική Ευρώπη βρίσκεται ένα βήμα πριν από την ύφεση, μια σημαντική ανάπτυξη

στην παραγωγικότητα στις ΗΠΑ θα βοηθούσε πολύ στην αύξηση της ζήτησης και στον

υπόλοιπο κόσμο. Όμως τα καλά αυτά νέα για τις επιχειρήσεις στις ΗΠΑ

συνοδεύονται από άσχημα νέα για την απασχόληση.

Αυξημένος ρυθμός

Πού οφείλεται όμως αυτή η απόκλιση; Πώς μπορεί η Αμερική να παρουσιάζει αύξηση

της παραγωγικότητας και παράλληλα αύξηση της ανεργίας; H απάντηση είναι ότι η

ανάπτυξη της παραγωγικότητας στην αμερικανική οικονομία εξακολουθεί να είναι

ιδιαίτερα θετική, καθώς το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους διαμορφώθηκε σε

5,7% και αναμένεται να συνεχίσει με τους ρυθμούς αυτούς. Καθώς οι εργαζόμενοι

στις ΗΠΑ παράγουν περισσότερα δουλεύοντας λιγότερες ώρες, δεν είναι παράξενο

που τα καλά νέα (αύξηση της παραγωγικότητας) συνοδεύονται και από άσχημα

(μείωση της απασχόλησης). Βραχυπρόθεσμα η αύξηση στην παραγωγικότητα

δημιουργεί προβληματισμούς για την αύξηση της ανεργίας.

Επίπεδο διαβίωσης

Όμως η σημαντική αύξηση στην παραγωγικότητα είναι μακροπρόθεσμα θετική για τις

ΗΠΑ καθώς βελτιώνει το επίπεδο διαβίωσης. Είναι επίσης θετική μακροπρόθεσμα

και για τους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής: οι εμπορικές συναλλαγές με μια

ισχυρή οικονομία συμφέρουν περισσότερο από ό,τι με μια αδύναμη.

Το γεγονός ότι η παραγωγικότητα στις ΗΠΑ αυξήθηκε παρά τους πρόσφατους

χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας είναι μια ισχυρή

ένδειξη ότι μακροπρόθεσμα το ΑΕΠ στις ΗΠΑ θα συνεχίσει να αυξάνεται.

Οι άλλες χώρες

H Αμερική βέβαια δεν είναι η μόνη ανάμεσα στις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες

που βλέπει την παραγωγικότητα να αυξάνεται. H Αυστραλία, η Ιρλανδία και οι

σκανδιναβικές χώρες έχουν παρουσιάσει κι αυτές ανάλογη αύξηση. Όμως η υπόλοιπη

Δυτική Ευρώπη και η Ιαπωνία δεν έχουν καταφέρει κάτι τέτοιο. Κι αυτό παρά το

γεγονός ότι και η Ευρώπη και η Ιαπωνία έχουν ισχυρούς τεχνολογικούς κλάδους,

ικανά στελέχη και κουλτούρες ικανές ώστε να εκμεταλλευτούν την ανάπτυξη που

δημιουργείται από την πτώση των τιμών στον κλάδο της τεχνολογίας. Γιατί όμως

συμβαίνει κάτι τέτοιο;

Με βάση την πιο πρόσφατη θεωρία, που υποστηρίζεται από τον Αμερικανό

οικονομολόγο Robert Gordon, η αύξηση της παραγωγικότητα στις ΗΠΑ βασίζεται

στις συνέργειες. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, οι ΗΠΑ μπορούν να επωφεληθούν από

τη συνεχιζόμενη πτώση στις τιμές προϊόντων στον τομέα της τεχνολογίας. Κι αυτό

επειδή οι αγορές της είναι πιο «ανοικτές» στον ανταγωνισμό, αλλά και εξαιτίας

των νέων επιχειρηματικών πρακτικών ιδιαίτερα στα δίκτυα διανομής προϊόντων. H

Δυτική Ευρώπη και οι ΗΠΑ είναι και οι δύο μεταβιομηχανικές δημοκρατίες. Και οι

δύο έχουν οικονομίες αγορών και ισχυρά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης.

Πίσω η Ευρώπη

Ωστόσο, υπάρχουν θεσμικές διαφορές ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη:

στους κανονισμούς που διέπουν την εργασία, στους περιορισμούς για τη χρήση της

γης, στις διαφορές φιλοσοφίας στις επιτροπές ανταγωνισμού όσον αφορά τη

διαμόρφωση των τιμών. Όμως είναι αυτές οι διαφορές τόσο μεγάλες ώστε να

επηρεάζουν τόσο δραματικά τα μακροοικονομικά; Όπως εκτιμά ο Robert Gordon –

και εγώ – οι ρίζες της αύξησης στην παραγωγικότητα σε μια οικονομία – και

ιδιαίτερα η αύξηση της παραγωγικότητας στον τομέα της τεχνολογίας όπως αυτή

που συμβαίνει σήμερα στις ΗΠΑ – είναι τόσο ευαίσθητες που επιτρέπουν την

άνθηση στην Αμερική αλλά όχι και στη μητροπολιτική Ευρώπη.

© Project Syndicate, Αύγουστος 2003

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Γ. Κανελλόπουλος