H δράση του κινήματος των καταναλωτών στη χώρα μας αποδίδει πλέον

σημαντικά αποτελέσματα. H απόφαση υπ’ αριθμόν 5253/2003 του Εφετείου Αθηνών

κατόπιν συλλογικής αγωγής της ΕΚΠΟΙΖΩ, που αν και δεν έχει καταστεί

αμετάκλητη, εντούτοις πρέπει να θεωρηθεί ουσιαστικά και νομικά βάσιμη και

επομένως δεν κινδυνεύει να αναιρεθεί, είναι ιστορική.

Όχι μόνο γιατί αφορά όλους σχεδόν τους Έλληνες, που συνήθως συνάπτουν τα

ποικίλα στεγαστικά δάνεια, αλλά και διότι ανοίγει τον δρόμο για να θεωρηθούν

καταχρηστικοί και οι όροι πολλών άλλων δανειακών συμβάσεων των τραπεζών με το

ευρύ κοινό.

Κατ’ ουσίαν με την ακύρωση ως καταχρηστικών πολλών όρων των στεγαστικών

δανείων, που οι τράπεζες επιβάλλουν καταχρώμενες τη δεσπόζουσα σε παρόμοιες

συναλλαγές θέση τους, η Δικαιοσύνη καταδικάζει τις συμβάσεις «προσχώρησης»,

όπου το αδύναμο μέρος δεν έχει παρά να αποδεχθεί τους επαχθείς όρους που του

επιβάλλονται, κατά παράβαση της αρχής της ελεύθερης βούλησης των

συμβαλλομένων, αφού βρίσκεται σε αδήριτη ανάγκη ικανοποίησης ουσιώδους

συνθήκης της ζωής του (στέγαση).

Το περιεχόμενο της απόφασης είναι ευρύ και οι όροι που ακυρώνονται καλύπτουν

το μέγιστο μέρος των ουσιωδών όρων των συνήθων δανειακών συμβάσεων. Πρόκειται,

ως εκ τούτου, για ουσιαστική αναμόρφωση ενός συναλλακτικού θεσμού που οι

Έλληνες χρησιμοποιούν με ευκολία, δεδομένης της σταθερής προτιμησής τους στην

ιδιόκτητη στέγη.

H παρέμβαση-αναρρύθμιση του θεσμού αυτού από τη Δικαιοσύνη στηρίζεται κυρίως

στις γενικές αρχές του δικαίου, που πρέπει να ισχύουν σε κάθε συναλλαγή και

την αναδεικνύουν ως τον πλέον αξιόπιστο ρυθμιστικό και αναδιανεμητικό

κοινωνικό παράγοντα της σύγχρονης συντεταγμένης δημοκρατίας. Ο συμβολισμός

αυτής της απόφασης είναι πολλαπλώς διδακτικός και ωφέλιμος: η Δικαιοσύνη είναι

πρωτίστως δύναμη αντίστασης των αρχών του δικαίου έναντι των αγοραίων ανέμων,

που άνευ ρυθμιστικών κανόνων τείνουν να συμπαρασύρουν το κοινωνικό και νομικό

κεκτημένο.

Οι άλλοι θεσμοί του κοινωνικού και κρατικού σχηματισμού, που θέλουν να ασκούν

την εξουσία τους εν ονόματι του λαού, οφείλουν άμεσα να διαμορφώσουν όλες τις

παρόμοιες συναλλαγές στο σκεπτικό της απόφασης, μην αφήνοντας στον κάθε

μεμονωμένο πολίτη τη σχετική χρονοβόρο και σχετικά πολυδάπανη πρωτοβουλία των

κινήσεων.

Ο Αλέξης Μητρόπουλος είναι καθηγητής Εργατικού Δικαίου του Πανεπιστημίου Αθηνών

Τελευταία Νέα