1. Παραταξιακή ψήφος, αλλά και ιδεολογική προτίμηση

Η ψήφος στον κ. Καρατζαφέρη δεν υποδηλώνει κοινωνική διαμαρτυρία, ούτε

πρόκειται κατά κύριο λόγο για ψήφο λαϊκών, αποκλεισμένων ή περιθωριοποιημένων

κοινωνικών στρωμάτων. Συνιστά κατ’ αρχήν, παραταξιακή ψήφο πολιτικής

αποδοκιμασίας και κομματικής δυσαρέσκειας προς την επιλογή της υποψηφιότητας

Τζαννετάκου. Συνιστά όμως και μια σαφή προτίμηση προς την ιδεολογική

συγχώνευση που εκπροσωπεί ο κ. Καρατζαφέρης. Η δυσαρέσκεια στο κόμμα της Ν.Δ.

ως προς το πρόσωπο του κ. Τζαννετάκου, είναι σαφώς ευρύτερη, εάν όχι και

καθολική. Εντούτοις συντάχθηκε με αυτήν το 60% της εκλογικής βάσης του

κόμματος (συσπείρωση των ψηφοφόρων Ν.Δ. 2000), σε αντίθεση με το 25% (το 1/4)

που προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, απειθαρχώντας στα κομματικά κελεύσματα, αν

και οι πολιτικές συνέπειες για το κόμμα της Ν.Δ. ήταν ήδη ορατές διά γυμνού

οφθαλμού. Οι δυσαρεστημένοι οπαδοί της Ν.Δ. που υπερψήφισαν τον κ. Καρατζαφέρη

και αποτελούν το 63% των σημερινών οπαδών του δεν επέλεξαν την αποχή, το

λευκό/άκυρο, ή την υπερψήφιση άλλων υποψηφίων για να εκφράσουν (την κομματική)

δυσαρέσκειά τους. Γεννάται βεβαίως και το ερώτημα τι εκφράζει πολιτικά και

ιδεολογικά το υπόλοιπο 27% – περίπου 60.000 ψήφοι (κάτι λιγότερο από 1% σε

εθνικό επίπεδο) που δεν προέρχονται από τη Ν.Δ. και επομένως δεν μπορούν να

αποδοθούν στη δυσαρέσκεια από τον κ. Τζαννετάκο.

2. Εκλογική γεωγραφία της ψήφου Καρατζαφέρη

Ο εκλογικός χάρτης της ψήφου Καρατζαφέρη παρακολουθεί τον χάρτη των πολιτικών

σχηματισμών της Δεξιάς «οικογένειας» που προέκυψαν, ως διασπάσεις της

συντηρητικής παράταξης στις δεκαετίες 1980 και 1990. Η ομοιότητα τόσο με τον

εκλογικό χάρτη της ΔΗΑΝΑ (1,4%) και της ΕΠΕΝ (1,2%) στις ευρωεκλογές του 1989

όσο και της Πολιτικής Άνοιξης (4,9%) στις βουλευτικές εκλογές του 1993, είναι

εντυπωσιακή. Από την ανάγνωση της εκλογικής γεωγραφίας του προκύπτει ότι ο κ.

Καρατζαφέρης διαθέτει ομοιόμορφη και σχετικά συμπαγή κοινωνική επιρροή, χωρίς

ιδιαίτερα έντονες γεωγραφικές διακυμάνσεις τόσο στις κεντρικές περιοχές του

Λεκανοπεδίου (Δ. Αθηναίων, Δ. Πειραιά), όσο και στην περιφέρεια (βόρεια,

δυτικά, νότια προάστια) και ελαφρώς χαμηλότερα στην ευρύτερη περιφέρεια

Πειραιά. Τα υψηλότερα ποσοστά του παρατηρούνται στις βόρειες –

βορειοανατολικές συνοικίες και τα προάστια του Λεκανοπεδίου, αλλά και σε

ορισμένες περιοχές της νοτιοανατολικής και παραλιακής ζώνης. Από την πλευρά

της κοινωνικής σύνθεσης των κατοίκων τους, πρόκειται για περιοχές όπου

διαβιούν περισσότερο τα ανώτερα και ανώτατα κοινωνικά στρώματα της

πρωτεύουσας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο συνδυασμός του κ. Καρατζαφέρη ξεπέρασε

το 20% στου Παπάγου (23%, έναντι 44% του κ. Τζαννετάκου), που αποτελεί

ιστορικά προπύργιο της Ν.Δ. στο Λεκανοπέδιο και στην Πεντέλη (20,4%), ενώ

κυμάνθηκε μεταξύ 14%-18% σε μια σειρά δήμων της βόρειας – βορειοανατολικής

(Κηφισιά 17,2%, Φιλοθέη 15,9%, Εκάλη 15,6%, Ψυχικό 14,7%) και της παραλιακής

ζώνης: Π. Φάληρο 18,4%, Γλυφάδα 16%, Καλλιθέα 15,9%.

Αντίστοιχα, στον Δήμο Αθηναίων συγκεντρώνει τα υψηλότερα ποσοστά στις

κεντρικές συνοικίες, με μικροαστική και μεσοαστική κοινωνική σύνθεση: κέντρο

(16,8%), Άγ. Παύλος (16,8%), Φωκίωνος (16,5%), Πλ. Αττικής (16,3%), Πατήσια

(16,2%), Κολωνάκι (15,5%) κ.ά. Αντιθέτως, ο κ. Καρατζαφέρης έλαβε τα

χαμηλότερα ποσοστά του στην περιμετρική ζώνη του Δήμου Αθηναίων: Πετράλωνα

(13,6%), Γούβα (12,4%), Προμπονά (12,7%), καθώς και στη ζώνη των δήμων της Β’

Πειραιά, με λαϊκή – εργατική κοινωνική σύνθεση και αντιδεξιά πολιτική

παράδοση: Νίκαια (11,3%), Κερατσίνι (11,2%), Δραπετσώνα (9,8%) και το

χαμηλότερο στο Πέραμα (9,5%). Η περίπτωση του Περάματος είναι ιδιαίτερα

ενδιαφέρουσα, διότι ιστορικά σε αυτήν την περιοχή συγκεντρώνονται περισσότερο,

σε σχέση με τους συμπαγείς κοινωνικά δήμους προσφυγικής προέλευσης της Β’

Πειραιώς, τα χαμηλότερα εργατικά και λαϊκά στρώματα και διόλου τυχαία εδώ η

επιρροή της Ν.Δ. είναι κατά κανόνα υψηλότερη από ό,τι στις παραδοσιακές πρώην

προσφυγικές συνοικίες. Πρόκειται επομένως περισσότερο για «αστική» δυσαρέσκεια

και λιγότερο για «λαϊκή» Δεξιά. Η ψήφος Καρατζαφέρη δεν καταγράφει, προς τον

παρόν τουλάχιστον, χαρακτηριστικά κοινωνικής δυσαρέσκειας λαϊκών στρωμάτων,

όπως π.χ. καταγράφηκε στον χάρτη του ΔΗΚΚΙ στις βουλευτικές του 1996 και στις

περασμένες δημοτικές / νομαρχιακές εκλογές του 1998.

3. Η κοινωνιολογία της ψήφου

Το συμπέρασμα που προκύπτει από την ανάλυση των εκλογικών δεδομένων,

επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία των δημοσκοπήσεων έξω από τα εκλογικά

τμήματα. Το εκλογικό ακροατήριο του κ. Καρατζαφέρη είναι – αναμενόμενα –

περισσότερο ανδρικό (60%-40%), ηλικιακά ισοκατανεμημένο με αξιόλογη παρουσία

και στη νεώτερη ηλικιακή ομάδα (18-29 ετών). Διαθέτει σε μεγάλο βαθμό μεσαία

και ανώτερη μόρφωση, ενώ από την πλευρά της κοινωνικής διάρθρωσης είναι

πολυσυλλεκτικό, διάχυτο και αντιπροσωπευτικό της γενικής διάρθρωσης του

πληθυσμού. Δεν προκύπτει ιδιαίτερη επικέντρωση σε κάποια κοινωνική κατηγορία,

ιδίως όπως ίσως αναμενόταν του μη ενεργού πληθυσμού (συνταξιούχοι, νοικοκυρές)

ή των ανέργων: σχεδόν οι 4 στους 10 είναι μισθωτοί (δημοσίου ή ιδιωτικού

τομέα), ενώ το 20% εντάσσεται στους αυτοαπασχολούμενους και στα ελεύθερα

επαγγέλματα. Θα πρέπει τέλος να σημειωθεί ότι μπορεί η επιρροή του κ.

Καρατζαφέρη στους τακτικά εκκλησιαζόμενους πολίτες να είναι μεγαλύτερη από τον

μέσο όρο (οι 4 στους 10 ψηφοφόροι του κ. Καρατζαφέρη εκκλησιάζονται τακτικά),

δεν παύει εντούτοις η εκλογική του απήχηση να περιλαμβάνει και μάλιστα σε

μεγαλύτερο βαθμό τούς μη εκκλησιαζόμενους.

Με βάση την παραταξιακή διεισδυτικότητα που καταγράφεται στο εκλογικό

αποτέλεσμα, γίνεται φανερό ότι ενδεχόμενη κάθοδος του κ. Καρατζαφέρη στις

επερχόμενες βουλευτικές εκλογές – εάν δεν αποτραπεί πολιτικά – συνιστά υπαρκτή

απειλή για την εκλογική απήχηση της Ν.Δ. Ικανή να της αποσπάσει ένα

καθοριστικό – ακόμη και αν υποθέσουμε μικρό – ποσοστό παραδοσιακών ψηφοφόρων,

όχι κατ’ ανάγκη «ακραίων».

Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph. D και διευθύνων

σύμβουλος του Ινστιτούτου Δημοσκοπήσεων V-PRC.