Φόβο ανεργίας φέρνουν οι συγχωνεύσεις τραπεζών

Απολύσεις και στον ελληνικό τραπεζικό χώρο θα φέρουν οι συγχωνεύσεις

πιστωτικών ιδρυμάτων, αλλά και η ευρεία χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας. Οι

τομείς οι οποίοι αναμένεται ότι θα πληγούν θα είναι αυτοί που απασχολούνται με

παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες. Το ενδεχόμενο απολύσεων βλέπουν τόσο οι

τραπεζίτες όσο και οι εργαζόμενοι στις τράπεζες, οι οποίοι επισημαίνουν ότι ο

αριθμός των απασχολουμένων στον χρηματοπιστωτικό τομέα δεν πρόκειται να

μειωθεί. Τα θύματα των ανακατατάξεων θα είναι οι εργαζόμενοι που παρέχουν

υπηρεσίες στις παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες.

Στα χρόνια που ακολουθούν οι συγκεκριμένες θέσεις εργασίας αναμένεται να

δοκιμασθούν, όπως προκύπτει από μελέτες που έχουν γίνει. Σε μελέτη της

«Economist Intelligence Unit και της Coopers & Lybrand», η οποία

περιλαμβάνεται σε σχετική έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας (ΙΝΕ), προβλέπεται

ότι «μέχρι το 2005 θα σημειωθούν παγκοσμίως μεγάλες μειώσεις στο προσωπικό των

τραπεζών που μπορεί να φθάσουν και στο 50%». Όπως σχολιάζει το ΙΝΕ, «οι

εξελίξεις αυτές, που προδιαγράφονται για όλες τις ανεπτυγμένες οικονομικά

χώρες, αργά ή γρήγορα θα φτάσουν και στην Ελλάδα, ίσως όχι το ίδιο σύντομα,

ούτε με την ίδια ένταση. Είναι όμως σαφές ότι θα χρειαστούν αλλαγές στα

οργανωτικά σχήματα των τραπεζών προκειμένου να μπορέσουν αυτές να αντέξουν στο

σκληρό ανταγωνιστικό περιβάλλον». Από την πλευρά του ο πρόεδρος της ΟΤΟΕ κ.

Δημήτρης Κουσελάς τονίζει ότι «οι ραγδαίες εξελίξεις που συντελούνται στον

τραπεζικό κλάδο, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του ενιαίου νομίσματος και την

όξυνση του ανταγωνισμού, επηρεάζουν σοβαρά και τις προοπτικές της απασχόλησης

στον κλάδο μας» και προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα προβλέπει: «Περιμένουμε

αρνητικές εξελίξεις, τόσο στην απασχόληση όσο και στο περιεχόμενο της εργασίας

και των εργασιακών μας σχέσεων στο άμεσο μέλλον. Εξελίξεις που προσπαθούμε να

αντιμετωπίσουμε έγκαιρα και με κατάλληλα μέτρα να τις περιορίσουμε ή να τις

αναστρέψουμε».

Ο υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας κ. Θεόδωρος Πανταλάκης είναι σαφής όταν

ερωτάται σχετικά με το ποια είναι η προσφορότερη τακτική για την αντιμετώπιση

του προβλήματος της αύξησης της ανεργίας, που ενδεχομένως να ενσκήψει και στη

χώρα μας κατά τα προσεχή χρόνια. «Καλό είναι να εφαρμοσθεί τώρα σφιχτή

πολιτική στην ανάπτυξη του αριθμού των εργαζομένων, παρά να ακολουθήσουν

απολύσεις στο μέλλον», τονίζει, και με τη θέση αυτή φαίνεται να συντάσσονται

αρκετοί κορυφαίοι τραπεζικοί παράγοντες. Το θέμα απασχολεί έντονα και τους

ίδιους τους εργαζομένους στα πιστωτικά ιδρύματα, όπως προκύπτει από τις

απαντήσεις που έδωσαν σε σχετικό ερωτηματολόγιο.

Η εικόνα σήμερα

Έως σήμερα πάντως το ελληνικό πείραμα φαίνεται να τα έχει καταφέρει μια χαρά,

καθώς καμία σοβαρή επίπτωση στον αριθμό των εργαζομένων στις τράπεζες δεν

επέφεραν οι συγχωνεύσεις που έλαβαν χώρα στο συγκεκριμένο κλάδο κατά τα αμέσως

προηγούμενα χρόνια. Τουλάχιστον προς το παρόν. Δεν αποκλείεται όμως σε τρία ή

τέσσερα χρόνια από σήμερα η ανεργία στον κλάδο να αυξηθεί, κατά το «πρότυπο»

των ευρωπαϊκών εξελίξεων. Αρκεί να σημειωθεί ότι σύμφωνα με μελέτη της ΟΤΟΕ

για τα πρώτα 350 ΑΤΜ της Εθνικής που λειτούργησαν υποκαταστάθηκε η εργασία 300

– 400 υπαλλήλων στο γκισέ. Όμως και πάλι οι απόψεις σχετικά με το συγκεκριμένο

θέμα, διίστανται

Για παράδειγμα δεν λείπουν οι «φωνές» γνωστών κι έμπειρων τραπεζικών

παραγόντων, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι όχι μόνο δεν θα επέλθει μείωση του

αριθμού των εργαζομένων στα πιστωτικά ιδρύματα, αλλά ενδεχομένως να σημειωθεί

κι ανάγκη νέων προσλήψεων, σε ορισμένες περιπτώσεις ειδικοτήτων, οι οποίες θα

καταστούν τότε «ανάρπαστες».

Είναι χαρακτηριστική η πρόβλεψη του αντιπροέδρου του ομίλου της Τράπεζας

Πειραιώς κ. Ιάκωβου Γεωργάνα, με την υπερτριακονταετή εμπειρία του: «Ο

συνολικός αριθμός των εργαζομένων στις τράπεζες στο μέλλον», λέει στην

«ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ», «δεν θα μειωθεί, αφού θα αναπτυχθούν νέες δραστηριότητες, οι

οποίες θα πρέπει να πληρωθούν και θα πληρωθούν». Ποια είναι όμως η εμπειρία

από τη μέχρι σήμερα πορεία των συγχωνεύσεων στις τράπεζες, σε ό,τι έχει να

κάνει ειδικά με τον αντίκτυπο στον αριθμό των εργαζομένων; Η περίπτωση της

Εθνικής, η οποία στο πρόσφατο παρελθόν απορρόφησε την Κτηματική και την

Στεγαστική Τράπεζα, προσφέρεται για ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Για παράδειγμα,

το 1995 ο αριθμός των υπαλλήλων της υπολογίζονταν σε περίπου 17.000. Σήμερα,

μετά και τις δύο παραπάνω απορροφήσεις, οι υπάλληλοί της είναι λιγότεροι. Πώς

συνέβη αυτό; Με τρεις τρόπους, εξηγείται από την Εθνική:

* Μέσω της εφαρμογής του μέτρου της εθελουσίας εξόδου, σε περιορισμένο

βαθμό και όπου χρειαζόταν.

* Μέσω της ωρίμανσης του προσωπικού (συνταξιοδοτήσεις κ.λπ.).

* Μέσω του περιορισμού των προσλήψεων (σ.σ.: εκτός από εξειδικευμένες

ανάγκες).

Την εμπειρία της από τις συγχωνεύσεις που έχει προωθήσει μέχρι σήμερα

καταθέτει σε κάθε ευκαιρία και η διοίκηση της Efg Eurobank – Ergasias. Όπως

χαρακτηριστικά τονίζεται αρμοδίως «σε ό,τι αφορά τους φόβους που εκφράζονται

για μείωση προσωπικού σε συγχωνευμένους οργανισμούς, η Efg Eurobank – Ergasias

έχει αποδείξει ότι έχει μία διαφορετική απάντηση. Έτσι, όχι μόνο δεν έχουμε

μειώσει το προσωπικό μας αλλά αντίθετα ταυτόχρονα με τις εξαγορές και

συγχωνεύσεις προσλάβαμε περίπου 2.000 άτομα. Κι αυτό γιατί προχωρήσαμε στις

συγχωνεύσεις με λογική αναπτυξιακή και στόχο τη δυναμική διεύρυνση των

εργασιών».

Οι νέες τάσεις

Τι θα γίνει όμως όταν η ελληνική τραπεζική αγορά περάσει από τη φάση της

ανάπτυξης, στην οποία βρίσκεται σήμερα, σε αυτή της ωρίμανσης, η οποία έφερε

και τις απολύσεις στο εξωτερικό; «Πιθανόν να αποφύγουμε και τότε τις

απολύσεις. Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι με το παρόν νομικό καθεστώς, που ισχύει

ως προς τις απολύσεις, δεν είναι δυνατές οι μαζικές αποχωρήσεις. Εννοείται

βέβαια ότι θα έχουμε πάρει και τα μέτρα μας», τονίζεται αρμοδίως. Το γεγονός

πάντως ότι η ωρίμανση θα φέρει αδιαμφισβήτητα την επέκταση της χρήσης των νέων

τεχνολογιών και κατά συνέπεια θα επιφέρει κι άλλο χτύπημα στην απασχόληση, δεν

περνάει απαρατήρητο από κανένα. Το αντίβαρο όμως που αναμένεται ότι θα

δημιουργηθεί από τη δημιουργία νέων θέσεων, σε τομείς δραστηριότητας όπως η

διαχείριση κεφαλαίων ή η επενδυτική τραπεζική, θα είναι σημαντικό. Στις

περιπτώσεις αυτές μάλιστα μπορεί να σημειωθεί και κατακόρυφη αύξηση των

αποδοχών. Όμως, αυτό συνεπάγεται ότι θα πληγούν ιδιαίτερα εκείνοι οι υπάλληλοι

οι οποίοι ασχολούνται με τις περισσότερο παραδοσιακές τραπεζικές εργασίες.

«Στις περιπτώσεις των υπαλλήλων «παλιάς τεχνολογίας» ίσως χρειασθεί να

σημειωθούν μεγαλύτερες του συνηθισμένου αποχωρήσεις», επισημαίνεται. «Τα πάντα

θα εξαρτηθούν από τον βαθμό προσαρμοστικότητας που θα δείξουν».

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Θα χαθούν 300.000 θέσεις εργασίας στον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό κλάδο

Η Ντόιτσε Μπανκ, η μεγαλύτερη τράπεζα της Γερμανίας και της Ευρώπης,

ανακοίνωσε πρόσφατα ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα προχωρήσει στην απόλυση

περίπου 2.600 εργαζομένων της. Πρόκειται για την πιο πρόσφατη ανακοίνωση

απολύσεων από τον τραπεζικό κλάδο της Ευρώπης.

Στις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης και στις Ηνωμένες Πολιτείες, το κύμα

εξαγορών και συγχωνεύσεων στον τραπεζικό κλάδο εκδηλώθηκε στις αρχές της

δεκαετίας του ’90. Το αποτέλεσμα είναι ο χρηματοπιστωτικός κλάδος στο

εξωτερικό να βρίσκεται πλέον σε φάση ωρίμανσης, με τις τράπεζες να έχουν σε

μεγάλο βαθμό ολοκληρώσει τα σχέδια αναδιάρθρωσής τους. Τα σχέδια αυτά, ωστόσο,

οδήγησαν και σε ένα κύμα απολύσεων, λόγω των αλληλοκαλύψεων αρμοδιοτήτων και

των συνεργιών που προέκυψαν μετά τις συγχωνεύσεις.

Το κύμα απολύσεων δεν έχει, όμως, ακόμη ολοκληρωθεί. Σύμφωνα με μελέτη της

Παγκόσμιας Οργάνωσης Εργασίας, περίπου 300.000 θέσεις εργασίας θα χαθούν από

τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό κλάδο, από το 1999 μέχρι το 2002, λόγω των

εξαγορών και συγχωνεύσεων τραπεζών οι οποίες οφείλονται στην αλλαγή της φύσης

των τραπεζικών υπηρεσιών: εισαγωγή της ιντερνετικής τραπεζικής, άνοιγμα του

κλάδου στον ανταγωνισμό και σταδιακή εξάλειψη των παραδοσιακών τραπεζικών

υπηρεσιών.

Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις των μελετητών, τουλάχιστον 130.000 θέσεις

εργασίας χάθηκαν από τον χρηματοπιστωτικό κλάδο της δυτικοευρωπαϊκής

οικονομίας τα τελευταία χρόνια εξαιτίας των εξαγορών και των συγχωνεύσεων.

Στην Ιαπωνία οι συγχωνεύσεις τραπεζών δεν υπαγορεύονται από την ανάγκη τους

για βελτίωση των αποτελεσμάτων τους και την αύξηση των μεριδίων τους στην

αγορά. Βασικό κίνητρο ήταν και παραμένει η επιβίωσή τους καθώς η ασιατική

οικονομία και κυρίως η ιαπωνική βρίσκεται σε φάση στασιμότητας. Στην Ιαπωνία

θα χαθούν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια περίπου 20.000 θέσεις εργασίας από τον

χρηματοπιστωτικό κλάδο.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ο αριθμός των εμπορικών τραπεζών μειώθηκε τη δεκαετία

1985 -1995 κατά 30% με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι να πάρουν

στα χέρια τους την ειδοποίηση της απόλυσης. Μόνο η πρόσφατη συγχώνευση της

Κέμικαλ Μπανκ με την Τσέις Μανχάταν κόστισε περίπου 12.000 θέσεις εργασίας.