<

Είναι τα αντικείμενα που ταξίδεψαν μαζί με χιλιάδες ανθρώπους από τη Ραιδεστό,

την Τραπεζούντα, την Αγχίαλο, την Καισαρεία… Είναι βιβλία, φωτογραφίες,

χειρόγραφα, αντικείμενα της καθημερινής ζωής, ρούχα και υφαντά που μεταφέρουν

την ιστορία των Ελλήνων προσφύγων, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα.

Είναι πάνω από 4.000 κομμάτια τα οποία έχουν τη μυρωδιά της ζωής των Ελλήνων

που ήρθαν από τη Βόρεια και Ανατολική Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο…

Μια φθαρμένη Ιερά Σύνοψις ξεκίνησε από την Τραπεζούντα, κατά το δεύτερο μισό

του 19ου αιώνα, για να βρεθεί σήμερα στην Καβάλα. Ένα πήλινο κανάτι, με τη

χαρακτηριστική έντονη και βαριά ανάγλυφη και ζωγραφισμένη διακόσμηση της

περιοχής του Τσανάκ-Καλέ, ένα πήλινο δοχείο για την μπίρα (που αρχικά ταξίδεψε

από το Λονδίνο με προορισμό το Ικόνιο και την Ασιατική Προποντίδα, για να

βρεθεί σήμερα στην Καβάλα), ένα ζευγάρι επίχρυσα γυαλιά οράσεως (που τα

φορούσαν κυρίως οι γυναίκες κατά το πλέξιμο, το κέντημα και, γενικά σε

εργασίες που απαιτούσαν προσοχή στη λεπτομέρεια) είναι μερικά μόνο από τα

4.000 κειμήλια προσφύγων που, για πρώτη φορά, εντοπίστηκαν, φωτογραφήθηκαν,

καταγράφηκαν, μαζί με την ιστορία τους και την ιστορία των κατόχων τους.

Όλη η προσπάθεια, η οποία ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ξεκίνησε από συζητήσεις

μεταξύ γνωστών και φίλων, ανθρώπων που είχαν πιστέψει στον… Θεό των μικρών

πραγμάτων, που είχαν νιώσει τη γοητεία των αντικειμένων και τη μαγεία της

ιστορίας τους. Ήταν καθηγητές, δάσκαλοι, επαγγελματίες κάθε λογής, οι οποίοι

γνώριζαν την ύπαρξη οικογενειακών, ιδιωτικών αλλά και δημόσιων ή κοινοτικών

συλλογών από σημαντικά και ασήμαντα «κομμάτια» που έφεραν μαζί τους οι Έλληνες

πρόσφυγες και βρίσκονταν διάσπαρτες στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Η

ιδέα βρήκε πρόσφορο έδαφος στο Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης και στο

νεοϊδρυθέν Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας που εδρεύει

στην Ξάνθη. Στις αρχές του 2000, βρέθηκε και η χρηματοδότηση, από το ευρωπαϊκό

πρόγραμμα Interreg ΙΙ και η επιθυμία των ειδικών αλλά και των απογόνων εκείνων

των πρώτων προσφύγων άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά. Τέσσερις ερευνητές ­

ιστορικοί κυρίως ­ ο Γιάννης Τσεβρεμές, ο Γιάννης Δαδαλιάρης ο Βασίλης

Μιχαηλίδης και η Ζηνοβία Τολούδη, άρχισαν να «οργώνουν» τις περιοχές της

Καβάλας, της Δράμας, της Ροδόπης, της Ξάνθης και του Έβρου, αναζητώντας ό,τι

είχε φυλαχτεί, διατηρηθεί ή φθαρεί, ό,τι μπορούσε να περιγράψει τη ζωή και την

ιστορία των προσφύγων.

Γυναικείο βελούδινο γιλέκο, από την περιοχή του Ορτακίου, με περίτεχνο

χρυσό κέντημα και δαντέλα η οποία ράφτηκε με χρυσή κλωστή πάνω στο έτοιμο

ύφασμα. Βρέθηκε καλά διατηρημένο στην Ελευθερούπολη της Καβάλας, στα χέρια

ενός ιδιώτη συλλέκτη, του Θεόδωρου Βακαλόπουλου. Υπολογίζεται πως ήρθε στην

Ελλάδα μετά το 1924, από τη Βόρεια Θράκη, και έφτασε από την Κομοτηνή, όπου

κατά πάσα πιθανότητα ο αρχικός κάτοχός του το πούλησε σε κάποιον παλαιοπώλη,

στην Καβάλα


Δερματόδετο βιβλίο Ιερών Ευαγγελίων και τηρήσεως των Πασχαλίων κύκλων,

τυπωμένο στη Βενετία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στην περιοχή του Πόντου. Στη

ράχη του υπάρχει χαραγμένη η λέξη «Ευαγγέλιον», ενώ στα δύο πρώτα φύλλα του

διακρίνεται η σφραγίδα «Βιβλιοπωλείον Π.Σ. Σταυριανού εν Τραπεζούντι».

Τυπώθηκε στο τυπογραφείο «Ο φοίνιξ» της Βενετίας και κατά το δεύτερο μισό του

19ου αιώνα ήρθε στα χέρια του Θεόδωρου Αναστασιάδη, ο οποίος τότε ζούσε στο

Χορτοκόπι της Τραπεζούντας και από εκεί έφυγε για τη Γιάλτα. Μαζί με τον

Γεώργιο Αναστασιάδη, το βιβλίο των Ιερών Ευαγγελίων ταξίδεψε μέχρι τον

Πειραιά, και από εκεί, κατά το 1969, έφτασε στο Χορτοκόπι της Καβάλας. Σήμερα

βρίσκεται στα χέρια του Άγγελου Αναστασιάδη, ο οποίος ζει στην πόλη της Καβάλας


Σερβίτσιο γλυκού. Πρόκειται για ένα ασημένιο σετ κεράσματος γλυκού, που

ήρθε στην Ελλάδα από την Ανατολική Θράκη και πιο συγκεκριμένα την

Ανδριανούπολη. Το βαζάκι του γλυκού, στην περιοχή αυτή, ονομαζόταν «κουρούπι».

Ανήκε στην Αικατερίνη Μπέκα, η οποία ζούσε στην Ανδριανούπολη και

εγκαταστάθηκε στη Δράμα μετά το 1922, πιθανότατα κατά το 1924. Από εκείνη

πέρασε στην κόρη της και σήμερα βρίσκεται στα χέρια του εγγονού της, ο οποίος

επίσης ζει στη Δράμα


Πιστοποιητικό γεννήσεως και βαπτίσεως του Μαργαρίτη Ταυρίδη, από τη

Μητρόπολη των Σαράντα Εκκλησιών. Πρόκειται για χειρόγραφο με μαύρο μελάνι,

καλά συντηρημένο, το οποίο βρέθηκε στη Μαυρολεύκη Δράμας και από εκεί στην

πόλη της Δράμας. Ο σημερινός κάτοχός του, ο Φώτης Μπέγγας, το απέκτησε έπειτα

από δωρεά του Θεόκλητου Λάντζιου


Γυναικεία ζώνη από χαλκό, σμάλτο, χαμηλόβαθμο ασήμι και κομμάτια από

γυαλί. Υπολογίζεται ότι κατασκευάστηκε από εργαστήριο ή περιπλανώμενους

χρυσοχόους της Βόρειας Θράκης ή της Ανατολικής Ρωμυλίας, κατά το δεύτερο μισό

του 19ου αιώνα. Από εκεί καταγόταν ο αρχικός κάτοχός του, ο Θεόδωρος

Βακαλόπουλος, ο οποίος μετά το 1924 εγκαταστάθηκε στην Ελευθερούπολη της

Καβάλας. Πέρασε στα χέρια του γιου του, Απόστολου, και σήμερα ανήκει στον

εγγονό του, επίσης Θεόδωρο Βακαλόπουλο, ο οποίος ζει στην ίδια περιοχή


Κανάτι από πηλό με πολύχρωμα ανάγλυφα και ζωγραφισμένα σχέδια, που

έχουν το έντονο ύφος της περιοχής του Τσανάκ-Καλέ, απ’ όπου και προέρχεται.

Υπολογίζεται ότι ταξίδεψε στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, μέχρι να φτάσει

στη Μυτιλήνη και στα χέρια ενός παλαιοπώλη, από τον οποίο το αγόρασε ο

σημερινός του κάτοχος, που ζει στην Ανατολική Μακεδονία

Τελευταία Νέα