ΔΡΟΜΟΙ

Αν η φυσική…

… και οι νόμοι της ήταν διαφορετικοί, έστω και κατά μία τρίχα, το σύμπαν θα

ήταν μια άψυχη μάζα. Μήπως αυτό σημαίνει πως υπάρχει Θεός; Μήπως ζούμε σε ένα

signè σύμπαν, που φέρει την υπογραφή του Δημιουργού του; Η απορία

βασανίζει τους κοσμολόγους από τότε που άρχισαν να παρατηρούν πως οι νόμοι της

φύσης μοιάζουν σαν να είναι «προσχεδιασμένοι» για την εμφάνιση ενσυνείδητης

ζωής και πως χωρίς αυτούς δεν θα υπήρχαν αστέρια, σταθερά στοιχεία, εξέλιξη.

Λες και κάποιος αόρατος «σχεδιαστής» χειρίστηκε τα «κουμπιά» του κόσμου έτσι

που να τον ρυθμίσει για να ξεπροβάλουν κάποτε όντα σαν και εμάς.

Η υπόθεση…

… του «κοσμικού σχεδιαστή» είναι μια από εκείνες τις υποθέσεις που εξηγούν

τον «προγραμματισμό» των φυσικών νόμων. Μια άλλη είναι η υπόθεση της

«αιφνίδιας δημιουργίας». Μα για όσους βρίσκουν δυσάρεστη τη «θεϊστική γεύση»,

υπάρχει μια τρίτη εκδοχή: η υπόθεση των πολλών κόσμων. «Σέρνεται» εδώ και δυο

δεκαετίες και έγραψε γι’ αυτήν ο φυσικός Στίβεν Γουάινμπεργκ, στο δοκίμιό του

«Ένα προσχεδιασμένο σύμπαν;» (The New York Review of Books). Το επιχείρημα

είναι πως αν το σύμπαν μας δεν είναι παρά ένας μονάχα κόσμος ανάμεσα σε

άπειρους άλλους και πως αν τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά αυτών των κόσμων

ποικίλλουν απείρως, τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα τουλάχιστον ένας από αυτούς

τους κόσμους να είναι φιλόξενος στη νοήμονα ζωή. Όμως, προσοχή: η υπόθεση δεν

συνεπάγεται αυτομάτως πως ένας «συγκεκριμένος» κόσμος, το τάδε σύμπαν, θα έχει

ζωή.

Ας παίξουμε…

… ζάρια. Πολλοί πιστεύουν πως όσο ρίχνεις τα ζάρια και δεν φέρνεις εξάρες,

τόσο περισσότερες πιθανότητες έχεις να φέρεις εξάρες στην επόμενη ζαριά. Είναι

όλοι τους θύματα της «πλάνης του τζογαδόρου». Γιατί αν ρίξεις τα ζάρια μόνο

μια φορά, η πιθανότητά σου να φέρεις εξάρες είναι 1 στις 36. Όμως, αυτό δεν

σημαίνει πως αν τα ρίξεις 36 φορές, θα φέρεις τουλάχιστον μια φορά εξάρες. Σε

άρθρο του στο περιοδικό «Νους», από το 1987, ο φιλόσοφος Ίαν Χάκινγκ

επικαλείται τα ζάρια για να δείξει πόσο είναι αβάσιμη η θεωρία των πολλών

κόσμων. Όμως, οι θεωρητικοί της αρνούνται πως έχουν πέσει θύματα αυτής της

πλάνης. Επιμένει σε αυτήν και ο Γουάινμπεργκ.

Αν η θεωρία…

… πως υπάρχουν πολλοί κόσμοι είναι σωστή, τότε δεν μας χρειάζεται η υπόθεση

του «κοσμικού δημιουργού» για να ερμηνεύσουμε το σύμπαν. Φυσικά, κανείς δεν

μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ισχύουν και οι δυο θεωρίες: να μην

υπάρχει μονάχα ένα σύμπαν αλλά πολλά, πολλοί και διαφορετικοί κόσμοι, έναν από

τους οποίους έχει κόψει στα μέτρα μας ο «κοσμικός σχεδιαστής». Όμως, κάπου εδώ

αισθανόμαστε την πεπερασμένη λογική μας να ζορίζεται μπροστά σε ένα

εννοιολογικό πρόβλημα. Αν ο όρος «συν-παν» περιλαμβάνει ήδη το παν, το όλον,

πώς είναι τότε δυνατόν να υπάρχουν πολλά «συν-παντα»; Δεν μπορεί, κάποιος

χριστιανός θα βρεθεί να απαντήσει και σε αυτό. Στο μεταξύ, εμείς θα

εξακολουθήσουμε να ρίχνουμε τα ζάρια, με την ελπίδα κάποτε να φέρουμε εξάρες.