Τους χωρίζει μία τάφρος

Όσοι γνώριζαν τη Μαρία Δαμανάκη έλεγαν ότι είχαν πολύ καιρό να τη δουν τόσο

χαρούμενη. Η «Στοά του βιβλίου» είχε γεμίσει ασφυκτικά από κόσμο και η

συγγραφέας υποδεχόταν με ένα πλατύ χαμόγελο τους εκπροσώπους του Τύπου και της

ελληνικής διανόησης, δεκάδες απλά μέλη του Συνασπισμού καθώς και

προσκεκλημένους από όλο το φάσμα του πολιτικού κόσμου. Όλο; Σχεδόν όλο. Οι

βουλευτές του ΣΥΝ έλαμψαν διά της απουσίας τους, ενώ ο Νίκος Κωνσταντόπουλος

όχι μόνον δεν πήγε, αλλά φρόντισε να αφήσει να διαρρεύσει και στις εφημερίδες

ότι η απουσία του υποδήλωνε πολιτική δυσφορία.

Η κόντρα, που εκδηλώθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου της κ. Δαμανάκη, δεν ήταν

ασφαλώς η πρώτη ανάμεσα στην πρώην και τον νυν πρόεδρο του ΣΥΝ. Αυτήν την

εποχή, όμως, οι σχέσεις τους δείχνουν να εισέρχονται σε μια νέα περίοδο

οξύτητας.

«Ο κόσμος της Αριστεράς έχει κουραστεί από τις προσωπικές βεντέτες»

παραδέχτηκε η Μαρία Δαμανάκη την Τετάρτη στην τηλεόραση του ALTER. Την

προηγουμένη ο πρόεδρος του ΣΥΝ είχε ερωτηθεί για το πιθανολογούμενο κόμμα

Αβραμόπουλου και δεν άφησε ανεκμετάλλευτη την ευκαιρία να εξαπολύσει άλλη μια

επίθεση εναντίον της: «Πολλοί και πολλές περιφέρονται χωρίς συλλογικές

δεσμεύσεις, χωρίς συγκεκριμένες απόψεις για τα προβλήματα, χωρίς οράματα,

χωρίς ιδεολογίες, αλλά με πλούσια γκαρνταρόμπα εμφανίσεων», είπε ο κ.

Κωνσταντόπουλος. Αναφερόμενος και στην πρόταση της κ. Δαμανάκη για τη

δημιουργία ενός «νέου αριστερού συνασπισμού εξουσίας, βάσει ενός σχεδίου

εκσυγχρονισμού», πρόσθεσε, πως «τα κόμματα δεν είναι γλάστρες που

καλλιεργούνται στα θερμοκήπια. Η ανανέωση της πολιτικής ζωής δεν γίνεται στις

θερμοκοιτίδες της πολιτικής».

Οι κόντρες διαρκείας μεταξύ κορυφαίων στελεχών δεν είναι ασυνήθιστες. Είναι

σπάνιες όμως οι περιπτώσεις, όπου μπόρεσε να συντηρηθεί μια τέτοια

αντιπαράθεση σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της ιστορικής πορείας ενός κόμματος.

Χάρις στην κόντρα του κ. Κωνσταντόπουλου με τη κ. Δαμανάκη, ο Συνασπισμός

διεκδικεί με αξιώσεις μια αμφίβολης αξίας εγγραφή στο Βιβλίο Γκίνες.

Ο νεώτερος γύρος ξεκίνησε επισήμως στις 18 Νοεμβρίου, στη συνεδρίαση της

Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής του ΣΥΝ, που συνέπεσε με την περίφημη συνέντευξη

της κ. Δαμανάκη στο ραδιόφωνο του Φλας. Τις απαρχές της αντιπαράθεσης όμως

πρέπει να τις αναζητήσει κανείς στα βάθη της ιστορίας: «Όταν ήταν η Δαμανάκη

πρόεδρος του κόμματος, ο σκληρότερος επικριτής της ήταν ο Κωνσταντόπουλος.

Τότε, είχε μάλιστα αρνηθεί να μπει στην ΚΠΕ με έναν τρόπο που άγγιζε τα όρια

της απόσχισης», θυμάται στέλεχος του κόμματος.

Πράγματι, για δύο περίπου χρόνια πριν από τις εκλογές του 1993, η Μαρία

Δαμανάκη και ο Νίκος Κωνσταντόπουλος διαφωνούσαν σχεδόν για όλα. Στο επίκεντρο

της αντιπαράθεσης βρισκόταν το Σκοπιανό: η τότε πρόεδρος του ΣΥΝ είχε ταχθεί

υπέρ ενός συμβιβασμού στο θέμα της ονομασίας και ο κ. Κωνσταντόπουλος την είχε

κατηγορήσει για ενδοτική στάση. Τον Σεπτέμβριο του 1992, ο τότε βουλευτής

Επικρατείας δημοσιοποίησε τη διαφωνία του με την πολιτική συνεργασίας με το

ΠΑΣΟΚ εναντίον της κυβέρνησης της Ν.Δ., που προωθούσε η κ. Δαμανάκη. Η κόντρα

κορυφώθηκε στο συνέδριο του 1993, όταν ο κ. Κωνσταντόπουλος και η ομάδα του

αποχώρησαν από το συνέδριο αρνούμενοι να συμμετάσχουν στα όργανα του κόμματος.

Μετά την ήττα του ΣΥΝ στις βουλευτικές εκλογές του 1993 η κ. Δαμανάκη

παραιτείται από το αξίωμά της. Στο έκτακτο συνέδριο του κόμματος, τον

Δεκέμβριο του ιδίου χρόνου, ο Νίκος Κωνσταντόπουλος εκλέγεται πρόεδρος.

Ακολουθεί μια περίοδος ηρεμίας, η αντιπαράθεση των δύο κορυφαίων στελεχών

αναθερμαίνεται όμως με αφορμή τις δημοτικές εκλογές του 1994. Η κ. Δαμανάκη

ανακοινώνει αιφνιδιαστικά την υποψηφιότητά της για τον δήμο της Αθήνας,

ακυρώνοντας ουσιαστικά τις προσπάθειες της ηγεσίας για μια συνεργασία με τον

Θόδωρο Πάγκαλο. Στον δεύτερο γύρο, η διάσταση απόψεων γίνεται εμφανής: ο κ.

Κωνσταντόπουλος τάσσεται υπέρ της στήριξης του κ. Πάγκαλου, ενώ η κ. Δαμανάκη

συμβουλεύει τους ψηφοφόρους να «ψηφίσουν κατά συνείδηση».

Τα επόμενα δύο χρόνια, οι δύο κορυφαίοι συνυπάρχουν ανταλλάσσοντας ανώδυνες

αιχμές. Η σχέση τους δείχνει να γίνεται καλύτερη πριν από τις βουλευτικές

εκλογές του 1996. Η ανάδειξη όμως του κ. Σημίτη στην πρωθυπουργία επισκιάζει

την θριαμβευτική επιστροφή του Συνασπισμού στη Βουλή. Η ιδέα της

«κεντροαριστεράς» εισάγει μια νέα περίοδο αντιπαραθέσεων μεταξύ του κ.

Κωνσταντόπουλου και της κ. Δαμανάκη. Οι συνθήκες υπό τις οποίες διαμορφώνεται

το εγχείρημα της κεντροαριστερής συνεργασίας, η υπόθεση Γράτσια και, τέλος, η

αποτυχία της κοινής υποψηφιότητας στον δήμο της Αθήνας ανοίγουν ανάμεσα τους

μια τάφρο. Εμφανώς πικραμένη η κ. Δαμανάκη καταλογίζει ολιγωρία στην ηγεσία

του ΣΥΝ: «πολύ λίγοι έδωσαν τη μάχη για την εκλογή μου» και «υπήρξε εμφανής

αδράνεια των στελεχών και των δύο κομμάτων» είναι δύο χαρακτηριστικές δηλώσεις

που της αποδίδονται την επαύριο της ήττας. Όσο για τις ευθύνες: «Καλύτερα να

μην ανοίξω το στόμα μου», είχε πει τότε.

Η αντιπαράθεση κλιμακώνεται μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2000, όπου ο ΣΥΝ

μετά βίας αποφεύγει να βρεθεί και πάλι εκτός Βουλής. Στην κρίσιμη συνεδρίαση

της Κεντρικής Πολιτικής Επιτροπής, την επομένη της αποχώρησης του Νίκου Μπίστη

και των 17 στελεχών της εκσυγχρονιστικής πτέρυγας, η κόντρα αποκτά προσωπικό

χαρακτήρα: «Πρόεδρε, δεν καταλαβαίνω γιατί αναστενάζεις» είχε πει τότε η κ.

Δαμανάκη στον κ. Κωνσταντόπουλο, διακόπτοντας την τοποθέτησή της, στην οποία

ζητούσε «να σταματήσουν η αναζήτηση ευθυνών και οι προσωπικές επιθέσεις».

Κλείνοντας τις εργασίες της ΚΠΕ, ο κ. Κωνσταντόπουλος ανταποδίδει τα πυρά,

λέγοντας ότι η προκάτοχός του ανακαλύπτει την ανάγκη για σύνθεση και ηρεμία

στις δύο το μεσημέρι, αφού προηγουμένως έχει κάνει δηλώσεις σε κανάλια και

εφημερίδες. «Εμείς πρέπει να κρεμιόμαστε ανάποδα για να ανατρέψουμε την

εικόνα», είχε πει τότε ο πρόεδρος του ΣΥΝ.

Το 3ο Συνέδριο του κόμματος επιβεβαιώνει τον κ. Κωνσταντόπουλο στην προεδρία.

Η «εσωκομματική αντιπολίτευση» είναι μια μικρή πλειοψηφία. Για ένα διάστημα

ασκείται στους χαμηλούς τόνους, η επιλογή της ηγεσίας για αυτόνομη κάθοδο στις

δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές προκαλεί όμως έντονη αντίδραση. Το βάρος της

αντιπαράθεσης πέφτει στους ώμους της κ. Δαμανάκη. Στη συνέντευξή της στον Φλας

η πρώην πρόεδρος χαρακτηρίζει την επιλογή της ηγεσίας «τραγικό λάθος». Ο κ.

Κωνσταντόπουλος περνά στην αντεπίθεση: «Αν υπάρχει άποψη για νέο κόμμα, θα

πρέπει σοβαρά να τη συζητήσουμε και εγώ θα ήθελα να την ακούσω στην ΚΠΕ και

όχι από τα ραδιόφωνα».

Οι τελευταίες εξελίξεις έχουν κάνει ορισμένους να αναρωτιούνται, αν η ηγεσία

του ΣΥΝ επιδιώκει συνειδητά την αποχώρηση της κ. Δαμανάκη. Η ίδια πάντως

δηλώνει πως είναι πολύ ανθεκτική στα σπρωξίματα: «Δεν έχει ιδιοκτήτες το

κόμμα», λέει. Τι μέλλει γενέσθαι; Κάποια στελέχη του ΣΥΝ πιστεύουν ότι και οι

δύο πλευρές θα επιστρέφουν στην τακτική των χαμηλών τόνων, άλλοι όμως

πιστεύουν ότι η κ. Δαμανάκη θα συνεχίσει να προωθεί τις απόψεις της για την

κεντροαριστερά, με τις όμως διαφωνεί ο κ. Κωνσταντόπουλος που προκρίνει την

κατά μέτωπο αντιπαράθεση με το ΠΑΣΟΚ. «Πρόκειται για μια κόντρα, που φυσικά

ξεκινάει από διαφορετικές πολιτικές απόψεις, στη βάση της όμως βρίσκεται η

διεκδίκηση της κομματικής εξουσίας», υποστηρίζει στέλεχος του ΣΥΝ που διατηρεί

ίσες αποστάσεις και από τους δύο κορυφαίους. «Είναι πιθανόν να έχει σαν

αφετηρία την επιλογή της κ. Δαμανάκη για την προεδρία του κόμματος το 1989,

επειδή ο κ. Κωνσταντόπουλος είχε πολύ καλές σχέσεις με την ηγεσία του ΚΚΕ και

ενδεχομένως πίστευε ότι θα πρότειναν εκείνον. Η αντιπαράθεσή τους δεν έχει

όμως προσωπικό χαρακτήρα», προσθέτει.

Έχει αποκτήσει όμως σχεδόν «θεσμικό» χαρακτήρα και είναι πολύ αμφίβολο αν θα

την ανθέξει ο ΣΥΝ. Όπως τονίζει όμως ένα πρώην στέλεχος της Αριστεράς, η

ύπαρξη των κομμάτων δεν απειλείται από τις αντιπαραθέσεις μεταξύ των ηγετικών

τους στελεχών, αλλά όταν το μήνυμά τους δεν έχει απήχηση στην κοινωνία.