Ο Παντελής Σφηνιάς όταν κλείστηκε στο γραφείο του δέχτηκε, σύμφωνα με

πληροφορίες, ένα άγνωστο τηλεφώνημα σ’ ένα από τα τρία κινητά που διέθετε. Η

συζήτηση, πάντα σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, διεξήχθη σε έντονο ύφος.

Ακτή Κονδύλη. Από τον τελευταίο όροφο του κτιρίου της εταιρείας Minoan Flying

Dolphins έπεσε στο κενό ο Παντελής Σφηνιάς

Όπως επισημαίνουν στενοί συνεργάτες του, οι πιέσεις που δεχόταν από

επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά και η διαπόμπευσή του από τα ΜΜΕ, τον οδήγησαν

στη μοιραία πράξη…

Ο ίδιος χθες θέλησε να «καλύψει» τη θλίψη που ένιωθε. «Έδειχνε ευδιάθετος για

να μας παραπλανεί», λέει ένας από τους στενούς του συνεργάτες, ο κ. Κώστας

Αγαπητός. Στο γραφείο του έγινε χθες το πρωί η τελευταία συνάντηση με τον

Παντελή Σφηνιά.

Ήταν μία ημέρα σαν όλες τις άλλες. Με μια εξαίρεση. Ύστερα από πολύ καιρό, από

το τραγικό ναυάγιο του «Εξπρές Σαμίνα», έδειχνε ευδιάθετος. Το γεγονός δεν

πέρασε απαρατήρητο από τους συνεργάτες του, το σχολίασαν. Όταν δύο ώρες

αργότερα κοιτούσαν από ψηλά τον νεκρό άνδρα να κείτεται στην άσφαλτο,

αναζήτησαν τον Παντελή Σφηνιά. Δεν τον έβρισκαν…

Το σοκ της αναγνώρισης

«Ρε, παιδιά, δουλεύει κάποιο συνεργείο σήμερα στην ταράτσα; Κάποιος έπεσε από

την ταράτσα», αναρωτήθηκαν οι υπάλληλοι της MFD, που σχηματίζοντας ένα

ανθρώπινο πηγαδάκι προσπαθούσαν να βρουν την ταυτότητα του θύματος. Όταν

κατέβηκαν στην είσοδο του κτιρίου, μέσα στη λίμνη αίματος αναγνώρισαν τον

άνθρωπό τους. Το σοκ ήταν περισσότερο από ισχυρό.

«Δεν είναι δυνατόν, δεν μπορεί», μονολογούσαν οι συνεργάτες του με δάκρυα στα

μάτια. Δύο ώρες πριν έβλεπαν έκπληκτοι τον αντιπρόεδρο της εταιρείας τους να

μπαίνει στο γραφείο ιδιαίτερα χαρούμενο. Είχε περάσει καιρός που το πρόσωπό

του… χαμογελούσε. «Σήμερα κ. Σφηνιά είστε πολύ χαρούμενος», του είπε η

γραμματέας του, η κυρία Κατερίνα Ασπρέα, λίγο μετά τις 10 το πρωί, όταν του

ακούμπησε στο γραφείο του ένα φλιτζάνι ζεστό καφέ.

Η στιγμιαία απορία που προκάλεσε η θεαματική αλλαγή στη συμπεριφορά του

Παντελή Σφηνιά γρήγορα υποχώρησε. «Τα πράγματα άρχισαν να καλυτερεύουν»,

σκέφθηκαν. «Αύριο έχουμε την εκδήλωση για το νέο μας πλοίο, το «Κνωσός»»,

προσέθεσαν. «Επιτέλους, να χαρεί λίγο ρε παιδιά κι αυτός ο άνθρωπος. Αρκετά

τράβηξε τόσο καιρό».

Μαζί του είχε και ένα σακβουαγιάζ, γεμάτο με χρήματα. Κατά τους αστυνομικούς η

αξία τους έφτανε τα 40 εκατομμύρια δραχμές. Το ποσό αυτό ο Παντελής Σφηνιάς

ζήτησε από τους συνεργάτες του να επιστραφεί στο λογιστήριο της εταιρείας!

Δεν πέρασαν λίγα λεπτά όταν ο 53χρονος αντιπρόεδρος της MFD προτρέπει τη

γραμματέα του να φροντίσει, κάποια στιγμή, να προμηθευτεί ένα μπουκάλι ουίσκι

και δύο ποτήρια, «για κάποιον από τους επισκέπτες μας που έρχονται στο

γραφείο». «Είχε συμβεί καλεσμένος να ζητήσει λίγο ουίσκι και δεν είχαμε να του

δώσουμε», εξηγούν οι συνεργάτες του.

Κλείδωσε τις πόρτες

Λίγο πριν από τις 11: 30 ο Παντελής Σφηνιάς ζητεί από τη γραμματέα του να μην

του δώσει άλλες τηλεφωνικές γραμμές. «Είμαι απασχολημένος, μη μου δώσεις

τηλέφωνα, σε παρακαλώ», της είπε. Σε μια από τις σπάνιες φορές, όμως,

κλειδώνει την πόρτα του γραφείου. Είναι μόνος του. Μισή ώρα μετά πέφτει στο

κενό.

«Χάσαμε ό,τι πολυτιμότερο είχαμε, ό,τι πολυτιμότερο γνωρίσαμε. Δεν ήταν πράξη

απελπισίας, ήταν ηρωισμός. Ηρωισμός ενός αξιοπρεπή ανθρώπου που δεν άντεχε να

του τεμαχίζουν το όνειρο», σχολίαζε με δάκρυα στα μάτια συνεργάτης του. «Εμείς

μόνο γνωρίζαμε τον άνθρωπο Σφηνιά. Γι’ αυτό κλαίμε.

Ήταν ο μόνος που μετρούσε πραγματικά τον ανθρώπινο παράγοντα. «Αποζημιώστε

τους συγγενείς των θυμάτων του «Εξπρές Σαμίνα» για να τους απαλύνουμε λιγάκι

τον πόνο, μας ζητούσε επιμόνως τις τελευταίες ημέρες».

Με ανακοίνωσή τους οι εργαζόμενοι στην MFD αναφέρουν ότι ο Παντελής Σφηνιάς

υπήρξε ένας μεγάλος οραματιστής και ένας πρωτοπόρος της ελληνικής ακτοπλοϊας,

ενώ οι πλοίαρχοι της εταιρείας υποστηρίζουν μεταξύ άλλων πως οι «άδικες

κρίσεις, η διεξαγωγή πορισμάτων από δήθεν ειδικούς και από δήθεν γνώστες της

ναυτιλίας, πριν η δικαιοσύνη ολοκληρώσει το έργο της, καθώς και η άδικη

κατακραυγή του κόσμου οδήγησαν τον Παντελή Σφηνιά να δώσει τραγικό τέλος στη

ζωή του…».

Από την MFD δεν έγινε καμία ανακοίνωση, ούτε έγινε γνωστό πότε θα γίνει η

κηδεία του Παντελή Σφηνιά.

«Οι πιέσεις δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας που τον οδήγησε στην αυτοκτονία»

Η πίεση που ασκήθηκε στον Παντελή Σφηνιά μετά το ναυάγιο του «Σαμίνα», τόσο

από τα ΜΜΕ όσο και από την κοινή γνώμη γενικότερα, μπορεί να συνέβαλε στην

αυτοκτονία του αλλά δεν ήταν ο μοναδικός παράγοντας που τον οδήγησε εκεί,

σημειώνουν ψυχολόγοι και ψυχίατροι.

Ο ψυχολόγος κ. Αναστάσιος Σταλίκας αναφέρει: «Η πράξη της αυτοκτονίας

γενικότερα δεν είναι μία απόφαση στιγμιαία ούτε αποτέλεσμα ενός μόνο

στρεσογόνου παράγοντα στη ζωή ενός ανθρώπου. Αντιθέτως, κάποιος φθάνει στην

αυτοκτονία όταν μια σειρά από διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις εμφανίζονται

στο περιβάλλον του, είτε παράλληλα είτε σε σύντομη διαδοχή. Συνεπώς, η πίεση

που ασκήθηκε στον Παντελή Σφηνιά από την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ συνέβαλε στην

αυτοκτονία. Σίγουρα, όμως, δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που τον οδήγησε

εκεί».

Ευθυνολατρία

Στο ίδιο μήκος κύματος ο ψυχολόγος κ. Νικόλαος Χρηστάκης λέει ότι «σε κάποιον

βαθμό στο συλλογικό κλίμα υπάρχει μια ευθυνολατρία. Μετά το ναυάγιο υπήρχε μια

φρενήρης αναζήτηση υπευθύνων. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι «παιζόταν»

στον νου αυτού του ανθρώπου ή τι άλλους φόβους είχε» και για την πίεση των ΜΜΕ

προσθέτει: «Από τη μία τα ΜΜΕ είναι ο καθρέφτης μιας κοινής συλλογικής

ατμόσφαιρας και από την άλλη έχουν ενδυθεί με έναν ρόλο ρυθμιστή ή

διαμεσολαβητή ανάμεσα στον απλό πολίτη, όπως λένε, και στο σύστημα».

Ο ψυχίατρος κ. Μανώλης Μυλωνάκης σημειώνει από την πλευρά του: «Η αυτοκτονία

είναι πράξη εξοντωτική αλλά και αποκαλυπτική. Καταδεικνύει ότι οι

ψυχοτραυματικοί παράγοντες που εφαρμόζονταν πάνω στον αυτόχειρα, όσο ακόμη

εκείνος ζούσε, τελικά δεν αντισταθμίστηκαν από τους μηχανισμούς της ψυχικής

του αυτοάμυνας. Οι αμυντικοί λοιπόν μηχανισμοί ηττήθηκαν και κατέρρευσαν.

Το άτομο πλημμύρισε από ενοχές ή κατακυριεύτηκε από την πεποίθηση ότι

επίκειται η καταστροφή και ατίμωσή του. Και στις δύο περιπτώσεις η αυτοκτονία

έφθασε να αντιπροσωπεύει τη μοναδική λύση του προσωπικού του δράματος. Ειδικά

στην περίπτωση του Παντελή Σφηνιά, οι ψυχοτραυματικοί παράγοντες ταυτίζονταν

με τους εκατό νεκρούς του τραγικού ναυαγίου και με το σύνολο του ελληνικού

λαού που απαιτούσε «να φθάσει το μαχαίρι στο κόκαλο»».

«Δεν αρκεί η καταδίκη των μμε»

Επίσης η κ. Βάσω Αρτινοπούλου, επίκουρος καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Τμήμα

Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου, τονίζει: «Κατά διαστήματα και ανάλογα

με τα περιστατικά που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, τείνουμε είτε να

δαιμονοποιούμε τα μέσα, αποδίδοντάς τους τη συνολική ευθύνη για σωρεία πράξεων

και συμπεριφορών, είτε να τα εξωραΐζουμε απενοχοποιώντας τα από τις βαθύτερες

ιδεολογικές κοινωνικές λειτουργίες τους.

Το περιστατικό της πρόσφατης αυτοκτονίας έχει από μόνο του τη δική του

δυναμική, τη δική του ιστορία, τη δική του σημασία. Δεν μπορεί να συγκριθεί με

προηγούμενα περιστατικά, όπως της αυτοκτονίας του πατέρα που δημόσια

διαπομπεύτηκε με την κατηγορία της αιμομιξίας εις βάρος της κόρης του. Εδώ,

στην περίπτωση της αυτοκτονίας Σφηνιά, έχει προηγηθεί ένα ναυάγιο με

απολογισμό 82 ζωές. Η πρωτογενής αιτία αυτής της υπόθεσης (του ναυαγίου) δεν

είναι σαφώς τα ΜΜΕ.

Τα μίντια έρχονται να δημοσιοποιήσουν και ενίοτε να «δικάσουν» μέσα από το

προσφιλές σε αυτά έργο των τηλεοπτικών δικών και να αποδώσουν έμμεσα τη δική

τους δικαιοσύνη (!). Η όποια τηλεοπτική «ενοχή» ή «καταδίκη» δεν αρκεί από

μόνη της να αιτιολογήσει τη συγκεκριμένη αυτοκτονία. Η όποια σχέση

αιτίου-αιτιατού αποτελεί μια αυθαίρετη υπόθεση εργασίας, που δεν πρόκειται

ποτέ να επαληθευτεί».

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ

Από υπάλληλος σε ναυτικό γραφείο, ο ειδικός στον τομέα τακτικών γραμμών

Ο αντιπρόεδρος των Minoan Flying Dolphins Παντελής Σφηνιάς ξεκίνησε την

καριέρα του στην ελληνική ακτοπλοΐα από το Ρέθυμνο, όπου γεννήθηκε. Αρχικά

εργάστηκε ως υπάλληλος σε ναυτικό γραφείο, αλλά γρήγορα ίδρυσε δικό του.

Σύντομα το Ρέθυμνο αποδείχθηκε «μικρό» για τις βλέψεις του και έτσι ήρθε στον

Πειραιά, όπου συνεργάστηκε με τον μεγαλοεφοπλιστή της εποχής Κώστα Ευθυμιάδη.

Σε ηλικία 28 χρόνων ανέλαβε τη διεύθυνση και τον σχεδιασμό των ακτοπλοϊκών

σκαφών της «Ατμοπλοϊας Ευθυμιάδη». Εργάστηκε σκληρά και η γνώση του για το

αντικείμενο τον έκαναν να ξεχωρίσει γρήγορα στους κύκλους της ακτοπλοΐας.

Όταν δημιουργήθηκαν οι Μινωικές Γραμμές, ανέλαβε την πρακτόρευση των πλοίων

της κρητικής πολυμετοχικής εταιρείας. Αργότερα ανέλαβε τη διεύθυνση

εκμετάλλευσης των πλοίων της. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Οι εφοπλιστές» του

Σάββα Αθανασίου, ο Σφηνιάς ήταν ο εισηγητής για τη δρομολόγηση πλοίων στην

Αδριατική. Το 1981 δρομολογήθηκαν τα πρώτα πλοία. Ύστερα από τόσα χρόνια, η

σημερινή θέση της εταιρείας δικαίωσε απόλυτα την απόφασή του. Στη γραμμή

εκείνη τότε είχαν πλοία ο Καραγεώργης, ο Πολέμης, ο Γιαννουλάτος. Την απόφαση

των Μινωικών είχαν αντιμετωπίσει με μεγάλη δυσπιστία οι υπόλοιποι εφοπλιστές,

μια που οι Μινωικές ήταν μία καινούργιου τύπου εταιρεία λαϊκής βάσης. Πολλοί

τότε αντιδρούσαν στην είσοδο του «σοσιαλισμού στη ναυτιλία». Ο Παντελής

Σφηνιάς είναι ο άνθρωπος που συνέβαλε αποφασιστικά στην ίδρυση και την

ανάπτυξη της κρητικής εταιρείας. Εθεωρείτο ο executive στον τομέα των τακτικών

γραμμών, τόσο στη μεταφορά επιβατών όσο και στη μεταφορά οχημάτων.

Ο εφοπλιστής πρωτοστάτησε στη δημιουργία της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Διεθνών

Γραμμών, της οποίας διετέλεσε πρόεδρος. Επίσης, επί τρεις συνεχόμενες διετίες

διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Πλοιοκτητών Ακτοπλοϊκών Επιβατηγών Πλοίων, που

αργότερα μετονομάστηκε σε Ένωση Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας με 100 πλοία στη δύναμή

της. Τα τελευταία χρόνια ήταν μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ναυτικού

Επιμελητηρίου Ελλάδας. Η πλήρης αποδοχή του στους ναυτιλιακούς κύκλους της

ακτοπλοΐας ήταν επιβράβευση του έργου του που παρουσίασε μαζί με τους

συνεργάτες του, αναμορφώνοντας κατά μεγάλο μέρος το θεσμικό πλαίσιο της

ακτοπλοΐας και προσαρμόζοντάς το στους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Εκτός από

τη δραστηριοποίησή του στη Minoan Flying Dolphins, ο Σφηνιάς είχε ευρύτερες

επιχειρηματικές ευθύνες σε μία σειρά ανωνύμων εταιρειών, που το έργο τους

είναι οι μεταφορές, οδικές και θαλάσσιες, καθώς επίσης και πρακτόρευσης πλοίων

σε διάφορα λιμάνια της χώρας, αλλά και του εξωτερικού. Από το 1993 συμμετείχε

με μεγάλο ποσοστό στο πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα «Πόρτο Ρέθυμνο» της

αλυσίδας Grecotel, μαζί με την οικογένεια Δασκαλαντωνάκη.

Ο Παντελής Σφηνιάς ήταν παντρεμένος και είχε δύο παιδιά.

Ένταση έξω από τα γραφεία της εταιρείας, κλειστές οι πόρτες στο σπίτι του

Στην Εκάλη. Η πόρτα της οικίας Σφηνιά παρέμενε ερμητικά κλειστή για τους

δημοσιογράφους, καθώς η οικογένεια αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε δήλωση

Η Ακτή Κονδύλη πάγωσε, η κυκλοφορία διεκόπη, καθώς η συγκλονιστική σκηνή

διαδραματίστηκε μπροστά στα μάτια δεκάδων οδηγών και περαστικών.

Εργαζόμενοι στα γραφεία του εξαώροφου κτιρίου της εταιρείας στην Ακτή Κονδύλη

26-28 βγήκαν έντρομοι στα παράθυρα και άλλοι στον δρόμο. Φωνές ακούστηκαν από

τους πρώτους υπαλλήλους που πλησίασαν και αντίκρυσαν τον εφοπλιστή νεκρό μέσα

στα αίματα. Η είδηση για το τραγικό τέλος του έπεσε σαν βόμβα στους υπαλλήλους

της εταιρείας. Στα γραφεία την ώρα του τραγικού συμβάντος βρισκόταν και ο γιος

τού Παντελή Σφηνιά.

«Ακούσαμε τις φωνές υπαλλήλων της εταιρείας. Κόσμος είχε συγκεντρωθεί στο

πεζοδρόμιο και κάποιοι από αυτούς φώναζαν «τον φάγανε». Επικράτησε μεγάλη

σύγχυση μέχρι να φθάσουν τα πρώτα περιπολικά», λέει ιδιοκτήτης διπλανού

καταστήματος.

Μόλις έμαθαν το τραγικό γεγονός πολλοί εργαζόμενοι έσπευσαν στην εταιρεία. Η

ατμόσφαιρα ηλεκτρίσθηκε και τα πνεύματα οξύνθηκαν όταν έφθασαν τα τηλεοπτικά

συνεργεία. Οργισμένοι αρκετοί από τους συγκεντρωμένους εκτόξευαν κατηγορίες

εναντίον δημοσιογράφων, ενώ υπήρξαν έντονοι διαπληκτισμοί και επιθέσεις

συγκεντρωμένων όταν έβλεπαν τις κάμερες.

Ισχυρή αστυνομική δύναμη και διμοιρία των Ειδικών Δυνάμεων πήγε στα γραφεία. Η

ένταση συνεχίσθηκε, ενώ οι αστυνομικοί απομάκρυναν τους δημοσιογράφους. Ομάδα

της Αστυνομίας ανέλαβε τη φρούρηση των γραφείων κλείνοντας την είσοδο.

«Τίποτα δεν πρόδιδε αυτό που θα συνέβαινε», είπε ένας από τους εργαζομένους.

«Ήρθε κανονικά στη δουλειά του, χαιρέτησε κάποιους από το προσωπικό. Ύστερα

από ό,τι έμαθα, κλειδώθηκε στο γραφείο του. Στις 2 το μεσημέρι θα γινόταν μια

συνέλευση των εργαζομένων στην οποία είχαν κληθεί καπετάνιοι των πλοίων για να

τους μιλήσει κάποιος από τους υπεύθυνους της εταιρείας. Βέβαια το τραγικό

ναυάγιο τον είχε επηρεάσει ψυχολογικά, αλλά κανείς δεν περίμενε αυτήν την

τραγική κατάληξη».

Συγγενείς και φίλοι μόλις πληροφορήθηκαν την τραγική είδηση πήγαν στο σπίτι

της οικογένειας στην οδό Ρόδων στην Εκάλη για να τους συμπαρασταθούν.

Η πόρτα παρέμενε ερμητικά κλειστή για τους δημοσιογράφους, καθώς η οικογένεια

αρνήθηκε να κάνει οποιαδήποτε δήλωση. «Ο πόνος μας είναι βαθύς. Είμαστε πολύ

πληγωμένοι. Σας παρακαλούμε να φύγετε».

Δεν είχε διωχθεί προσωπικά για το ναυάγιο

Καμία προσωπική εκκρεμότητα δεν είχε ο Παντ. Σφηνιάς στο πλαίσιο των

δικαστικών ερευνών για το πολύνεκρο ναυάγιο με το «Εξπρές Σαμίνα» και δεν

μπορεί η αυτοκτονία του να συνδέεται με τις ανακρίσεις για την υπόθεση. Αυτό

υπογράμμιζαν με κατηγορηματικό τρόπο χθες κύκλοι της Εισαγγελίας Σύρου,

προσθέτοντας ότι ο αντιπρόεδρος της MFD δεν αντιμετώπιζε ποινική δίωξη για το

ναυάγιο σε προσωπικό επίπεδο, ούτε καν είχε κληθεί σε αυτό το στάδιο των

ανακρίσεων ως μάρτυρας από τον εφέτη-ειδικό ανακριτή κ. Νικ. Καραδημητρίου που

χειρίζεται τις έρευνες.

Σημειώνεται ότι, εκτός από τα τέσσερα μέλη του πληρώματος που είχαν βάρδια στη

γέφυρα του «Εξπρές Σαμίνα» την νύχτα του ναυαγίου (πλοίαρχος, υποπλοίαρχος,

πηδαλιούχος και δόκιμος), καμία άλλη ποινική δίωξη από τις εισαγγελικές αρχές

Σύρου δεν είχε προσωπικό χαρακτήρα, και όσες εκκρεμούν στρέφονται κατά παντός

υπευθύνου στην πλοιοκτήτρια εταιρεία (για έκθεση επιβατών σε κίνδυνο κ.λπ.)