ΠΡΟΣΩΠΑ Η ύστατη ταπείνωση

Ιστορικός ηγέτης της Αλληλεγγύης, βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης και

πρώην πρόεδρος της Πολωνίας, ο Λεχ Βαλέσα γνώρισε την Κυριακή την ύστατη

ταπείνωση.

Ο Βαλέσα, 57 χρόνων σήμερα, δεν κατάφερε να συγκεντρώσει ούτε 1% στον πρώτο

γύρο των προεδρικών εκλογών, τις οποίες κέρδισε ο απερχόμενος πρόεδρος

Αλεξάντρ Κβασνιέφσκι. Είχε διεξαγάγει μια θλιβερή προεκλογική εκστρατεία με το

αμφιβόλου εμπνεύσεως σύνθημα «Ναι είναι ναι, όχι είναι όχι» και διέτρεξε όλη

την Πολωνία για να εξηγήσει ότι είναι ο μόνος που μπορεί να τη σώσει από τους

«ψεύτες» και τους «απατεώνες». Αλλά οι Πολωνοί έχουν κουραστεί πια από τον

Βαλέσα. Και δεν πήγαιναν να τον δουν παρά από περιέργεια, νοσταλγία ή για να

διασκεδάσουν.

Εκείνος ωστόσο δεν έχει αλλάξει. Μπορεί το μουστάκι του να άσπρισε τελείως και

η κοιλιά του να μεγάλωσε ακόμη περισσότερο, αλλά ο χαρισματικός ηλεκτρολόγος

των Ναυπηγείων του Γκντανσκ, που ηγήθηκε του πρώτου ανεξάρτητου εργατικού

συνδικάτου στον τότε ανατολικό συνασπισμό και έγινε ο πρώτος πρόεδρος της

μετακομμουνιστικής Πολωνίας, μιλάει πάντα εξίσου κακά τα πολωνικά και

κατακεραυνώνει τους επικριτές του. Και μοιάζει ξεπερασμένος από μια εποχή την

οποία δεν καταλαβαίνει.

Η κατάπτωσή του, η οποία άρχισε στη διάρκεια της προεδρίας του (1990-1995) και

επιταχύνθηκε μετά την πρώτη ήττα του από τον Κβασνιέφσκι, αντανακλά την

παρακμή του μεγάλου κινήματος της δεκαετίας του ’80. Οι εσωτερικές διαμάχες

και η λογική τού διαίρει και βασίλευε, που υιοθέτησε ο Βαλέσα, διέσπασαν την

Αλληλεγγύη στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και σήμερα οι περισσότεροι

ιστορικοί ηγέτες της ανήκουν σε άλλους σχηματισμούς ή έχουν εγκαταλείψει την

πολιτική ­ ο ίδιος ο Βαλέσα ίδρυσε ένα άσημο χριστιανοδημοκρατικό κόμμα. Οι

Πολωνοί γύρισαν σελίδα, αλλά ο Βαλέσα δεν λέει να περιοριστεί στον ρόλο του

συμβόλου μιας παρελθούσας εποχής: «Έχω μια εκατοστή διδακτορικά (ως επίτιμος

διδάκτορας), δύο καθηγητικούς τίτλους και άφθονα παράσημα, κι ωστόσο

ξανακατέβηκα να δουλέψω για σας», έλεγε προεκλογικά. «Σας έδωσα την ελευθερία,

αλλά εσείς, οι εργάτες, με εγκαταλείψατε».

Σε μια Πολωνία που «τρέχει» με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 5%, αλλά το ποσοστό

ανεργίας φτάνει το 13% και το χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών διευρύνεται, ο

Βαλέσα δεν μιλούσε προεκλογικά παρά για το παρελθόν: για να δικαιολογήσει την

προεδρία του («λένε πως τα έκαναν όλα οι υπουργοί μου, αλλά εγώ είμαι που

συνέταξα τη συμφωνία για την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων») ή για να

θυμίσει τις διαψευσμένες ελπίδες. Και απευθυνόταν στο συναίσθημα: «Πώς θα

αισθανθούμε αν δεν υπάρξει καν δεύτερος γύρος στις προεδρικές εκλογές, τη

στιγμή που γιορτάζουμε τα είκοσι χρόνια της Αλληλεγγύης;». Το βράδυ της

Κυριακής συνέχαιρε τον πρώην κομμουνιστή Κβασνιέφσκι και ο εκπρόσωπός του

επέμενε ότι «το αποτέλεσμα αυτό δεν αλλάζει σε τίποτε τη θέση του Λεχ Βαλέσα

στην Ιστορία».